Rozprawka

Rozprawka, lub też tak zwane wypracowanie argumentacyjne, charakteryzuje się tym, że zawsze, jak na dwóch szalach wagi, podaje się argumenty za i przeciw. Temat rozprawki to najczęściej wady i zalety jakiejś rzeczy. Taki temat może być sformułowany następująco:

  • Advantages or disadvantages of living in the city.
  • Mobiles should be forbidd in schools – do you agree?

Wszystkie tego typu tematy zawsze wymagają argumentów za i przeciw. Nie piszemy więc, że na przykład nie zgadzamy się z tezą tematu trzeciego, bo to i tamto, kończąc na tym esej. Zawsze przeciwstawne argumenty kładziemy, jakby na dwóch szalach wagi, nawet jeśli wyraźnie piszemy, że na przykład jesteśmy przeciwni karze śmierci.

Przygotowując się do napisania rozprawki, przede wszystkim zbierz argumenty za i przeciw i wypisz je w punktach. Po obu stronach powinna być ta sama liczba argumentów. Są różne możliwości ułożenia racji, najprościej (i najlepiej także ze względu na dość surowy limit słów) jest zaplanować rozprawkę według następującego planu:

Temat:

  • Akapit pierwszy – wstęp, w którym nakreślasz problem i stwierdzasz, że nie jest on jednoznaczny, że są różne punkty widzenia. Jeśli temat wymaga ustosunkowania się, możesz to zrobić teraz, jednak nie zwalnia Cię to ani z przytoczenia argumentów przeciwstawnych, ani z ponownego wyrażenia własnej opinii na końcu eseju.
  • Akapit drugi – w nim piszesz, że jest wiele argumentów za, i wymieniasz najważniejsze z nich:
    • Argument za
    • Argument za
    • Argument za
  • Akapit trzeci – podkreślasz, że oprócz tych wszystkich argumentów za, są też argumenty przeciw i wymieniasz najważniejsze z nich:
    • Argument przeciw
    • Argument przeciw
    • Argument przeciw
    • (Akapity drugi i trzeci mogą być ułożone w odwrotnej kolejności).
  • Akapit czwarty – zakończenie, w którym podsumowujesz dyskusję, powtarzając tezę z paragrafu pierwszego – że problem nie jest jednoznaczny i są różne punkty widzenia. Tu w zależności od tematu możesz lub musisz ustosunkować się do niego.

To, w jaki sposób ułożymy akapity, jest dość dowolne. Wyobraźmy sobie na przykład wypracowanie na temat: Mobiles should be forbidden in schools: do you agree? Możesz zacząć od tego, że komórki mają dużo zalet, a potem przejść do wad, stwierdzając, że te wady czynią ich obecność w kieszeniach uczniów wysoce niepożądaną. Możesz też od razu napisać, że uważasz komórki w szkołach za szkodliwe, wymienić wszystkie wady, a potem wspomnieć, że chociaż sprzęt ten ma zalety (wymienić je), to jednak są one niczym w stosunku do wad.

!!!
Duża sztuka w pisaniu ­rozprawki to wprowadzanie kolejnych argumentów przy zastosowaniu różnych struktur ­składniowych, tak aby uniknąć powtórzeń.

Przydatne łączniki zdaniowe

Wprowadzamy argumenty:

  • To begin with
  • In the first place
  • It cannot be denied that
  • It must/may be said that
  • To some/some people say/claim

Dodajemy argumenty:

  • What is more
  • Moreover
  • Also
  • Furthermore
  • Not only… but also

Wprowadzamy argumenty przeciwne:

  • However
  • On the other hand
  • Nevertheless
  • In contrast
  • Although/in spite of/despite

 

Przykładowe zadanie maturalne

School uniforms in Poland: for or against?

There is a very vivid discussion nowadays about the issue of uniforms in Polish schools. The uniforms are quite popular abroad, for example in English schools, where they are perceived as the sign of prestige. In Poland the idea has had various responses.
I strongly believe that uniforms in Polish schools would solve some very important problems schools and teachers have to face. Firstly, the uniforms make students more alike and they cannot show their social status and financial situation so easily. This makes the tension smaller so the discipline improves. Pupils stop humiliating their collegues only because their jeans are not good enough. Secondly, fashion is now so important in schools that students, especially girls, might find it difficult to concentrate on school subjects. When it becomes irrelevent what you wear, students will perhaps finally notice that they are here to obtain education. Thirdly, it had been proved in psychology that people behave acording to what they wear. When they wear more formal clothes, they might become more disciplined.

Some people say uniforms limit freedom. I do not agree. There has always been code of behaviour – and dress code – for example in the office or for people who perform some important political functions, and nobody perceives this as limiting freedom. Another argument is that it will simply look boring and uninteresting or that it does not enable to show belonging to some subcultures. Well, obviously for young people for whom clothes might mean personality, this will be hard lesson. But in my opinion, since they are not forced to wear uniforms at home or at the weekend, young people will still be able to wear what they want – at least sometimes.

In my opinion uniforms have many more advantages than disadvantages and I hope they will be introduced soon in Polish schools. With the problems that we have to face there, any idea of improving the situation must be welcome.

 

Opis

Opis nie jest wbrew pozorom łatwym tematem, choć wydawałoby się, że przecież nie ma nic prostszego niż opisanie jakiegoś miejsca lub rzeczy. Najczęściej mamy do czynienia z opisem osoby, miejsca lub uroczystości.

Opis osoby – przykładowy rozkład

  • Wstęp – kogo opisujesz i dlaczego
  • Wygląd
  • Charakter
  • Zachowanie, styl życia
  • Podsumowanie

Opis miejsca – przykładowy rozkład

  • Wstęp – które miejsce opisujesz i dlaczego
  • Lokalizacja – gdzie się to miejsce znajduje
  • Ogólny opis
  • Szczegółowy opis niektórych cech miejsca
  • Cechy abstrakcyjne, np. atmosfera
  • Podsumowanie

Opis uroczystości – przykładowy rozkład

  • Wstęp – jaką opisujemy uroczystość i dlaczego
  • Czas, miejsce i powód obchodzenia danej uroczystości
  • Przygotowania do uroczystości
  • Przebieg uroczystości
  • Nasze odczucia, komentarze itp.
  • Podsumowanie

Oczywiście budowa pracy będzie zawsze zależała od konkretnego tematu.

 

Przykładowe zadanie maturalne

Opisz swoje ulubione święta.

Lots of people love Christmas, but my favourite holiday is Easter. Easter is celebrated in the spring – in March or April, depending on the year. People usually think Easter is simply Sunday and Monday, but we should remember about the Holy Week as a ­whole. We celebrate the Resurrection. It is a religious holiday and for me it has always had a religious dimension because for my family religion is very important.

Before Easter people should fast. After the fast, all you eat during Easter will taste really delicious. The Palm Sunday is the week before Easter. It is nice because there are lots of colourful palms in the streets. But what I like best are the preparations before Easter – especially decorating Easter eggs. We decorate eggs using various techniques and we always try to invent something new. Some eggs are simply cooked in water with onion peels – these are either eaten, or used to “fight with eggs” – we always do it on Easter Sunday.

On Sunday we gather in My grandfather’s house – the whole family. There are always about twenty people, including lots of little children. My mother decorates the house with flowers and little chicks, so it all looks so fresh and joyful. We eat breakfast: lots of eggs, salads, ham and meat. But the greatest thing is that the weather is usually beautiful so we spend some time in the garden, where children look for colourful eggs that we hid, or we go for a long walk. On Easter Monday we always pour buckets of water and we are all completely wet.

I love this holiday because for me it means rebirthing and it is the most joyful holiday of all. It also marks the beginning of the spring when we are all happy, knowing the summer – and holidays – will come.

 

Opowiadanie

Opowiadanie to taki tekst, w którym najważniejsza jest akcja. Dlatego przed napisaniem opowiadania warto zrobić plan w punktach, w którym przedstawimy najważniejsze wydarzenia. Pamiętajmy o właściwym użyciu czasów – w opowiadaniu jest to niezwykle istotne! Główne wydarzenia opowiada się w czasie Past Simple. To, co wydarzyło się wcześniej niż główny wątek historyjki, będzie wymagało czasu Past Perfect, natomiast tło historii – czasu Past Continuous. Spójrz na ten fragment:

He left the house and decided to walk on foot. The sun was shining and people were walking in the streets wearing T-shirts, happy because of the beginning of the spring. Then he saw her. He knew he had met her before – but couldn’t remember when and where.

Wydarzenia, punkty istotne dla przebiegu akcji wyrażone są czasem Past Simple: left, decided, saw (wyszedł, zdecydował, zobaczył), tło – czasem Past Continuous: was shining, were walking (świeciło, spacerowali), a to, co zdarzyło się wcześniej – czasem Past Perfect: had met (spotkał – kiedyś przedtem).

Są różne typy opowiadań, należałoby więc zdecydować się, które opowiadanie piszesz, czy jest to:

  • fantasy – opowiadanie z elementami fantastycznymi, nadprzyrodzonymi
  • love story – opowiadanie z przeważającym wątkiem miłosnym
  • fairy tale – baśń
  • horror/thriller – opowiadanie mrożące krew w żyłach
  • action – (opowiadanie akcji) czyli zabili go i uciekł
  • reality – czyli rzeczywistość, na przykład szkolna

Oczywiście nie każdy typ pasuje do każdego tematu.
Wymogiem gatunku jest odpowiednia dramaturgia, którą uzyskujemy głównie poprzez takie rozwijanie akcji, że napięcie narasta, potem następuje punkt kulminacyjny i rozwiązanie akcji. Dramaturgię powiększają elementy dialogu – sprawiają, że opowiadanie wydaje się żywe. Słownictwo powinno być rozbudowane, wtedy tekst jest znacznie bardziej efektowny.

Najczęstsze tematy:

  • Napisz opowiadanie rozpoczynające lub kończące się słowami… (uwaga: tu najistotniejsze jest zachowanie danego w temacie zdania w oryginalnej formie, pod żadnym pozorem go nie przerabiamy!!!)
  • Napisz opowiadanie na temat…
  • Napisz opowiadanie ilustrujące przysłowie, powiedzenie itp. (tutaj najistotniejsze jest, czy w pełni rozumiesz temat: nie wybieraj go, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości).

 

Przykładowe zadanie maturalne

Napisz opowiadanie rozpoczynające się słowami: It was like in a film.

It was like in a film. We were sitting in a cosy pizzeria, with piano music in the background. He was looking deeply into my eyes, whispering words of love. I had met him a month before. Three years older than me, responsible, hansdsome. I had never been so happy before.

Suddenly a woman entered the restaurant. She looked strange. She was wearing a black coat, black boots and black hat. She looked at the tables examining the clients and when she noticed us, her eyes became wide. She was staring intensely at my boyfriend. He hadn’t noticed her yet, as he was facing the wall, but I was sure she had recognized him. Slowly did she get closer to our table and he knew soon something was wrong and turned back. “Hello, Susan” – he stuttered. “Hello” – she whispered in response. “We haven’t seen each other for a long time, have we?” – she continued. “But I haven’t forgotten”. And then it turned into a thriller. She took a knife from the table that Tom had been using to cut his pizza, and simply stabbed him. There was blood everywhere and I began to shout, all the people ran to the table and simply caught the woman and didn’t let her do anything more. She was fighting, shouting and crying. Somebody called an ambulance and the police.

After an hour, it was over. The woman was taken to the police station and my boyfriend to hospital. Fortunately the wound was not serious. It appeared it was his former girlfriend who had always had some serious mental problems. I sighed with relief but I think I will always have nightmares in which she appears.

 

Recenzja

Recenzja to ocena książki, filmu, wystawy, koncertu, sztuki, itp.
We wstępie recenzji podajemy wszystkie niezbędne informac­je dotyczące dzieła:

  • książka: tytuł, autor
  • film: tytuł, reżyser, obsada
  • sztuka: autor, reżyser, obsada, teatr

Powinniśmy podać jakiś ramowy czas powstania dzieła: na przykład czy jest to nowy film, czy klasyka gatunku. Można wspomnieć o okolicznościach powstania utworu, podać fakty biograficzne, jeśli uznamy je za istotne.

  • W rozwinięciu streszczamy akcję dzieła, podajemy program (np. koncertu), wymieniamy ważniejsze dzieła sztuki (wystawa).
  • W zakończeniu zawsze wyrażamy naszą opinię na temat dzieła, podając stosowne argumenty.

Bardzo ważne jest w recenzji stosowanie przymiotników wyrażających opinię, na przykład:

  • w opinia pozytywna: moving (wzruszający), gripping (pasjo­nujący), involving (wciągający), convincing (przekonujący)
  • w opinia negatywna: predicatble (przewidywalny), dull/boring (nudny), bad­ly-constructed (źle skonstruowany), monotonous (monotonny)

Inne przydatne zwroty

  • It’s worth (isn’t worth) seeing/reading. (Jest warty/niewarty zobaczenia/przeczytania).
  • It tells the story of… ([Film/książka] Opowiada historię…)
  • I can recommend this film/book to… (Mogę polecić ten film/książkę…)

 

Słownictwo przydatne przy recenzji filmu

  • director – reżyser
  • cast – obsada
  • directed by – wyreżyserowany przez
  • script – scenariusz
  • the film stars – w filmie grają
  • the plot – fabuła
  • adaptation – adaptacja

Słownictwo przydatne przy recenzji książki

  • author – autor
  • reader – czytelnik
  • novel – powieść
  • bestseller – bestseller
  • short stories – opowiadania
  • prose – proza
  • poetry – poezja
  • cover – okładka

 

Przykładowe zadanie

Napisz recenzję książki, którą ostatnio czytałeś.

I love detective stories and one of my favourite authors is Caroline Graham. One of her recent books is entitled “Death of the Hollow Man”. It’s one of the whole series of books about the sergeant Troy and inspector Barnaby, two detectives solving a different crime in each novel. The whole series inspired a popular TV series – Midsummer Murders.
In this gripping bestseller, the crime is committed on a theatre stage. An actor kills himself with a razor in the final scene of the play. The question is: who removed the protective scotch tape from the blade – and why? Apparently in the small troup of actors – amateurs, the dead man was not very popular. It seems more than one person could have had the motive – and opportunity to kill. This time, however, the detectives will finally have to change the direction of thinking and look for motives they initially neglected.
I would reccommend this book to everybody who loves classic crime stories of Agatha Christie, with a limited circle of suspects and the uniqueness of village society. Graham’s books are examples of well-constructed detective stories. Perhaps this time the tension and suspense could have been bigger – and the solution seems to be too tricky, but it does not spoil the pleasure of solving the mystery with the funny pair of the two detectives. Other characters are also well drawn and vivid. To sum up: the book is definitely worth reading and crime-lovers should not miss it!