Czas i miejsce akcji
- Czas akcji: przełom lat 40. i 50. XX wieku. Akcja trwa dwa dni – od soboty do poniedziałku. Rozgrywa się zimą, niedługo przed Bożym Narodzeniem.
- Miejsce akcji: Nowy Jork.
Znaczenie tytułu
„Buszować w zbożu” to fragment cytowanego w powieści wiersza Roberta Burnsa. Przytoczone słowa to: „Jeśli ktoś napotka kogoś, kto buszuje w zbożu…”. Tylko tyle. Niewiele wynika z tego fragmentu, bo nie wiadomo, co wydarzy się dalej. Buszować to: zaglądać w każde miejsce, szperać w czyichś rzeczach, czynić nieporządek, szukając czegoś (Słownik wyrazów obcych). Buszowanie w zbożu nie jest dobre, kojarzy się ze szkodą, nawet wandalizmem. Ale z drugiej strony buszowanie ma dużo wspólnego z młodością, wolnością, przygodą. Pozornie pozbawione sensu buszowanie można zinterpretować jako młodzieńcze poszukiwanie wartości, celu, przyjaźni i akceptacji. Holden jest buszującym, czyli poszukującym bohaterem.
Najważniejsze zagadnienia
Młodość
Holden nie jest wyjątkowym nastolatkiem. Większość młodych ludzi buntuje się przeciwko swojemu otoczeniu, nakazom dorosłych, ograniczeniom wynikającym z życia w społeczeństwie. Ucieczki z domu, bójki, kłótnie – to nieodłączny element buntu młodego pokolenia. Młodzi ludzie zazwyczaj są bardzo krytyczni wobec innych i bezkrytyczni wobec siebie – uważają, że należy im się więcej niż innym, że racja zawsze leży po ich stronie. Tym, co wyróżnia Holdena, jest jego krytycyzm w stosunku do samego siebie. Wielokrotnie powtarza „doprawdy, jestem prawdziwym świrem”, „sam nie wiem, dlaczego to powiedziałem” lub „jak widzicie, totalnie mi odbiło”. W relacjach z innymi ludźmi Holden często zachowuje się prowokacyjnie, nawet wbrew sobie. Wie, że takie zachowanie może sprowadzić na niego kłopoty (tak było w kłótni z windziarzem Maurice’em), a mimo to dąży do kłótni, tak jakby chciał sprawdzić, do czego zdolni są inni ludzie i on sam.
Samotność
Holden wędruje samotnie. Rozpaczliwie szuka towarzystwa innych ludzi. Zaczepia taksówkarzy, zagaduje przypadkowo spotkane osoby, dzwoni do znajomych sprzed lat. Robi wszystko, aby nie czuć się samotny. Samotność Holdena ma dwa oblicza:
- samotność nastolatka
Holden nie potrafi odpowiedzieć na pytanie małej Phoebe, czy jest na świecie coś, co lubi. To ważny moment dla charakterystyki bohatera. Zdecydowanie więcej jest rzeczy, których Holden nie lubi, niż tych, które darzy sympatią. To dowód na to, jak bardzo jest samotny.
Od kilku lat mieszka z dala od rodziny, w internacie. Nie należy do przebojowych chłopców, dlatego niełatwo mu się zaprzyjaźnić. Zresztą nigdy zbytnio nie dążył do przyjaźni. Wyjątkiem była znajomość z Jane, dziewczyną z sąsiedztwa.
- samotność w wielkim mieście
Wędrówka Holdena potwierdza myśl, że nigdzie człowiek nie czuje się tak samotny, jak w wielkim mieście. Być w środku wielkiego tłumu i nie znać nikogo – to chyba najgorszy z rodzajów samotności. Ludzie są obojętni wobec Holdena (wyjątkiem są może zakonnice), zdecydowanie częściej reagują agresją niż sympatią.
Bunt
Przeciwko czemu buntuje się Holden?
- Przeciwko materialistycznemu światu dorosłych, nastawieniu na karierę, bogacenie się.
- Przeciwko stereotypom, jakim ulegają także młodzi ludzie. Dotyczą one zwłaszcza relacji między chłopakami a dziewczynami.
Wydarzenia w skrócie – etapy wędrówki Holdena
Sobota
1. Niefortunna wyprawa drużyny szermierczej do Nowego Jorku – pozostawienie przez Holdena sprzętu sportowego w kolejce podziemnej
2. Wizyta u nauczyciela historii Spencera
3. Bójka ze Stradlaterem
4. Ucieczka z Pencey
5. W hotelu Edmont w Nowym Jorku
a) dancing w sali Lawendowej – znajomość z trzema kobietami, które przyjechały z prowincji
b) propozycja windziarza Maurice’a
c) wizyta prostytutki, kłótnia z Maurice’em
Niedziela
6. Spotkanie na dworcu z zakonnicami
7. Randka z Sally
8. Spotkanie w barze z Luce’em
9. Wieczorna wizyta w domu
a) rozmowa z Phoebe
10. U państwa Antolinich
a) niewłaściwe zachowanie gospodarza
b) ucieczka Holdena
11. Noc spędzona na dworcu
Poniedziałek
12. Postanowienie o wyjeździe na zachód
13. W szkole Phoebe
14. Spotkanie w Muzeum Sztuki z Phoebe
15. W zoo i na karuzeli
16. Rezygnacja z zamiaru wyjazdu
Pół roku później
17. Terapia u psychoanalityka
Pytania z gwiazdką
Takie pytania może zadać Ci nauczyciel, jeśli będzie chciał sprawdzić znajomość lektury:
- O jakim dziele literackim rozmawiał Holden z siostrami zakonnymi?
O Romeo i Julli.
- Jaki przedmiot opisał Holden w wypracowaniu dla Stradlatera?
Rękawicę baseballową swojego nieżyjącego brata Alika.
- O co pytał Holden taksówkarzy?
O to, co zimą dzieje się z kaczkami mieszkającymi w Central Parku.
- Jaki był powód bójki Holdena ze Stradlaterem?
Holden pobił Stradlatera, ponieważ był wściekły, że ten umówił się na randkę z Jane Gallagher.
- Jaki sport uprawiał Holden?
Szermierkę.
- Jakiego koloru była dżokejka, którą Holden podarował Phoebe?
Jaskrawoczerwona.
- Z jakimi dziełami literackimi nawiązuje dialog J.D. Salinger?
Z tymi, które zbudowane są wokół motywu wędrówki głównego bohatera, np. Odyseja, Don Kichot, Hobbit. Bohater wędruje i stawia czoło kolejnym wyzwaniom. To jego oczami poznajemy świat, jest to więc spojrzenie subiektywne. Buszującego w zbożu możemy też porównywać do wszystkich utworów, które opowiadają o buncie i młodości, np. mit o Dedalu i Ikarze, mit o Prometeuszu.
Charakterystyka Holdena
- Holden Caulfield jest głównym bohaterem i zarazem narratorem powieści.
- Opowiada o przygodzie, jaka spotkała go zimą, a zapoczątkowana została wyrzuceniem go z uczelni w Pencey. W ciągu dwóch dni Holden przeżył zapewne więcej niż przez całe swoje dotychczasowe życie.
- Pochodzi z zamożnej mieszczańskiej rodziny. O jego rodzicach niewiele wiemy. Ojciec „ma forsy jak lodu”, jest szanowaną osobą. Matka po śmierci młodszego brata Holdena – Allika stała się nerwowa.
- Ma dwoje rodzeństwa – starszego brata, którego określa inicjałami D.B., autora powieści i scenariuszy dla Hollywood, oraz dziesięcioletnią siostrę Phoebe, zdecydowanie najważniejszą osobę w jego życiu. Kilka lat wcześniej zmarł młodszy brat Holdena – Alik. We wspomnieniach Holden idealizuje Alika, z pewnością też bardzo za nim tęskni.
- Holden marzy o ucieczce z Nowego Jorku, chciałby samotnie zamieszkać gdzieś na zachodzie, pracować na stacji benzynowej. Zdecydowanie nie myśli o karierze i zarabianiu pieniędzy.
- Nie lubi kina, nie podoba mu się też to, że jego brat pracuje dla wytwórni filmowej.
- Nie lubi typowych młodzieżowych rozrywek – samochodowych randek, chodzenia na mecze i do kina.
Dużo czyta, ma wyrobione zdanie o wielu książkach.
- Ważne dla charakterystyki Holdena: jego wyobrażenie dzieci buszujących w zbożu i siebie jako strażnika ich niewinności, czuwającego nad ich bezpieczeństwem. To metafora ukazująca Holdena na skraju świata dzieciństwa, do którego tęskni, ale już do niego nie należy, i świata dorosłych wyobrażonego jako niebezpieczna przepaść.
Autor
Jerome David Salinger urodzony w 1919 roku, amerykański pisarz. Ukończył szkołę wojskową, w czasie II wojny światowej walczył w Europie. Buszujący w zbożu to jego najsłynniejsza powieść. Stała się sztandarowym utworem młodzieży amerykańskiej lat 50., wyrażając bunt przeciwko obowiązującemu stylowi życia.