Numerals

Cardinal Numbers (Liczebniki główne)

Te najczęściej używane to rzecz jasna liczebniki główne (Cardinal Numbers), określające ilość przedmiotów czy osób. Tu warto sobie przypomnieć kilka szczegółów, jak użycie myślnika (zwanego z angielska hyphen) w liczebnikach złożonych, które w polskim piszemy jako osobne wyrazy. Na przykład:

  • 22 – twenty-two – dwadzieścia dwa
  • 35 – thirty-five – trzydzieści pięć
  • 89 – eighty-nine – osiemdziesiąt dziewięc.

Prawdziwym problemem stają się dopiero „okragłe” liczby zawierające wielokrotność trzech zer.

  • 1,000 to po prostu thousand (tysiac),
  • 1,000,000 to swojski million (milion),
    ale dalej zaczynają się schody:
  • 1,000,000,000 nie odpowiada nazwa polskiemu słowu miliard to angielski billion. Dalej sprawa przedstawia się następująco:

Uwaga! W „angielskich” liczbach przecinki służą efektowi wizualnemu, rozdzieleniu zer, od których inaczej migałoby nam w oczach, gdy tymczasem kropka to prawdziwa potęga, oddzielająca jedności od ułamka dziesiętnego (patrz poniżej) – czyli dokładnie odwrotnie niż w polskim. My mówimy o liczbach „po przecinku”, Anglicy – o cyferkach „po kropce”.

Trzeba również pamiętać, że w angielskich liczebnikach będących wielokrotnością setek, tysięcy, milionów, itd., używamy liczby pojedynczej, mówiąc:

    • 4,002 – four thousand and two – cztery tysiące dwa
    • 8,888,000 – eight million eight hundred and eighty eight thousand

Zwrócić również szczególną uwagę na nietypową pisownię liczebników:

    • 40 – forty (chociaż piszemy four – 4),
    • 15 – fifteen (chociaż piszemy five – 5),
    • 300 – three hundred – trzysta (trzy setki)
    • 50 – fifty (mimo że 5 to przecież five).

 

Ordinal Numbers (Liczebniki porządkowe)

Więcej problemu stwarzają liczebniki porządkowe (Ordinal Numbers), opisujące pozycje osoby czy przedmiotu w szeregu lub kolejce. Ogólna zasada polega na dodaniu do liczebnika głównego końcówki -th, tak trudną do wymówienia w słowach, jak:

  • 6th – sixth
  • 8th – eighth
  • 29th – twenty-ninth

Jak widać, do zapisu cyfrowego również można dodać -th i w ten sposób ułatwić sobie życie.

Są jednak wyjątki!
Liczebniki kończące się na cyfry 1, 2 i 3 mają swoje własne, zupełnie wyjątkowe liczebniki porządkowe, ze specyficznymi końcówkami. I tak:

  • lst – first (pierwszy)
  • 51st – fifty-first (pięćdziesiąty pierwszy)
  • 101st – one hundred and first (sto pierwszy)
  • 2nd – second (drugi)
  • 32nd – thirty-second (trzydziesty drugi)
  • 3002nd – three thousand and second (trzy tysiące drugi)
  • 3rd – third (trzeci)
  • 93rd – ninety- third (dziewięćdziesiąty trzeci) itd…

Wyjątkiem od wyjątku są liczby 11, 12 i 13 – u nich w wymowie nie słychać przecież na końcu słów one, two i three, stąd:

  • 11th – eleventh
  • 12th – twelfth
  • 13th – thirteenth.

Pamiętaj też o pisowni liczebników porządkowych

  • fiftieth (od five),
  • eighth (od eight),
  • ninth (od nine),
  • twelfth (od twelve)
    i wszystkich wielokrotności dziesięciu:
  • twentieth (od twenty),
  • thirtieth (od thirty),
  • fortieth (od forty), etc.

Fractions (Ułamki)

I jeszcze ostatnia grupa liczebników: ułamki (Fractions). Jak pamiętasz z lekcji matematyki, istnieją ułamki zwykłe i dziesiętne. Ułamki zwykłe (Vulgar Fractions) to też liczebnikiem i mianownikiem. W angielskim reguły ich odczytywania są analogiczne do reguł polskich. Popatrz:

  • 1/3 – one third – jedna trzecia
  • 1/5 – one fifth – jedna piąta
  • 2/3 – two thirds – dwie trzecie
  • 4/7 – four sevenths – cztery siódme
  • 6 1/6 – six and one sixths – sześć i jedna szósta

Specjalne nazwy mają połówki i ćwiartki:

  • 1/2 – a half
  • 1/4 – a quarter
  • 3/4 – three quarters (albo three fourths).

A ułamki dziesiętne (Decimal Fractions)? Proszę, oto przykłady:

  • 0.7 – o point seven
  • 1.5 – one point five
  • 2.35 – two point three five

Po tym pseudowykładzie z podstaw algebry zajmijmy się „kwantyfikatorami” (słowo znane z matmy!) – angielskimi „Quantifiers”, wyrażeniami służącymi do zbliżonego opisu liczby, bez detalicznego podawania ilości – czymś jak polskie „trochę”, „dużo”, „niewiele”. Zacznijmy – dość optymistycznie – od ilości większych, mając nadzieję, że od przybytku głowa nie boli.
Tu przyda się wpierw przypomnienie naturalnego podziału angielskich rzeczowników na dwie grupy: rzeczy policzalnych i niepoliczalnych.

  • Rzeczowniki policzalne (Countable Nouns) to te, które opisują rzeczy, przedmioty, osoby, dające się policzyć (jakże by inaczej), a więc na przykład: jabłuszka, rączki, koleżanki, krzesełka, mrówki, i tak dalej, i tym podobne – w tym wypadku bez problemu stwierdzić możemy ich liczbę.
  • Rzeczowniki niepoliczalne (Uncountable Nouns), to – poza zjawiskami (time), uczuciami (love), stanami i czynnościami (tiredness) – przede wszystkim substancje: water, milk, bread, sugar, money. Ich nie policzymy – nie możemy przecież powiedzieć „poproszę o dwa cukry do herbaty” – co najwyżej określimy ilość – dwie łyżeczki, dwie kostki, dwie torebki .

Stąd o liczbę rzeczowników policzalnych spytamy: How many friends do you have?, podczas gdy o ilość rzeczownika niepoliczalnego: How much money do you have? (Uwaga na marginesie: w potocznej angielszczyźnie dopuszczalne jest czasami – o niebiosa!– liczenie rzeczy niepoliczalnych, np: I’ll have one tea. Wypiję (jedną) herbatę. – ale to wyłącznie skrót myślowy, mający w podtekście zdanie: I’ll have one cup of tea. Wypiję (jedną) filiżankę herbaty.)
Teraz już konkrety. Przypuśćmy, że znaleźliśmy się w posiadaniu dużej ilości kaset wideo (rzeczownik wyraźnie policzalny). Pochwalić się nimi możemy przed angielskojęzycznym kolegą jednym z poniższych zwrotów:

  • many
  • a lot of
  • I have lots of
  • a great number of
  • plenty of video tapes.

Wszystkie wyrażają podobny sens: Mam wiele/dużo/mnóstwo kaset wideo. Wyobraźmy sobie że oprócz wymienionych kaset dysponujemy jeszcze znaczną sumą pieniędzy. Jako chwalipięty posłużymy się wówczas następującymi wyrażeniami:

  • much
  • a’1ot of
  • I have lots of
  • a great deal of
  • plenty of money too!

Tak więc przechwalając się (lub skarżąc: I have many problems and a lot of work…) pomyśleć musimy przyziemnie, czy nasza wypowiedź dotyczy rzeczy policzalnej czy niepoliczalnej i zdecydować się na odpowiednie wyrażenie z powyższej listy (pamiętając również, że generalną tendencją jest stosowanie much i many raczej w pytaniach i przeczeniach niż w zdaniach twierdzących).

Czas na odrobinę skromności i przyznanie się do mniejszego stanu posiadania. I tutaj przyjdzie nam decydować o (nie)policzalności naszego majątku. Jeśli mówimy o książkach, magnetofonach, rowerach czy samochodach, a więc rzeczach jak najbardziej policzalnych, możemy wyznać:

  • I have few computers. (Mam mało komputerów).

Choć słówko few (niewiele, mało) ma wymowę jednoznacznie negatywną i demaskującą nasze mizerne zasoby, to wystarczy dodać do niego niewielkie a, by, jak za sprawą dobrej magii, zmieniło radykalnie sens:

  • I have a few computers. (Mam kilka komputerów.)

Nie „dużo”, nie „mnóstwo”, ale te skromne trzy czy cztery zaspokajają moje niewielkie potrzeby.
Jeszcze jedna para zdań dla pełnego uwidocznienia różnicy:

  • I have few friends. – Mam mało przyjaciół (wyraźne są tu smutek i rozpacz).
  • I have a few friends. – Mam kilku przyjaciół (a więc jest jakaś nadzieja).

A co z niepoliczalnymi? W czasach, gdy czas to pieniądz, każdy chętnie wystęka:

  • I have little free time. – Mało mam wolnego czasu. A szkoda!
  • I have a little free time. – Mam troszkę wolnego czasu.

Some. any

teraz zapominamy na chwilę o podziale na rzeczowniki policzalne i niepoliczalne i robimy błyskawiczną powtórkę z niedyskryminującego żadnej z tych grup kwantyfikatora some – trochę, parę, kilka, część.

  • I met some interesting people in the mountains. – W górach spotkałem kilku ciekawych ludzi.
  • I have some books and some cash. – Mam parę książek i trochę forsy.
  • There is some tea in the cup. – W filiżance jest jeszcze trochę herbaty.

Some stwarza jednak dodatkowy problem, jakże by inaczej. Pamiętacie jeszcze, że wszystkie poprzednio użyte wyrażenia mogliśmy stosować tak w zdaniach twierdzących, jak i w pytaniach

  • How many trees have you planted?
  • How much milk have you bought?
  • Do you have a lot of brothers?
    oraz przeczeniach
  • I don’t have lots of money.
  • We don’t have a great deal of trouble with maths at school.

Odpowiednikiem some w pytaniach i przeczeniach jest natomiast słowo any:

  • Is there any milk in the fridge? – Czy w lodówce jest choć trochę mleka?
  • Are there any good teachers in the world? – Czy na tym świecie jest choć kilku dobrych nauczycieli?
  • We don’t have any bread at home. – Nie mamy w domu ani trochę mleka.
  • There aren’t any interesting books in our library. – W naszej bibliotece nie ma w ogóle żadnych ciekawych książek.

Uwaga! Zdarza się jednak, że i w pytaniach użyjemy słowa some, mianowicie wtedy, gdy chcemy być uprzejmi. Oto:

  • Would you like some more coffee?

jest propozycją znacznie uprzejmiejszą, bo zakładającą z góry odpowiedź pozytywną, a więc bardziej na miejscu niż nie grzeszące zbytnią troską o gościa zdanie:

  • Would you like any more coffee?

By usystematyzować wiadomości o kwantyfikatorach, zestawmy je ze sobą.

rzeczowniki policzalne rzeczowniki niepoliczalne

. dużo
many much
a lot of a lot of
lots of lots of
a number of a great deal of
plenty of plenty of
. mało
few little
. trochę
a few a little
some some
(w pytaniach i przeczeniach: any)