Czas teraźniejszy ciągły (present continuous) tworzy się poprzez dodanie do odmiennego czasownika posiłkowego be czasownika głównego w formie ciągłej -ing (która nie podlega odmianie).

Schemat, według którego tworzymy zdania w czasie present continuous, wygląda następująco:

  • Zdania twierdzące
    Podmiot + czasownik posiłkowy be w odpowiedniej formie (am/ is/ are) + czasownik z końcówką -ing, np.:
    I am buying. (Kupuję.)
  • Zdania przeczące
    Podmiot + czasownik posiłkowy „be” w odpowiedniej formie (am/ is/ are) + not + czasownik z końcówką -ing, np.:
    I am not buying. (Nie kupuję.)
  • Pytania
    Czasownik posiłkowy be w odpowiedniej formie (am/ is/ are) + podmiot + czasownik z końcówką -ing, np.:
    Am I buying? (‘Czy kupuję?’)

Uwaga! Czasownik posiłkowy be w mowie potocznej niemal zawsze ulega ściągnięciu:

  • Formy ściągnięte czasownika „be”

1. os. lp. I’m buying (kupuję)
2. os. lp. you’re buying (kupujesz)
3. os. lp. he’s/she’s/it’s buying (on/ona/ono kupuje)

1. os. lm. we’re buying (kupujemy)
2. os. lm. you’re buying (kupujecie)
3. os. lm. they’re buying (kupują)

Uwaga! Jeśli czasownik be nie jest ściągnięty, oznacza to szczególną emfazę, położenie nacisku na wypowiedź, np.:

  • I’m listening to the radio. Słucham radia.
  • I am listening to the radio. (Ależ) ja słucham radia!

Zwykle struktura pytań z przeczeniem (których często używa się np. w funkcji pytań retorycznych) jest następująca:

Pytania z negacją – pełne formy

1. os. lp. am I not buying? (czy nie kupuję?)
2. os. lp. are you not buying? (czy nie kupujesz?)
3. os. lp. is he/she/it not buying? (czy on/ona/ono nie kupuje?)

1. os. lm. are we not buying? (czy nie kupujemy?)
2. os. lm. are you not buying? (czy nie kupujecie?)
3. os. lm. are they not buying? (czy nie kupują?)

Jeżeli jednak stosujemy ściągniętą formę czasownika posiłkowego be, pytanie z przeczeniem w pierwszej osobie liczby pojedynczej jest nietypowe:

Pytania z negacją – formy ściągnięte

1. os. lp. aren’t I buying? ‘czy nie kupuję?)
2. os. lp. aren’t you buying? (czy nie kupujesz?)
3. os. lp. isn’t he/she/it buying? (czy on/ona/ono nie kupuje?)

1. os. lm. aren’t we buying? (czy nie kupujemy?)
2. os. lm. aren’t you buying? (czy nie kupujecie?)
3. os. lm. aren’t they buying? (‘czy nie kupują?)

Uwaga!

  • Jeżeli jakiś czasownik w pierwszej formie kończy się na literę -e należy „wyrzucić” ją przed dodaniem końcówki -ing: come – coming.
  • W przypadku niektórych czasowników przed dodaniem -ing musimy dodać dodatkową spółgłoskę, np.:
    • run – running,
    • sit – sitting,
    • swim – swimming,
    • get – getting,
    • stop – stopping,
    • shop – shopping,
    • begin – beginning, itp.
  • Gdy czasownik kończy się -ie to „wyrzucamy” e, a i zamieniamy na y:
    • lie – lying,
    • die – dying.

 

Zastosowanie czasu Present Continuous

Czasu teraźniejszego ciągłego używamy w następujących wypadkach:

  1. do opisu sytuacji mających miejsce w trakcie wypowiedzi,
  2. do opisu sytuacji mających miejsce aktualnie, choć niekoniecznie w samym momencie mówienia,
  3. do opisu sytuacji powtarzalnych,
  4. do opisu sytuacji z przeszłości,
  5. do opisu zaplanowanej przyszłości.

I. Sytuacja mająca miejsce w trakcie wypowiedzi.

Gdy mówimy o tym, co dzieje się w danym momencie, dlatego też często będzie on występował z takimi wyrażeniami jak: now, at the moment, right now, at the time being, które stawiamy na końcu lub na początku zdania (w pytaniach są zawsze na końcu), np.

  • She is reading the magazine now/ at the moment. (Ona czyta teraz/ w tej chwili magazyn.)
  • Betty is studying at the moment. lub At the moment Betty is studying.
  • He’s playing with another dog. – On bawi się z innym psem (teraz).
  • What are you doing now? Co teraz robisz?
  • Darek is drinking juice. Darek (właśnie) pije sok.

Zdanie to nie znaczy wcale, że osoba, o której mowa (Darek), w ogóle często pije, czy też, że ma picie soku w zwyczaju (wtedy użylibyśmy czasu teraźniejszego prostego Present Simple). Odnosi się ono tylko do konkretnego momentu – momentu mówienia. Z tego względu czasu teraźniejszego ciągłego używa się w sprawozdaniach (np. sportowych), by podkreślić, że opisywane zdarzenia dzieją się w trakcie relacji.

II. Wydarzenia bieżące

Czas teraźniejszy ciągły bywa stosowany do opisu wydarzeń, które nie trwają faktycznie w momencie wypowiedzi, ale których ciągłość i współczesność chce podkreślić rozmówca, np.:

  • I’m reading Nabokov. Czytam teraz Nabokova.
  • I’m studying English. Uczę się angielskiego.
  • This week I’m preparing my weather project. – W tym tygodniu przygotowuję mój projekt pogodowy. (Nie zawsze, tylko w tym tygodniu. Nie w tej chwili, bo teraz jestem na spacerze z psem).

Te wypowiedzi nie muszą odnosić się do momentu mówienia. Mogą paść w rozmowie, podczas której siłą rzeczy nie należy ich rozumieć literalnie (trudno jednocześnie rozmawiać i czytać Nabokowa lub się uczyć). Celem takich konstrukcji jest podkreślenie aktualności (obecnie czytam Nabokowa, wcześniej czytałem innych autorów; obecnie uczę się angielskiego, a rok temu uczyłem się hiszpańskiego itd.).

Podobnie kiedy mówimy o dłuższych procesach, które zachodzą obecnie:

  • The Earth is getting warmer. (Na ziemi robi się coraz cieplej.)
  • Our son is getting taller and taller.
  • I am going slightly mad.
  • Our state economy is improving.

Gdy mówimy, że jesteśmy w trakcie robienia czegoś, choć w tym momencie tego nie robimy, np.:
Rozmawiasz z koleżanką, gdy ona nagle przypomina sobie, że jej mama sama sprząta mieszkanie. Mówi:

  • I must go home. I’m helping my mom. (Muszę iść do domu. Pomagam mamie.)

Również, gdy jedna czynność (wyrażana w Present Continuos) jest tłem dla innej (wyrażanej w Present Simple):

  • When I am watching melodramas I always cry like a child.
  • When our mother is cooking she always listens to the radio.

Czasu Present Continuous używamy także, aby podkreślić, że to, co robimy w danej chwili jest odmienne od naszych przyzwyczajeń (gdyby było ich częścią użylibyśmy czasu Present Simple), np.:

  • Ralph usually works on Sunday but today he is weeding his garden – a więc pielenie nie jest jego zwyczajnym zajęciem w niedzielę.

III. Sytuacja powtarzalna

Czas teraźniejszy ciągły opisuje czasem sytuację powtarzalną z teraźniejszości, zwłaszcza gdy autor wypowiedzi chce wyrazić swój emocjonalny stosunek do niej (irytację, zniecierpliwienie), np.:

  • He is always complaining about things. – On zawsze (bez przerwy) narzeka na wszystko.

Tego typu wypowiedź nie ma charakteru bezosobowego opisu rzeczywistości – osoba wypowiadająca zdanie wyraża w nim swoją dezaprobatę, poirytowanie. Podobną wymowę ma zdanie:

  • They’re always coming late. – Oni się ciągle (zawsze) spóźniają. (I denerwuje mnie to.)

Dla porównania: analogiczne zdanie w Present Simple stanowi jedynie pozbawione emocji stwierdzenie faktu:

  • They always come late. – Oni się zawsze spóźniają.

IV. Sytuacja z przeszłości

Czas teraźniejszy ciągły bywa używany do opisu sytuacji z przeszłości, opowiadania przeszłych zdarzeń lub wręcz całkowicie abstrakcyjnych (w celu ułatwienia rozmówcy wyobrażenia ich sobie, wczucia się w opisywane zdarzenia). Często ma to miejsce w przypadku opisów naukowych, porad, gier narracyjnych (typu RPG) itp., np.:

  • I’m opening the door. The smoke is rising from the test-tube. – Otwieram drzwi. Z próbówki wydobywa się dym.

W takim przypadku autor wypowiedzi, opisując wydarzenia z przeszłości, przywołuje je tak, jakby je ‘miał przed oczami’ w momencie mówienia.

V. Sytuacja z przyszłości

Również do planów dotyczących przyszłości (gdy jesteśmy niemal pewni, że coś się stanie, gdy jest to już ustalone: kiedy jesteśmy z kimś umówieni na obiad na czwartek lub mamy już kupione bilety na koncert w przyszłą środę.) można odnosić się za pomocą czasu teraźniejszego ciągłego. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy opisywana przyszłość jest niedaleka, np.:

  • I’m working late tomorrow. – Jutro pracuję do późna.

Niemal zawsze podajemy w takim kontekście termin wydarzenia, o którym mowa, aby było jasne, że chodzi o przyszłość:

  • I’m meeting Terry after lunch. – Po lunchu spotykam się z Terry’m.
  • I’m meeting Terry. – Właśnie jestem na spotkaniu z Terry’m.
  • My sister is coming for lunch on Thursday.
  • We are going to a concert next Wednesday.
  • Next week I’m studying for my exams.
  • My friend is visiting his grandparents tomorrow.
    (Mój kolega odwiedza jutro swoich dziadków – na pewno to zrobi.)

 

Uwaga! Należy zapamiętać, że są takie czasowniki, które nie występują w czasach continuos (dotyczy to zarówno czasu teraźniejszego, jak i wszystkich pozostałych).. Czasowniki, które nie występują w czasach continuos wyrażają stany, a nie czynności. Można podzielić je na dwie grupy:

  • czasowniki odnoszące się do czynności naszego mózgu, do uczuć lub zmysłów, np.: think, believe, hope, agree, disagree, realise, reckon, seem, understand, remember, forget, wish, want, like, admire, love, hate, notice, recognise, delight, impress, please, promise, surprise, swear, hear, see, smell, feel, taste;
  • czasowniki opisujące stałe relacje, takie jak:
    • posiadanie – have,
    • zależności – belong, own, posses,
    • potrzeby, właściwości fizyczne, np.: enjoy, equal, prefer, desire, need, contain, resemble.

 

Wyobraź sobie sytuację:

Jesteś na spacerze z psem. Dzwoni twój telefon komórkowy (Your mobile is ringing).

– Hi, where are you? (Gdzie jesteś?) – pyta kolega.
– I’m walking my dog. (Wyprowadzam mojego psa.) – odpowiadasz.
– I can hear something. Is he barking? (Słyszę coś. Czy on szczeka?)
– Yes, he’s playing with another dog. (Tak, bawi się z innym psem).
– Listen, do you have time in the evening? (Słuchaj, czy masz czas wieczorem?)
– Well, this week I’m preparing my weather project. (Cóż, w tym tygodniu przygotowuję mój projekt pogodowy).
– And what are you doing next week? (A co robisz w następnym tygodniu?)
– I’m not preparing a project but I’m studying for my English test. (Nie przygotowuję projektu, ale uczę się do testu z angielskiego).

 

Wyjątki

Wyjątkami w tej grupie mogą być takie czasowniki jak: think, have, see, hear, feel, taste, smell. Mają one po prostu dwa znaczenia, i w jednym z nich występują wyłącznie w formie continuous, w drugim zaś mogą występować w obydwu.

  • Na przykład czasownik think użyty w obydwu formach ma znaczenie „zastaniawiać się nad czymś, myśleć nad czymś”, natomiast użyty tylko w czasach simple oznacza „wyrażać opinię, uważać”:
    I am thinking about buying a new car.
    Bill thinks his brother is a real genius.
  • Czasownik have w chwili gdy ma znaczenie „posiadać” może być użyty wyłącznie w czasach simple, natomiast w wyrażeniach typu:
    • to have a shower/bath (kąpać się),
    • to have an argument (kłócić się),
    • to have a dinner/a sandwitch (jeść obiad/kanapkę) może występować także w formie progressive:
      We have a beautiful daughter.
      Sally is just having s bath so she cannot answer the phone.
  • Czasownik see może oznaczać „rozumieć, widzieć” i wtedy nie będziemy mogli użyć go w formie ciągłej lub może znaczyć „umawiać się, spotykać się z kimś” i wtedy możemy użyć obydwu form:
    I see that you do not want to enter this college.
    Liz is seeing the most handsome guy in the whole school.
  • Zaś czasownik hear może znaczyć „słyszeć” i nie występować w czasach continuos lub „przesłuchiwać” – jest to czynność, a więc możemy użyć go w formie ciągłej:
    I hear strange noises.
    The police are hearing a dangerous criminal.
  • Feel użyty w obydwu formach oznacza „czuć się”, a użyty wyłącznie w formie prostej ma znaczenie „sądzić, uważać”:
    I am not feeling good today.
    I feel I should do something about it.
  • Podobnie jest ze smell, który w obu formach oznacza „wąchać, węszyć”, w drugim przypadku znaczy także „czuć” i wtedy nie może być użyty w continuos:
    I smell summer in the air.
    The dog is smelling a tree.
  • Taste używany w obydwu formach oznacza „próbować”, a zastosowany wyłącznie w formie prostej – „smakować”:
    Our father is tasting the soup.
    This soup tasted just great.