Kiedy słuchamy radia lub oglądamy jakąś anglojęzyczną telewizję, co chwilę słyszymy stronę bierną. W medialnej rzeczywistości anglojęzycznego świata trudno się bez niej obejść.

Today at midday a Rich Bank was robbed in Oxford Street. Two people were killed and a hostage was taken. The robbers haven’t been found yet but the investigation is being carried by the best detectives in the city so soon some suspects will be identifled.

Jak widać, strona bierna służy doskonale do celów medialnych.

 

Kiedy stosujemy stronę bierną?

  • Przede wszystkim wtedy gdy wykonawca czynności jest zupełnie nieznany lub zupełnie oczywisty. Jeśli mówimy, że sprawcy napadu nie zostali jeszcze złapani, to wiadomo, że przez policję, a nie przez kogoś innego.
  • Także wtedy, gdy nie jest dla nas istotne, kto wykonuje jakąś czynność lub po prostu czynność jest tak istotna, że jej wykonawcy muszą stać w cieniu. Na przykład wiemy, że zbudowano nową szkołę, powiemy: A new schooi was built. Ważniejsze, że szkołę w ogóle zbudowano, niż że zrobiła to konkretna ekipa budowlana.
  • Zawsze dużo strony biernej używamy w języku urzędowym, listach formalnych, języku naukowym oraz w mediach (wszelkiego rodzaju raporty).

 

Jak tworzyć stronę bierną?

Schemat tworzenia strony biernej w angielskim.

podmiot + czasownik TO BE w odpowiednim czasie + III forma czasownika nieregularnego albo czasownik z końcówką -ed, jeśli jest regularny.

  • Present Simple — are / is + III forma czasownika
    Hundreds of people are killed everyday.
  • Present Continuous — are / is being + III forma czasownika
    People are being killed.
  • Present Perfect — has / have been + III forma czasownika
    Four people have been killed here this month.
  • Past Simple — was / were + III forma czasownika
    Two people were killed in the robbery.
  • Past Continuous — was / were being + III forma czasownika
    People were being killed.
  • Past Perfect — bad been + III forma czasownika
    Two people had been killed before the police started the investigation.
  • Futura Simple — will be + III forma czasownika
    More people will be kllled in the future.

Tworzenie strony biernej krok po kroku

  • Po pierwsze, trzeba dopełnienie ze zdania w stronie czynnej przestawić na pozycję podmiotu, np.:
    Betty eats meat zamieniamy na Meat is eaten by Betty.
  • Zaimki osobowe (I, you, he, she, we, you, they) musimy zamienić na względne (me, you, him, her, us, you, them) i odwrotnie, np.:
    I like him zmieniamy na He is liked by me.
    They have seen her recently na She has been seen (by them) recently.
  • Należy także pamiętać o dodaniu by w przypadku wykonawców czynności lub with w przypadku narzędzi, którymi dana czynność jest wykonywana, np.:
    The dinner was eaten by Billy (obiad został zjedzony przez Billy’ego)
    The dinner was eaten with a fork (obiad został zjedzony widelcem).
  • Kolejną istotną sprawą jest „wyrzucanie” wykonawcy czynności, jeżeli nie jest on ściśle określony, a przez to nie jest istotny (dlatego między innymi w takich przypadkach decydujemy się na użycie strony biernej). I tak:
    Somebody has broken the window, w stronie biernej: The window has been broken;
    They will soon do it na It will soon be done.
  • Najważniejszą sprawą jest jednak odpowiednia zmiana czasownika. Tu zasada jest bardzo prosta. W przypadku wszystkich czasów prostych (nie continuous) należy dodać do osobowej formy czasownika to be w odpowiednim czasie (w takim, w jakim byłoby odpowiadające zdanie w stronie czynnej) dodać trzecią formę czasownika, z którym chcemy stworzyć zdanie.

Oto osobowe formy czasownika to be dla poszczególnych czasów, które należy zastosować, tworząc stronę bierną:

FUTURE SIMPLE will be (dla każdej osoby bez zmian)
PRESENT SIMPLE am, is, are (zależnie od osoby)
PRESENT PERFECT have been (I, you, we, they), has been (he, she, it)
PAST SIMPLE was (I, he, she, it), were (we, you, they)
PAST PERFECT had been (dla każdej osoby bez zmiany)

 

 

Pytania i przeczenia w stronie biernej

Aby stworzyć pytania wystarczy zastosować inwersję, w przeczeniach zaś trzeba dodać not po pierwszym członie formy osobowej czasownika to be, np.:

  • This exercise will be done soon.
    Will this exercise be done soon?
    This exercise will not (won’t) be done soon.
  • This garden is taken care of by Mr. Black.
    Is this garden taken care of by Mr. Black?
    This garden is not (isn’t) taken care of by Mr. Black.
  • Betty has not been seen recently.
    Has Betty been seen recently?
    Betty has not (hasn’t) been seen recently.
  • Hamlet was written by Shakespeare.
    Was Hamlet written by Shakespeare?
    Hamlet was not (wasn’t) written by Shakespeare.
  • His poor dog had been treated very badly before I took him.
    Had this poor dog been treated very badly before you took him?
    This dog had not (hadn’t) been treated very badly before I took him.

W czasach continuous należy po prostu w odpowiednim miejscu do każdego z czasów prostych dodać being (czyli po prostu be z charakterystyczną dla wszystkich czasów continuous końcówką -ing):

  • This letter is being read now.

Także i w tym przypadku pytania tworzymy przez inwersję, przeczenia zaś przez dodanie not do pierwszego członu osobowej formy czasownika to be, np.:

  • This exercise will be being done by me tomorrow at this time.
    Will this exercise be being done by me tomorrow at this time?
    This exercise will not (won’t) be being done by me tomorrow at this time.
  • The cake is being eaten now by Sue.
    Is this cake being eaten now by Sue?
    This cake is not (isn’t) being eaten now by Sue.
  • This book has been being written by Joe, but it has not been finished yet.
    Has this book been being written by Joe?
    This book has not (hasn’t) been being written by Joe.
  • When they came it the flat was being painted by their cousin Jake.
    Was the flat being painted by their cousin Jake when they came in?
    The flat was not (wasn’t) being painted by their cousin Jake when they came in.
  • The dog had been being treated badly before I took it.
    Had the dog been being treated badly before you took it?
    The dog had not been being treated badly before I took it.

Zapamiętaj!
Głównym elementem strony biernej jest czasownik be w odpowiedniej formie i III forma czasownika (czynność, która jest wykonywana). Pamiętaj, że forma czasownika be w stronie biernej zależy od formy czasownika w stronie czynnej. Np.:

  • Tom TEACHES young children. (Tom uczy małe dzieci.) – czas the Present Simple
    The young children are thought by Tom. (Małe dzieci są uczone przez Toma.) – be w the Present Simple to are, is lub am – w zależności od osoby.
  • One year ago Tom TAUGHT children this song. (Rok temu Tom nauczył dzieci tej piosenki.) – czas the Past Simple
    One year ago children WERE TAUGHT this song by Tom. (Rok temu dzieci zostały nauczone tej piosenki przez Toma.) – be w czasie the Past Simple to were lub was.
  • I’m sure that Tom WILL TEACH children many things. (Jestem pewien, że Tom nauczy dzieci wielu rzeczy.) – czas the Future Simple
    I’m sure that children WILL BE TAUGHT many things by Tom. (Jestem pewien, że dzieci zostaną nauczone wielu rzeczy przez Toma.) – be w the Future Simple to will be dla wszystkich osób.

 

The are said…

Wróćmy na chwilę do naszej historyjki i wyobraźmy sobie, że rabusie po uzyskaniu okupu zniknęli, po prostu rozpłynęli się w powietrzu. W raporcie policyjnym mogą pojawić się następujące stwierdzenia:

  • They are said to have gone to France.
  • They are reported to be in Germany.

Konstrukcję tę tworzymy w następujący sposób:

He/she is // they are said / reported + bezokolicznik w odpowiedniej formie.

  • Teraźniejszość: They are said to epeak French fluently. – Podobno mówią płynnie po francusku.
  • Przeszłość: They are said to have built a castte in Provence. Podobno wybudowali zamek w Prowansji.

 

Mania podwójnej strony biernej

Anglicy nie tytko używają więcej strony biernej, ale także są sytuacje, w których, w przeciwieństwie do języka polskiego, stronę bierną można tworzyć na dwa sposoby. Wyobraź sobie, że następnego dnia w naszej skromnej sprawie napadu bankowego są nowe wiadomości. Mąż zakładniczki zapłacił milion funtów i została ona wypuszczona.
Oczywiście, można by powiedzieć tak:

When yesterday the robbers got the ransom (okup) from the hostage’s husband, they released the woman.

Znając upodobanie sprawozdawców do strony biernej, wiemy, że nie powiedzą tego w ten sposób, tylko użyją strony biernej:

Yesterday the ransom was delivered to the robbers and the hostage was released.
lub:
Yesterday the robbers were given the ransom and the hostage was released.

Jak to jest możliwe? W każdym zdaniu, w którym występują dwa dopełnienia, tak właśnie można zrobić. Popatrz:

The husband gave the money to the robbers.

W języku polskim tylko jedno z dopełnień możemy zamienić na podmiot w stronie biernej. Możemy powiedzieć, że pieniądze zostały oddane rabusiom, ale nie powiemy, że rabusie zostali dostarczeni pieniądzom — wychodzi absurd.
Uwaga! W języku angielskim podwójna strona bierna występuje w następujących częstych czasownikach: give, award, send, pay, lend, show, promise, offer, tell, teach.

 

They had their hair dyed…

Jeśli nasi kryminałiści rzeczywiście uciekli do Francji, musieli przedtem trochę popracować nad swoim wyglądem, między innymi przefarbowali sobie włosy Mogli zrobić to sami i wtedy powiedzielibyśmy: They dyed their hair.

Załóżmy jednak, że sami nie umieli: poszli do fryzjerki, przystawili jej nóż do gardła, kazali farbować na czarno i rudo i nikomu ani mru-mru. Dla Polaka to ganc egal, bo on i w tej, i w tamtej sytuacji powie że przefarbowali sobie włosy. W angielskim, który, jak wiadomo, stoi na wysokim poziomie, jeśli chodzi o logikę wewnętrzną, taka sytuacja jest nie do pomyślenia. Jeśli ktoś nam farbuje włosy maluje mieszkanie czy reperuje samochód, to nie robimy tego my – jest w tym sprzeczność. Dlatego Anglik powie:

  • They had their hair dypd.
  • They had their car repaired.
  • They had their flat painted.

Zapamiętaj!

Przejrzyjmy teraz czasy gramatyczne, jeden po drugim, i dopasujmy do nich odpowiednią stronę bierną.

  • Present Simple – czas teraźniejszy prosty
    • Mary bakes bread every day.
    • Bread is baked (by Mary) every day.
  • Present Continuous – czas teraźniejszy ciągły
    • Eve is painting the celling now.
    • The celling is being painted (by Eve) now.
  • Present Perfect
    • Tom has broken the glass.
    • The glass has been broken (by Tom).
  • Past Simple – czas przeszły prosty
    • The students brought several tapes to the party.
    • Several tapes were brouglu to the party (by the students).
  • Past Continuous – czas przeszły ciągły
    • Liz was reading the book.
    • The book was being read (by Liz).
  • Past Perfect
    • Kate had cooked the lunch.
    • The lunch had been cooked (by Kate).
  • Future – czas przyszły
    • Gary will wash the curtains tomonbw.
    • The curtains will he washed (by Gary) tomonnw.
  • Future in the Past – „przyszłość w przeszłości”
    • Sam would clean the tables.
    • The tab/es would be cleaned (by Sam).