JAK PISAĆ NA MATURZE

Pisanie w języku obcym jest prawdziwą sztuką. Pamiętaj jednak, że i ona ma swoje „żelazne zasady”. Ważne, by twój tekst:

  • miał jasny przekaz określony w poleceniu egzaminacyjnym,
  • spełniał wymogi danej formy,
  • był poprawny leksykalnie i gramatycznie.

Na poziomie podstawowym

będziesz musiał napisać dwa teksty użytkowe:

  • krótszy: ogłoszenie, notatka, komunikat, pocztówka, ankieta – brak limitu słów (ogranicza Cię jedynie miejsce pozostawione na czystopis).
  • dłuższy: list prywatny lub prosty list oficjalny – limit słów od 120 do 150 słów.

Na poziomie rozszerzonym

teksty ograniczono do: rozprawki, opowiadania, opisu i recenzji (wybierasz 1 z 3) – limit słów od 200 do 250.
Najważniejsza zasada brzmi: na koniec egzaminu sprawdź dokładnie całą pracę.
Zobacz:

  • czy przekazałeś wszystkie wymagane informacje;
  • czy niczego nie pominąłeś;
  • czy pamiętałeś o wymogach formalnych tekstu: czy jest podział na paragrafy, wstęp, zakończenie, tytuł;
  • czy wykorzystałeś wymagane w tej formie zwroty i wyrażenia.

 

POZIOM PODSTAWOWY

Ogłoszenie

  • Ogłoszenie jest krótkim tekstem informacyjnym, formułując je nie musimy używać pełnych zdań.
  • Pamiętaj o tytule – ogłoszenie ma zwracać uwagę, więc tytuł powinien być chwytliwy.
  • Najważniejsze jest, aby podać w treści wszystkie informacje wskazane w poleceniu – za przekazanie tych informacji dostaniesz aż cztery z pięciu punktów.

Przykład:

Jesteś świeżo upieczonym studentem / studentką pierwszego roku. Udało Ci się wynająć niedrogie mieszkanie i szukasz współlokatora / współlokatorki. Napisz ogłoszenie, które umieścisz na tablicy informacyjnej na Twoim wydziale.

  • Powiadom, że poszukujesz współlokatora do mieszkania.
  • Opisz mieszkanie: lokalizację, dojazd na uczelnię, wygląd mieszkania oraz pokoju, który mógłby zająć współlokator.
  • Podaj warunki, jakie ma spełniać współlokator.
  • Poinformuj, jak można się z Tobą skontaktować.

Uwaga:
W zadaniu nie jest określony limit liczby słów. Punktowana jest umiejętność przekazu informacji zawartych w poleceniu (4 punkty) i poprawność językowa (1 punkt).

FLATMATE WANTED!!!

I’m looking for a flatmate to a marvellous flat in the centre of Warsaw! Conveniently located near the Saski Park, Galeria Centrum and McDonalds (Marszałkowska Street)! Just a short walk from the University!
Exceptional old flat with new windows that make it very quiet even during the day. A big kitchen with a dishwasher and a huge pre-war table for ten! Two cosy rooms – the one on the right can be yours! Not very big (about 9 m2), but comfortably furnished. Fair-sized desk, magnificent bed and a lot of bookshelves. Walls painted romantic blue. Splendid view, especially at night. And the prize – really affordable.
If you are a young person, preferably a student, a non-smoker who dislikes mess then call me! My telephone number: 600560650.
Sara

Uwaga!

  • W ogłoszeniu, w którym zachęcamy kogoś do czegoś (np. do kupna jakiejś rzeczy, przyjścia na imprezę czy wykład, wzięcia udziału w jakimś przedsięwzięciu) ważne jest użycie odpowiednich przymiotników i przysłówków, sprawiających, że tekst staje się nie tylko bogatszy i żywszy, na przykład:
    • marvelous,
    • exceptional,
    • affordable,
    • conveniently,
    • located,

ale i krótszy niż gdybyśmy opisywali pełnymi zdaniami, np. lepiej powiedzieć comfortably furnished niż it has comfortable furniture.

  • Staraj się nie nadużywać pewnych słów, a najlepiej po napisaniu pracy w brudnopisie zastanów się, jak zastąpić powtarzające się słowa – na przykład, czym zastąpić uporczywie pojawiające się w za dużej liczbie określenie beautiful lub, tym bardziej, nice.
  • Generalnie, lepiej unikać prostych słów, jeśli można je zastąpić – i nie chodzi tu wcale o to, że ma to być jakaś wielka literatura, ale mamy być atrakcyjni dla czytelnika – zarówno potencjalnego czytelnika naszego ogłoszenia, jak i po prostu egzaminatora!Dlatego zamienimy
    very big desk na fair-sized desk,
    nice prize na affordable prize,
    beautiful view na splendid view,
    doesn’t like na dislikes i tak dalej.

Jakich jeszcze ogłoszeń możesz oczekiwać?

Możliwości jest oczywiście nieskończenie wiele, dla przykładu (i ćwiczenia) przeanalizuj poniższe tematy. Spróbuj napisać te ogłoszenia.

  • Zaginął Twój ukochany pies. Zredaguj ogłoszenie, w którym:
    • Poinformujesz, gdzie i kiedy zaginął zwierzak.
    • Podasz dokładny opis psa (cechy fizyczne i psychiczne)
    • Wyrazisz swój żal i tęsknotę za czworonogiem.
    • Zaproponujesz nagrodę za znalezienie psa.
    • Podasz, jak można się z Tobą skontaktować.
  • Przygotowujesz w domu kultury wieczór autorski. Zredaguj ogłoszenie, w którym:
    • Przedstawisz główny temat wieczoru autorskiego: kto będzie miał wieczór autorski, co to za osoba (przedstaw krótko jej dorobek), jaki będzie program imprezy.
    • Poinformuj, że po wieczorze będzie można kupić książki autora.
    • Podaj miejsce, porę i czas trwania spotkania.
  • Chcesz zorganizować zbiórkę pieniędzy na dofinansowanie obozu harcerskiego dla dzieci z gorzej sytuowanych rodzin w Twojej dzielnicy. Zredaguj ogłoszenie, w którym:
    • Poinformujesz o zbiórce pieniędzy.
    • Podasz jej cel.
    • Poinformujesz, kiedy i jak pieniądze będą zbierane, ile będzie trwała zbiórka.
    • Zaapelujesz do ludzkich sumień.
    • Poinformujesz, kiedy i jak można się z Tobą skontaktować w sprawie zbiórki pieniędzy.

List

Właśnie wróciłeś z sylwestrowego wypadu na narty z grupą znajomych. Napisz list do kolegi / koleżanki z USA / Anglii.
Opisz:

  • gdzie i z kim pojechałeś na sylwestra
  • gdzie jeździliście na nartach i co Ci się przytrafiło w tym czasie
  • jak spędziliście wieczór sylwestrowy
  • wyraź chęć, aby Twój kolega / koleżanka spędził / -a w przyszłym roku sylwestra w Polsce

Pamiętaj
o zachowaniu odpowiedniej formy i stylu listu, nie umieszczaj jednak żadnych adresów. Podpisz się jako XYZ. Długość listu musi wynosić od 120 do 150 słów.
Oceniany jest:

  • pełen przekaz informacji,
  • forma,
  • poprawność językowa),
  • i bogactwo językowe.

Dear Susan,

Thanks for your e-mail from Brazil – I envy you! This hellish winter!!! Do you remember Anne? She broke her leg on ice when she was catching the bus and welcomed the New Year’s Eve in hospital!!!
Anyway, I was luckier than Anne – I spent the last night of the year in Zakopane with my mates from school. We went skiing everyday to Kasprovy. Once I lost one ski on a chair-lift! And guess what – some handsome skier brought it to me! We celebrated the New Year’s Eve in a stunning bar, eating fresh trout and drinking beer. There was splendid folk music and Mary fell in love with one of the musicians!
Well, I must finish now and get down to work. I’ll send you some photos from Zakopane – perhaps you’ll spend the next New Year’s Eve in Poland, with us – in the mountains? Write back soon – right?
All the best,
Sara

Uwaga! List kierowany do kolegi lub koleżanki jest listem nieoficjalnym i należy używać stylu nieformalnego.

Na maturze:

  • Sprawdź po napisaniu, czy na pewno czegoś nie przeoczyłeś.
  • Następnie popraw list pod względem formalnym.
  • Postaraj się umieścić w liście wszystkie podane powyżej elementy stylu nieoficjalnego.
  • Zamień formy pełne na ściągnięte.
  • Zamień dwa, trzy słowa na bardziej nieformalne (ale nie używaj przekleństw, choć one też są oczywiście nieformalne!).
  • Dodaj parę potocznych wyrażeń, zamień jakiś czasownik (lub parę czasowników) na phrasal verb.
  • Ubarw całość częstymi wykrzyknikami i myślnikami.

Jakich jeszcze listów nieformalnych możesz oczekiwać?

Możliwości jest sporo. Dla ćwiczenia przeanalizuj poniższe polecenia i spróbuj napisać przynajmniej jeden taki list.

  • Właśnie zmieniłeś szkołę. Napisz list do kolegi / koleżanki w Anglii, w którym:
    • poinformujesz o zmianie szkoły,
    • wyjaśnisz przyczyny tej zmiany,
    • krótko opiszesz nową szkołę i napiszesz, co Ci się w niej najbardziej podoba, a co nie podoba,
    • zaprosisz kolegę / koleżankę na ferie.
  • Miesiąc temu wróciłeś z obozu językowego w Anglii. Napisz list do rodziny, u której mieszkałeś, w którym:
    • opiszesz zmiany w twoim życiu;
    • podziękujesz za to, że byli dla Ciebie mili i pokazali Ci parę ciekawych miejsc w Anglii;
    • określisz, jak wiele nauczyłeś się podczas kursu i opiszesz, jak teraz uczysz się angielskiego;
    • wyrazisz nadzieję, że kiedyś się jeszcze spotkacie.

 

POZIOM ROZSZERZONY

Rozprawka

Rozprawka lub też tak zwane wypracowanie argumentacyjne, charakteryzuje się tym, że zawsze, jak na dwóch szalach wagi, kładzie argumenty za i przeciw. Nie zawsze temat jest sformułowany w tak prosty sposób, jak w naszym zestawie maturalnym.

Spójrz na zamieszczone poniżej tematy – to wszystko tematy rozprawek:

  • Advertising – good or evil?
  • Dangerous sports should be forbidden – do you agree?
  • Advantages and disadvantages of having children.

Przygotowując się do napisania rozprawki, przede wszystkim zbierz argumenty za i przeciw i wypisz je w punktach. Po obu stronach powinna być ta sama liczba argumentów. Są różne możliwości ułożenia argumentów, najprościej (i najlepiej także ze względu na dość surowy limit słów) jest zaplanować rozprawkę według następującego planu:

Plan rozprawki

  • Paragraf pierwszy – wstęp, w którym nakreślasz problem i stwierdzasz, że nie jest on jednoznaczny, że są różne punkty widzenia itp.
  • Paragraf drugi, w którym napiszesz, że jest wiele argumentów za i wymienisz najważniejsze z nich
    • Argument za…
    • Argument za…
    • Argument za…
  • Paragraf trzeci, w którym podkreślisz, że oprócz tych wszystkich argumentów za, są też argumenty przeciw i wymienisz najważniejsze z nich
    • Argument przeciw…
    • Argument przeciw…
    • Argument przeciw…
  • Paragraf czwarty – zakończenie, w którym podsumujesz dyskusję, powtarzając tezę z paragrafu pierwszego – że problem nie jest jednoznaczny i są różne punkty widzenia.

To jest układ najbardziej klasyczny. Oczywiście dopuszczalne są pewne wariacje takiego układu. Możemy wyrazić na końcu naszą jednoznaczną opinię dotyczącą danego zagadnienia, jednak nie wolno nam pominąć argumentów drugiej strony. Na przykład w temacie Advertising – good or evil? możemy śmiało ustosunkować się do reklamy. Od naszej konkluzji zależał będzie układ całości. Na przykład tak:

  • Paragraf pierwszy:
    It cannot pass unnoticed that advertising influences our habits and lifestyles…
  • Paragraf drugi:
    Some people believe that this influence is too big… (tu podaj argumenty przeciwników reklamy).
  • Paragraf trzeci:
    We must, however, notice that advertising may also have some advantages… ( tu podaj argumenty stawiające reklamę w bardziej pozytywnym świetle).
  • Paragraf czwarty:
    W podsumowaniu możesz napisać, że z powodów przedstawionych powyżej, uważasz, że reklama ma jednak więcej pozytywnych stron – zacznij na przykład tak:
    Summing up – even if we may feel that advertising commercializes our lives, still we are free people and any limits imposed on advertising would mean limits to our freedom…

Przykładowy temat:

Capital punishment – for or against?

Przede wszystkim zastanów się, czy to jest temat dla ciebie. Na pewno tak nie jest, jeśli nie znasz odpowiedniego słownictwa (nie mówiąc już o tym, że nie powinieneś wybierać tematu, jeśli czegoś w nim nie rozumiesz, na przykład, co znaczy ‘capital punishment’). Znajomość słownictwa jest potrzebna nie tylko po to, by móc streścić argumenty, których użyjesz, ale też, aby zrobić dobre wrażenie na egzaminatorze! Jeśli jesteś pewien wyboru, zacznij od wypisania na brudno argumentów w punktach, na przykład tak:

  • FOR
    • The only right punishment for the most horrible crimes
    • Preventive function (it prevents people from committing crimes)
    • Keeping prisoners in jails costs a lot of money
  • AGAINST
    • Death penalty is immoral, primitive, against international standards
    • of human rights, we should not judge who deserves to live
    • There are mistakes: innocent people are killed
    • No preventive function

Oczywiście możesz mieć więcej argumentów, jeśli uda ci się je zmieścić w wypracowaniu, ale raczej nie mniej niż po trzy. Oto model wypracowania, wykorzystujący argumenty z tabeli:

Capital punishment – for or against?

The death penalty has always been a controversial issue. The modern world has abolished the practice almost everywhere. However, many people, also in Poland, are in favour of re-establishing the capital punishment. To some it is primitive and immoral, to others the only way to punish the cruelest criminals. Let’s examine some of these opinions.

It cannot be denied that there are horrible crimes in which only the capital punishment seems to give justice – to the criminal and to the victims. What is more, the death penalty can have a preventive function, discouraging criminals from commiting crimes. It may also be said that keeping prisoners in jails costs a lot of taxpayers’ money, which could be spent on for example helping the poor.

On the other hand, it is important to realize that the death penalty is also cruel. Killing is not justice and killing sanctioned by law is immoral and primitive, since we have no right to decide who deserves to live and who does not. Moreover, many people are believed to have been executed although they were innocent due to a mistake of a judge or of a system. It is also doubtful if the capital punishment may be a deterrent.

All things considered, one has to conclude that although the matter of the death penalty has been widely discussed and many arguments have been used by the critics and those who are in favour, it is still not clear which solution would be better for our safety.