Okresy warunkowe (Conditionals)

Okresy warunkowe

Conditionals charakteryzują się tym, że zawierają przyczynę, która wyrażona jest w zdaniu zaczynającym się od if (czasem także when, unless) i skutek. Zdanie z if niekoniecznie musi być na pierwszym miejscu, np.:

• If the weather is nice, we will go on a trip.

można równie dobrze zamienić na

• We will go on a trip if the weather is nice.

 

W języku angielskim występuje pięć typów Conditionals.

Najbardziej znane są trzy:

I. Pierwszy okres warunkowy – tzw. warunki otwarte, czyli zdania, w których prawdopodobieństwo jest bardzo duże i dotyczą one przeważnie przyszłości bądź teraźniejszości związanej z przyszłością, np.:

• If we hurry now, we will catch the 11 o’clock train to London.
• We will not catch the train unless we hurry.
  (Nie zdążymy na pociąg, jeżeli się nie pośpieszymy – ponieważ unless ma już znaczenie if not, w drugim zdaniu nie stosujemy już przeczenia).

 

• Betty will go to the party if (when) she cleans her room.

W zdaniach pierwszego okresu warunkowego stosujemy następującą zasadę gramatyczną:

W zdaniu z if (bez względu na to czy jest ono pierwsze, czy też drugie) stosujemy czas Present Simple, w drugim zaś zdaniu stosujemy

• Future Simple (tak jak jest to pokazane w powyższych przykładach),
• If I meet Jane this week, I will tell her about the meeting.

• czasownik modalny, np.:
  If you do your homework, you can go to the cinema

• tryb rozkazujący, np.:
  If you see John, tell him about the meeting.

Uwaga!
Należy zapamiętać, że w języku angielskim czas przyszły nie następuje zarówno po if, jak i po innych wyrazach wprowadzających okoliczniki przyczyny, takich jak:

• • provided that, on condition that – pod warunkiem, że
  • unless = if not

lub okoliczniki czasu:

• • in case – na wypadek, gdyby
  • when – kiedy
  • while – podczas gdy
  • before – przed
  • after – po
  • by the time – do czasu, gdy
  • till – aż do

 

II. Drugi okres warunkowy wyraża małe prawdopodobieństwo i odnosi się do czasu teraźniejszego lub przyszłego, np.:

• If I had a lot of money I would buy myself a beautiful house.
• If we hurried we would catch the 11 o’clock train.
  Uwaga! W tym zdaniu w odróżnieniu od zdania w pierwszym okresie warunkowym, osoba mówiąca nie wierzy, w to, że uda im się pośpieszyć i zdążyć na pociąg.

W II okresie warunkowym zdanie z if musi być w czasie Past Simple, w drugim zdaniu musimy zastosować would + pierwsza forma czasownika.

Uwaga!
W drugim okresie warunkowym dla I, he, she i it należy użyć were zamiast was, choć w mowie potocznej znacznie częściej stosowane jest was, np.:

If I were you, I would not do it.
If she were wiser, she would marry George.

 

III. Trzeci okres warunkowy wyraża zerowe prawdopodobieństwo i odnosi się wyłącznie do czasu przeszłego, do wydarzeń, które już miały miejsce (bądź też nie miały miejsca), i nie można już nic zrobić, aby zmienić ich bieg, np.:

• If we had hurried, we would have caught that 11 o’clock train to London.
  (użycie tego okresu warunkowego oznacza, że nie pośpieszyliśmy się i pociąg ten już nam uciekł i nie ma najmniejszych szans, abyśmy na niego zdążyli).

• I would have passed that exam if I had studied harder.
  (Niestety jednak nie chciało mi się uczyć i oblałam egzamin)

• If we hadn’t hurried, we would have missed that train.
  (Tym razem pośpieszyliśmy się jednak i zdążyliśmy na ten pociąg)

W III okresie warunkowym w zdaniu z if stosujemy czas Past Perfect, natomiast w drugim zdaniu musimy użyć would + have + III forma czasownika.

 

IV. Zerowy okres warunkowy wyraża 100% prawdopodobieństwo i stosujemy go kiedy mówimy o prawach natury, zasadach techniki, prawach i zasadach społecznych (np. zasada przechodzenia przez ulicę) oraz uniwersalnych prawdach i typowych zachowaniach. W obydwu zdaniach stosujemy czas Present Simple.

• If you heat ice, it melts. (Jeżeli podgrzewasz lód, topnieje on.)
• If there is a red light, you don’t cross a street. (Jeżeli jest czerwone światło, nie przechodzi się przez ulicę.)
• If Terry makes a promise, he always keeps it. (Jeżeli Terry składa obietnicę, zawsze jej dotrzymuje.)
• If flowers do not get water, they die.
• You have to have a passport if you want to visit a foreign country.

Uwaga! W warunku zerowym if znaczy dokładnie to samo co when, dlatego możesz ich używać wymiennie, np.:

• If it rains, it is wet. = When it rains, it is wet. (Kiedy/ Jeżeli pada deszcz, jest mokro.)

 

V. Warunki mieszane, odnoszą się one przeważnie do sytuacji, w których jakieś wydarzenie z przeszłości (a więc należące do III okresu) ma wpływ na teraźniejszość (II conditional), np.:

• If I had prepared myself a sandwich, I would not be so hungry now.
• If he hadn’t failed the exam last year, he would not have to take it now again.

Inny typ to zdania, w których część warunkowa zdania określa sytuację ogólną (także teraźniejszą), podczas gdy część główna zdania odnosi się do nierealnej przeszłości, np.:

• If you weren’t so stupid, you wouldn’t have bought this car.
  Gdybyś nie był taki głupi (w ogóle), nie kupiłbyś tego samochodu (wtedy).

 

Zasady dla wszystkich okresów warunkowych

Każde zdanie warunkowe składa się z dwóch zdań składowych. Na początku pierwszego ze zdań stawiamy if (lub inne słówko – spójrz poniżej), a drugie zdanie pozostawiamy niezmienione.
Zamiast słówka if (jeżeli) możemy użyć when (kiedy), unless (= if not – jeżeli nie) lub in case (gdyby, w przypadku).

Zwróć uwagę na to, że kiedy zmieniasz słówko na początku zdania składowego, znaczenie całego zdania zmienia się, np.:

• If you have a headache, you take a pill. (Jeżeli masz ból głowy, bierzesz tabletkę).
• When you come to my place, I will show you my new photos. (Kiedy przyjdziesz do mnie, pokażę ci moje nowe zdjęcia).
• I will reserve a ticket today in case the cinema is full tomorrow. (Zarezerwuję bilet dzisiaj, na wypadek gdyby kino było jutro pełne).
• He can’t see unless he wears glasses. (On nic nie widzi, chyba że nosi okulary).

To ważne!
Są sytuacje, gdy słówek when i if można używać wymiennie i znaczenie całego zdania się nie zmieni. Tak dzieje się w warunku zerowym. W tych zdaniach if i when znaczą dokładnie to samo, np.:

• When it’s raining, it’s wet. = If it’s raining, it’s wet. (Kiedy/jeżeli pada deszcz, jest mokro).

Porównaj użycie if i when w zdaniach warunkowych pierwszego typu:

• If you visit me, we will play my new computer game. (Jeżeli mnie odwiedzisz, zagramy w moją nową grę komputerową).
  – mówiąc takie zdanie, nie jesteś pewien, czy ta osoba przyjdzie.
• When you visit me, we will play my new computer game. (Kiedy mnie odwiedzisz, zagramy w moją nową grę komputerową).
  – mówiąc takie zdanie jesteś pewien, że ta osoba do Ciebie przyjdzie, a Ty omawiasz po prostu wasze spotkanie.

Zwróć uwagę na kolejność zdań składowych!

• If you don’t come, I will be angry. = I will be angry if you don’t come. (Będę zły, jeżeli nie przyjdziesz).

Kolejność zdań składowych możesz zmieniać i nie wpływa to na znaczenie całego zdania (tak jak w języku polskim).
Zapamiętaj, że jeżeli if stoi w środku zdania, wówczas zdań składowych nie oddzielasz przecinkiem.

To też jest ważne!
Po if nie wolno używać will, dlatego posługujemy się czasem Present Simple, mimo że mówimy o przyszłości!