Spójrz na przykłady zdań:
- Zero conditional (type 0) – When I listen to this story, I always cry.
- First conditional (type 1) – If you listen to this story, you will cry, too.
- Second conditional (type 2) – If love like this happened to you, you would be a different person.
- Third conditional (type 3) – If this love hadn’t happened to them, they wouldn’t have died.
- Mixed conditional – If this love hadn’t happened to them, now they would be alive.
- Mixed conditional – If you were more intelligent, you would have understood this story.
Zero conditional (type 0)
IF + PRESENT SIMPLE, PRESENT SIMPLE
Conditional zerowy dotyczy sytuacji typu „zawsze, kiedy coś się dzieje, dzieje się jeszcze co innego”. Tak jak w przykładzie:
Kiedy słucham tej historii, zawsze płaczę.
W zdaniach tego typu używamy zarówno when (kiedy), jak i if (jeśli), ale częściej tego pierwszego. W obu członach używamy czasu Present Simple.
First conditional (type 1)
IF + PRESENT SIMPLE, WILL + VERB
Zdania warunkowe pierwszego typu dotyczą sytuacji prawdopodobnych, tych które mogą się zdarzyć w przyszłości.
Po if używamy tutaj czasu Present Simple, a w drugiej części zdania czasu przyszłego (will + czasownik). W zdaniach tego typu używamy if lub when.
- If (jeśli) używamy, gdy nie wiemy, czy dana czynność nastąpi (choć jest to prawdopodobne) – tak jak w przykładzie:
Jeśli wysłuchasz tej historii, będziesz płakał.
- When (kiedy) używamy wtedy, gdy mamy większe przekonanie, że dana czynność się zdarzy.
Gdybyśmy więc w tym samym zdaniu użyli „when”: When you listen to this story, you will cry, too, to początek „Kiedy wysłuchasz tej historii” oznacza, że rozmówca już zgodził się, że nas posłucha. Mamy więc pewność (lub prawie pewność), że dana czynność się zdarzy.
Second conditional (type 2)
IF + PAST SIMPLE, WOULD + VERB
Podczas gdy zdania warunkowe pierwszego typu dotyczą sytuacji pewnych, zdania drugiego typu mówią o zdarzeniach hipotetycznych. Angielskie if (już nie when!) jest tu tłumaczone jako „gdyby”. Początek zdania If love like this happened to you… oznacza więc „gdyby ci się przydarzyła taka miłość…”. Zdania warunkowe dotyczą przyszłości i/lub teraźniejszości.
Third conditional (type 3)
IF + PAST PERFECT, WOULD + HAVE + PAST PARTICIPLE
Zdania warunkowe trzeciego typu są hipotetyczne. Dotyczą przeszłości i tego, co się nie wydarzyło, ale mogło się wydarzyć. Tak jak w zdaniu przykładowym: Gdyby im się nie przydarzyła ta miłość (ale się przydarzyła), nie umarliby. Oba człony tego zdania dotyczą przeszłości.
Mixed conditional (type III + type II)
IF + PAST PERFECT, WOULD + VERB
Słynny „kondyszynal mieszany” najczęściej opisuje sytuację, w której gdyby coś się zdarzyło lub nie zdarzyło w przeszłości, to teraz stan rzeczy wyglądałby tak i tak. Gdyby się im nie przydarzyła ta miłość (wtedy), żyliby sobie spokojnie, długo i szczęśliwie (teraz). Zdanie tego typu jest połączeniem zdania mówiącego o hipotezie na temat przeszłości ze zdaniem zawierającym hipotezę na temat teraźniejszości.
Mixed conditional (type II + type III)
IF + PAST SIMPLE, WOULD + HAVE + PAST PARTICIPLE
Drugi typ zdań mieszanych używany jest nieco rzadziej i dotyczy sytuacji, w której to, co wydarzyło się (lub nie wydarzyło) w przeszłości, było wynikiem tego, co wydarzyło się w teraźniejszości (a najczęściej tego, co zawiera jakąś prawdę ogólną na temat osoby lub rzeczy). Zdanie przykładowe mówi:
Gdybyś był inteligentniejszy (w ogóle), to byś zrozumiał tę historię (wtedy).
Część II (dla dociekliwych)
Jeśli sądzisz, że ten przedstawiony powyżej niezwykle ładny i układny obrazek wyczerpuje wszystkie możliwości małego słówka if, jesteś w błędzie! Koniecznie trzeba wiedzieć, że:
1)
Zdania z if / when możemy podzielić na „otwarte” i „zamknięte”.
- Otwarte są na przykład zdania warunkowe pierwszego typu, a zamknięte – hipotezy dotyczące przeszłości.
- Zdania zamknięte, hipotetyczne zawsze mają would, a zdania otwarte nie.
- W zdaniach otwartych czasy są zachowane (nie dotyczy to tylko zdań warunkowych I typu, w których po if nie ma czasu przyszłego, a jest teraźniejszy, choć całość odnosi się do przyszłości – ale pamiętaj, ta zasada odnosi się w języku angielskim także do wszystkich zdań czasowych – jest więc po prostu bardziej uniwersalna).
- Zdania otwarte mogą dotyczyć teraźniejszości, przyszłości, a nawet przeszłości. Spójrz na poniższe przykłady:
If Romeo is with Juliet now, they must be having great time. (Jeśli jest z nią teraz, na pewno dobrze się bawią – zdanie dotyczy teraźniejszości – jest otwarte w tym sensie, że brakuje nam wiedzy na temat, czy Romeo jest z Juliet).
If Romeo kisses Juliet, she will be very happy. (Jeśli ją pocałuje, ona będzie szczęśliwa – zdanie dotyczy przyszłości – tego, co się może zdarzyć).
If Romeo kissed Juliet in the morning, she was happy for sure. (Jeśli ją pocałował rano, na pewno była szczęśliwa – znowu: brak nam wystarczającej wiedzy).
If Romeo kissed Juliet in the morning, she must kiss her again now. (Jeśli ją pocałował rano, teraz znowu ją musi pocałować).
If Romeo kissed Juliet yesterday, he will kiss her again tomorrow. (Jeśli pocałował ją wczoraj, to pocałuje i jutro).
Łatwo możesz zauważyć, że kombinacji jest tu mnóstwo i w tego typu zdaniach czasy zostają niezmienione (oprócz zdań dotyczących przyszłości).
2)
Drugą ciekawostką jest użycie will po if. Pewnie wiesz, że tak nie można, a jednak!
Zapamiętaj! Jedynym przypadkiem, w którym możemy użyć w zdaniach warunkowych pierwszego typu will po słowie if, jest taki rodzaj warunku, w którym podkreślamy dobrą wolę, najczęściej obu stron.
- If you will help me, I will help you.
Jeśli ty mi zechcesz pomóc, to i ja ci pomogę.
Nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ czasownik modalny will oznacza właśnie wolę (możesz porównać go z wyrazem „willingness” = wola).