Zdania warunkowe – wprowadzewnie

W języku angielskim występują tzw. zdania warunkowe, a więc zdania typu

• jeżeli stanie się X, to nastąpi Y,
  albo
• gdyby A to B, itp.

Można je podzielić na kilka różnych grup:

• I. Wypowiedzi o charakterze prawd ogólnych:
  If you heat snow, it melts.
  Jak podgrzejesz śnieg, roztopi się.

• II. Wypowiedzi opisujące warunek prawdopodobny do zrealizowania w przyszłości i sytuację, która nastąpi przy zrealizowaniu tego warunku:
  If I am late, my boss will yell at me.
  Jak się spóźnię, szef mnie skrzyczy.

• III. Wypowiedzi opisujące warunek teoretycznie możliwy do zrealizowania obecnie i sytuację, która miałaby teraz miejsce, gdyby warunek występował:
  If I were a rich man, I would buy a yacht.
  Gdybym był bogaty, kupiłbym jacht.

• IV. Wypowiedzi opisujące warunek nieprawdopodobny i sytuację, która miałaby kiedyś miejsce, gdyby warunek wystąpił:
  If I had phoned her, she would not have gone to the theater.
  Gdybym do niej (wtedy) zadzwonił, nie poszłaby (wtedy) do teatru.

• V. Wypowiedzi opisujące warunek nieprawdopodobny i sytuację, która następowałaby obecnie, gdyby warunek wystąpił lub warunek możliwy ogólnie i sytuację, która miałaby kiedyś miejsce przy tym warunku:
  If I had taken my umbrella, I would not get wet now.
  Gdybym (wtedy) wziął swój parasol, nie zmókłbym teraz.
  If you were not so stupid, you would not have phoned her.
  Gdybyś nie był taki głupi, nie zadzwoniłbyś (wtedy) do niej.

We wszystkich zdaniach warunkowych wyróżnić możemy część określającą warunek, w powyższych przykładach następującą po słowie if, np.:

If…

…you heat snow,
…I am late,
…I were a rich man,
…I had phoned her.

Druga część zdania to część główna, opisująca sytuację wynikającą z warunku, w powyższych przykładach występująca po przecinku, np.

…it melts.
…my boss will yell at me.
…I would buy a yacht.
…she would not have gone to the theater.

Kolejność części zdania warunkowego jest dość dowolna i ma wpływ przede wszystkim na emfazę wypowiedzi. Jeżeli zdanie zaczyna się od części głównej, przed if nie stawia się już przecinka, np.

My boss will yell at me if I am late.

W zdaniach warunkowych użycie if jest dość częste, ale używa się także innych łączników o podobnym znaczeniu, m.in.:

• When(ever) you come, I leave.
  Gdy tylko ty przychodzisz, ja wychodzę.

• Suppose/ supposing (that) I am late, my boss will be angry at me.
  Jeżeli się spóźnię, szef będzie na mnie zły.

• Provided/ providing (that) you give me the book back tomorrow, you can borrow it.
  You can borrow the book on condition (that) you give it back tomorrow.
  Jeśli oddasz mi książkę jutro, możesz ją pożyczyć.

• Imagine (that) I was rich – I would buy a yacht then!
  Gdybym był bogaty – kupiłbym sobie wtedy jacht!

• As/ so long as you do not damage the book, you can keep it.
  Jak długo (pod warunkiem, że) nie uszkodzisz książki, możesz ją trzymać.

• But for the warning in my heart your advice would seem wise.
  Gdyby nie ostrzeżenie płynące z serca, twoja rada wyglądałaby na mądrą.

• Unless you start learning for the exam you will not pass it.
  Jeżeli nie zaczniesz się uczyć do egzaminu, nie zdasz go.

• You must start learning for the exam, otherwise you will not pass it.
  Musisz zacząć uczyć się do egzaminu, w przeciwnym razie nie zdasz go.

Prawdy ogólne

Niektóre zdania warunkowe mają charakter prawd ogólnych, np.:

• If you meet an Englishman, speak English.
  Jak spotykasz Anglika, mów po angielsku.
• If you heat snow, it melts.
  Jak podgrzejesz śnieg, roztopi się.
• If I am sick, I go to a doctor.
• Kiedy jestem chory, idę do lekarza.

Wszystkie powyższe przykłady odnoszą się do sytuacji generalnych. Charakterystyczne jest to, że wyraz if można w nich zastąpić whenever, np.:

• Whenever you heat snow, it melts.
  (Za każdym razem/ilekroć) gdy podgrzejesz śnieg, roztopi się.

Podobne sformułowania często spotkać można w opisach technicznych, raportach, itp. Użycie tych samych czasów zarówno w części zdania określającej warunek (po if), jak i w części głównej, opisującej następstwa warunku, pozwala uniknąć wrażenia, że opisywana sytuacja jest nierealna.
Uwaga! Nie zawsze musimy odnosić się do sytuacji teraźniejszej (czasem np. chodzi o prawdę ogólną obowiązującą kiedyś) – ważne jest więc po prostu zachowanie tych samych czasów w obu częściach zdania, np.:

• If you wanted to eat something, you went to a restaurant.
  Jak chciałeś coś zjeść, szedłeś do restauracji.

W mowie zależnej następuje normalna transformacja czasowników, np.:

• „If I am angry, I go for a walk”, he said.
  He said that if he was angry, he went for a walk.
  Powiedział, że kiedy jest zdenerwowany, idzie na spacer.