Angielski – zasady użycia liczebników

W języku angielskim liczebnik poprzedza zazwyczaj liczony rzeczownik. Oto przykłady typowych konstrukcji z liczebnikami:

All twenty-five girls wanted to admit their guilt.
Wszystkie te dwadzieścia pięć dziewczyn chciało przyznać się do winy.
In Poland, you can buy forty different kinds of vodka.
W Polsce można kupić czterdzieści różnych rodzajów wódki.

Należy zwrócić uwagę, że liczony rzeczownik nie jest poprzedzany przyimkiem of. Polacy czasem chcieliby poprzez użycie tego przyimka odwzorować polskie konstrukcje z dopełniaczem – por. pięciu chłopców, a nie pięciu chłopcy.

I have never seen five beautiful girls in one place.
Nigdy nie widziałem pięciu pięknych dziewczyn w jednym miejscu.

Wyjątkiem od powyższej reguły jest użycie przyimka of w sposób analogiczny do polskiego przyimka z:

They are two of the most beautiful girls I’ve ever met.
To są dwie z najpiękniejszych dziewczyn, jakie spotkałem.

Przyimek of jest także spotykany po liczebnikach takich jak dozen (tuzin), hundred (sto), thousand (tysiąc), million (milion), jednak nie we wszystkich kontekstach. Kiedy chcemy powiedzieć, że czegoś jest bardzo dużo (niezliczona ilość), możemy – tak jak w języku polskim – użyć liczebników tego typu w liczbie mnogiej. Zachowują się one wówczas jak zwykłe rzeczowniki i dlatego niezbędne jest użycie przyimka of.

Millions of Poles are interested in football.
Miliony Polaków interesują się piłką nożną.

Niekiedy dwa liczebniki omawianego typu występują koło siebie:

Hundreds of thousands of students will protest against the war in the Middle East.
Setki tysięcy studentów będą protestować przeciwko wojnie na Bliskim Wschodzie.

Pamietaj, że poza tym użyciem w znaczeniu „mnóstwo” liczebniki takie jak hundred, thousand, million nigdy nie występują w liczbie mnogiej, czyli np. pięć tysięcy to – five thousand, a nie five thousands.

Także konstrukcja, w której liczebnik występuje w połączeniu z zaimkiem osobowym, np. we (my), you (wy) etc., wymaga użycia przyimka of (zaimek zmienia w takich wyrażeniach formę przypadku.

I would never like the five of them to visit me in Poland.
Nigdy bym nie chciał, żeby ich pięciu odwiedziło mnie w Polsce.

Liczebnikom towarzyszą czasem dodatkowe określenia, wskazujące na stopień dokładności i granice dopuszczalnych zaokrągleń w mówieniu o liczbach w konkretnej sytuacji, np. about, around (około), at least (co najmniej), almost (prawie), np.:

The Mongolsan occupation of my country lasted for around seventy years.
Mongolska okupacja mojego kraju trwała około siedemdziesięciu lat.

We have a creche for about seventy children.
Mamy żłobek dla około siedemdziesięciorga dzieci.

That information has proved useful to some seventy people.
Tamta informacja okazała się użyteczna dla jakichś siedemdziesięciu osób.

I’ve been told that seventy or so new factories are to be located in the city centre.
Powiedziano mi, że mniej więcej siedemdziesiąt nowych fabryk będzie umiejscowionych w centrum miasta.

The manager sacked seventy employees or thereabouts.
Dyrektor zwolnił około siedemdziesięciu zatrudnionych.

He’s 25 or thereabouts.
On ma 25 lat, lub coś koło tego.

My grandmother married that lumberjack seventy odd years ago.
Moja babka wyszła za mąż za tamtego drwala przeszło siedemdziesiąt lat temu.

We have a growing population and therefore we need at least seventy new hospitals.
Zwiększa się liczba ludności i dlatego potrzebujemy co najmniej siedemdziesięciu nowych szpitali.

My father has almost seventy men under his command.
Mój ojciec ma prawie siedemdziesięciu ludzi pod swoim kierownictwem.

Liczebnik może występować w zdaniu bez żadnego liczonego elementu – opisujemy wtedy najczęściej samą liczbę, do której się on odnosi:

Everybody knows that eight is not an odd number.
Każdy wie, że osiem nie jest liczbą nieparzystą.

Sposób użycia angielskich liczebników porządkowych, czyli określających kolejność, jest bardzo zbliżony do polskiego. Przypominają one swym zachowaniem składniowym przymiotniki.

My sisterś husband was eighty-fourth on the list of accepted candidates.
Mąż mojej siostry był osiemdziesiąty czwarty na liście przyjętych kandydatów.

Having seen all the movies by Lucas, l think that the first one was the best.
Po obejrzeniu wszystkich filmów Lucasa, myślę, że pierwszy był najlepszy.

W języku angielskim nie istnieje liczebnik porządkowy odpowiadający polskiemu słowu „zerowy”. W wyrażeniach, które w języku polskim wymagają użycia tego wyrazu, można zastąpić go po prostu liczebnikiem „zero”:

zero level
Ievel zero – poziom zerowy

Liczebniki występują czasem po rzeczowniku, do którego się odnoszą. Takie konstrukcje używane są przy podawaniu numeru jednego z wielu elementów, np. numeru strony w książce lub numeru pokoju.

You can find the exact quota in chapter three, page fifty, line thirteen.
Możesz znaleźć dokładny cytat w rozdziale trzecim, strona pięćdziesiąta, linijka trzynasta.

Mimo że chodzi w takich wypadkach o konkretny element, nie używamy przedimka określonego the

Didn’t you see Adam in Room 33?
Czy nie widziałeś Adama w pokoju 33?

Warto zwrócić uwagę na sposób odczytywania numerów pokojów (a także innych numerów w adresach), które składają się z więcej niż dwóch cyfr. Numer taki zostaje niejako podzielony na dwa numery: dwie ostatnie cyfry odczytywane są jak osobna liczba.

room seven twenty-four/seven two four – pokój siedemset dwadzieścia cztery
room seventy-three twenty-four/seven three two four – pokój siedem tysięcy trzysta dwadzieścia cztery

Przy odczytywaniu numerów telefonicznych, a więc zasadniczo nie liczb jako takich, lecz ciągów cyfr, zawsze wymawia się każdą cyfrę składową z osobna. Zero wymawiane jest zwykle jako litera o [au] (bryt.) lub jako zero (amer.). Jeżeli ta sama cyfra pojawia się w numerze po kolei więcej niż jeden raz, można użyć słów double podwójny i treble/triple potrójny, aby uniknąć jej powtarzania.

My phone number is 328834 (three, two, double eight, three, four). – Mój numer to 328834

W tekstach technicznych bądź nieformalnych liczebniki thousand i million mogą być czasem zapisywane za pomocą liter k i m (pochodzących od odpowiadających im słów greckich).

Believe it or not but my father earns USD 2m per month!
Możesz wierzyć lub nie, ale mój ojciec zarabia dwa miliony dolarów miesięcznie!

the millenium bug otherwise known as the Y2K bug
pluskwa milenijna inaczej znana jako problem roku dwutysięcznego
Y2K – year two thousand

Liczebniki tradycyjne

Poza liczebnikami uwzględnionymi w haśle liczebniki — lista (opartymi na używanym powszechnie systemie dziesiętnym) w języku angielskim spotykane są czasem także liczebniki tradycyjne. Odpowiadają one następującym wartościom liczbowym:

Liczebnika dozen (tuzin), podobnie jak jego polskiego odpowiednika, używa się w stosunkowo niewielu kontekstach, np. przy liczeniu jaj. Ze składniowego punktu widzenia przypomina on inne liczebniki i najczęściej poprzedza liczony rzeczownik.
Wyraz dozen nie zmienia swojej formy w liczbie mnogiej w konstrukcjach takich jak two dozen (dwa tuziny), three dozen (trzy tuziny) itd.

I wish 1 could buy two dozen eggs.
Chciałbym móc kupić dwa tuziny jaj.

Końcówka -s jest dodawana do słowa dozen w liczbie mnogiej wtedy, kiedy nie występuje po nim rzeczownik.
Lieutenant Kowalski thinks that we should group them in dozens.
Porucznik Kowalski uważa, że powinniśmy pogrupować ich w tuziny.

Końcówka -s występuje również w konstrukcji dozens of znaczącej bardzo wiele:
I know dozens of people who starve themselves to lose weight.
Znam wielu ludzi, którzy głodzą się, aby stracić na wadze.

W odniesieniu do grup składających się z sześciu elementów stosuje się czasem określenia a half dozen lub half a dozen.
I still haven’t paid for the half a dozen eggs I bought from you yesterday.
Wciąż nie zapłaciłam za pół tuzina jajek, które kupiłam od ciebie wczoraj.

Słowem gross określa się w języku angielskim tuzin tuzinów, czyli liczbę 144. Kiedy liczebnik ten poprzedzony jest innym liczebnikiem, np. w konstrukcji two gross, nie dodajemy do niego końcówki liczby mnogiej -s (podobnie jak w wypadku wyrazu dozen). Konieczne jest natomiast użycie przyimka of:

My partner has ordered two gross of fountain-pens for our office. (przestarzałe)
Mój wspólnik zamówił dwieście osiemdziesiąt osiem wiecznych piór do naszego biura.

Eggs are not packed in grosses. (przestarzałe)
Jajek nie pakuje się po sto czterdzieści cztery sztuki.

Należy pamiętać, że słowo gross w znaczeniu liczebnikowym używane jest we współczesnym języku angielskim bardzo rzadko. Wyraz ten występuje o wiele częściej jako przymiotnik znaczący grubiański, rażący, opasły, monstrualnie gruby. Częste jest również użycie związane z finansami — gross odpowiada polskiemu określeniu brutto i jest przeciwieństwem słowa net netto.

Kolejnym liczebnikiem tradycyjnym jest w języku angielskim słowo score, które odnosi się do zbiorów dwudziestoelementowych.

These fortifications were all built by Lieutenant Kowalski and a score of very young privates.
Wszystkie te fortyfikacje zostały wybudowane przez porucznika Kowalskiego i dwudziestkę bardzo młodych szeregowców.

Mamy tu niewątpliwie do czynienia z marginalnym użyciem tego wyrazu (score to we współczesnym angielskim przede wszystkim rzeczownik znaczący wynik, rezultat, a także czasownik odpowiadający polskim wyrażeniom strzelić bramkę, zdobyć punkty).

Podobnie jak w wypadku dozen do słowa score nie dodajemy końcówki liczby mnogiej, kiedy poprzedza je inny liczebnik, np. two score (czterdzieści), three score (sześćdziesiąt).

We haven’t been to Poland for two score years. (przestarzałe)
Nie byliśmy w Polsce od czterdziestu lat.

Końcówka -s pojawia się natomiast w konstrukcji scores of znaczącej mnóstwo, bardzo dużo.

When my great-grandfather went to that factory he saw scores of strikers sitting cross-legged on the fioor.
Kiedy mój pradziadek poszedł do tej fabryki, zobaczył mnóstwo strajkujących siedzących ze skrzyżowanymi nogami na podłodze.

Zbliżone znaczenie ma wyrażenie by the score często, na masową skalę, w dużych ilościach:

Our cattle are starving by the score.
Nasze bydło rogate masowo głoduje.

Warto pamiętać, że liczebniki opisane w tym haśle odbierane są zazwyczaj jako nieco archaiczne i wychodzą powoli z użycia. Ich zbyt częste używanie może wydawać się dziwne lub wręcz komiczne.