O co może Ciebie zapytać autor w temacie pracy?

  • Co byś zrobił, gdybyś miał fortunę?
  • Czy chciałbyś być bogaty?
  • Jaką rolę w życiu odgrywają pieniądze?
  • Mam magiczną moc spełniania życzeń. O co poprosisz?

Oczywiście – magiczna moc, czarodziejskie kamyki i tym podobne rzeczy to nie zawsze to samo, co pieniądze. Wróżki i czarownice mogą zafundować różne wartości, również duchowe, np. talent, zdrowie, wiedzę, a nawet urodę. Ale poza nielicznymi wyjątkami spełnione marzenia sprowadzają się do rzeczy przeliczalnych na pieniądze. Nawet wiedzę łatwiej dzięki nim zdobyć, urodę i zdrowie podreperować, nie mówiąc o marzeniach bardziej przyziemnych: podróże, nowy laptop i modne ciuchy.

Zafundujemy sobie coś niezwykłego, wierząc przez chwilę, że trafiła się nam wielka fortuna. Nieważne, wygrana czy spadek. Jest ogromna. Zanim zaczniemy nią dysponować – może skorzystać z doświadczeń innych ludzi i porad autorytetów?

Baśnie i legendy

  • Jest taka baśń o dziewczynce, która spotkała na swojej drodze dobrą wróżkę, a ta, za przysługę, obiecała spełnić wszystkie jej życzenia. Pod jednym warunkiem: za każde życzenie dziewczynka musiała oddać jej jeden włos. A włosy miała piękne, długie i złote. Zapragnęła pięknych sukien, karet, zamków, pałaców i lalek. Wkrótce była otoczona pięknymi przedmiotami i… zupełnie łysa. Kiedy zaś ujrzała, jak jest oszpecona, poczuła się nieszczęśliwa i bardzo płakała. Na szczęście, dobra wróżka mogła jej pomóc, ale tylko i wyłącznie dlatego, że jedno z życzeń dotyczyło kogoś innego, nie samej dziewczynki. Otóż nasza bohaterka zażądała zdrowych nóg dla swojego kalekiego braciszka. To ją uratowało: mogła odzyskać włosy i urodę. Braciszek przybiegł do niej szczęśliwy, a reszta darów znikła.
  • Masz fortunę – nie myśl tylko o sobie. Willa z basenem i cztery pękate konta nie zapewnią Ci szczęścia, jeśli nie dasz grosika dla biednych. O tym grosiku jest następna opowieść. Ubogi, ale dziarski młodzian spotkał na swojej drodze Skarbnika. Pomógł mu w jakiś sposób, więc Skarbnik rzekł: „Masz tu pewną sumkę pieniędzy. Nie jest tego wiele, ale jutro dam Ci fortunę, całe skarby podziemia. Jednak pod jednym warunkiem: to co dostałeś dziś, musisz wydać w ciągu jednego dnia i tylko na siebie! Ani grosika nie wolno Ci podarować drugiemu człowiekowi”. Przez cały dzień młodzieniec radził sobie doskonale z wydawaniem pieniędzy. Wieczorem, kiedy został mu już tylko grosik, spotkał wygłodzonego żebraka i ulitował się nad nim. Fortunę stracił, ale miał czyste sumienie i pomógł potrzebującemu.

Antoine de Saint-Exupéry

Wielcy twórcy i myśliciele też nie wierzyli w wartość pieniądza. Oto, co na ten temat rzekł znany Ci autor Małego Księcia:

Pracując dla samych dóbr materialnych, budujemy sobie więzienie. Zamykamy się w samotni ze złotem rozsypującym się w palcach, które nie daje nam nic, dla czego warto żyć.

Podobnie do Exupéry’ego myśleli zapewne średniowieczni święci, którzy rozdawali majątek ubogim, by nie mieć nic – i przez to stać się wolnymi. Ideę ubóstwa głosił też Chrystus, mówiąc: „Zostaw wszystko i pójdź za mną!” Czy pozbywszy się majątku, biedny rzeczywiście staje się wolny? Mówiąc językiem współczesności – gdy masz piękny samochód, martwisz się, że ci go ukradną, a gdy masz pełną kieszeń – boisz się, że zgubisz pieniądze lub spotkasz kieszonkowca. To może faktycznie lepiej nic nie mieć i o nic się nie martwić? Problem tkwi w tym, że człowiek chciałby coś mieć. Mały Książę z pogardą podsumował dorosłych, mówiąc o ich miłości do liczb. Dorośli tacy są, ale czy będziemy potępiać wszystkich, którzy chcą nieźle zarabiać albo mają samochód?

Ale, prawdę mówiąc, literatura nie pochwala bogaczy i skąpców. Oto przykłady.

Literackie sknery

  • Król Midas
    Mitologiczny król Midas panował we Frygii i był bardzo bogaty. Zapragnął jednak, by wszystko, czego dotknie, zamieniało się w złoto. Kiedy przysłużył się Dionizosowi, ten odwdzięczył się, spełniając jego marzenie. Król jednak nie cieszył się długo: rzeczywiście, wszystko czego tylko tknął, zamieniało się w złoto. Pyszne jedzenie przestawało być pyszne – było bowiem złote. Najbogatszy król, otoczony złotem, był… głodny. Musiał poprosić o cofnięcie daru, ale i tak pozostał po wsze czasy symbolem nieposkromionej chciwości.
  • Harpagon
    To główny bohater bardzo znanej sztuki Moliera Skąpiec. Tytuł wyjaśnia wszystko: Harpagon jest uosobieniem skąpstwa. W życiu ma jeden ideał: ukochaną szkatułkę, którą pragnie zapełnić. Nie korzysta ze swoich pieniędzy, ponieważ największym szczęściem jest dla niego ich gromadzenie. Dla tego celu wykorzystałby nawet córkę i syna, a dla odzyskania swej cennej szkatułki zgodzi się na ślub syna z Marianną, o której sam myślał jako o przyszłej żonie. Harpagon stał się skąpiradłem przysłowiowym.
  • Scrooge (czytaj: Skrudż)
    Na pewno znacie Opowieść wigilijną Karola Dickensa. Interesuje nas postać ponurego samotnika Scrooge’a, który nienawidzi świąt, za to kocha pieniądze, a właściwie samo ich gromadzenie, ponieważ żyje bardzo skromnie. Na szczęście Scrooge zmieni się, a sprawią to duchy Nocy Wigilijnej. Pozostał jednak symbolem skąpstwa, choć także i nadziei, że wszystko da się zmienić, bo jeśli nawet taki Scrooge mógł się odmienić, to wszystko jest możliwe.

Parę słów w obronie grosza

  • Pieniądze wymyślili Fenicjanie. Nie należy ich za to winić – ktoś musiał. Nie moglibyśmy przecież przez tyle stuleci stosować handlu wymiennego. Wyobrażasz sobie: udziec barani albo dwa koguty za wejście na koncert. Obłęd.
  • We współczesnym świecie pieniądz stał się szczególnie ważnym zarządcą. Wszyscy dążą do lepszej sytuacji w życiu, chcą lepiej pracować, by lepiej zarabiać. „Pieniądz kręci światem” – jak śpiewała Liza Minnelli w słynnym musicalu Kabaret.
  • Wszyscy zgodnie uważamy, że praca powinna być godnie wynagradzana i nikt nie chce pracować za darmo. Może jest w tym jakiś sens? Może pieniądze szczęścia nie dają, ale ich brak może prowadzić do nieszczęść?
  • Pieniądzom trzeba rozkazywać, a nie służyć im – mawiał starożytny mędrzec Seneka, a zatem możemy założyć, że istnieje możliwość, by dobrze wykorzystać pieniądze i uczciwie je zdobywać.
  • Nie musimy być Midasami, Scrooge’ami i Harpagonami. Nie musimy być Balladynami i zabijać w dążeniu do majątku i władzy. Ale nie musimy rezygnować całkowicie z dóbr materialnych.
  • A mądrość mitologii, kultury, literatury podpowiada: pomyśl o innych, nie bierz wszystkiego, zrób coś dobrego. Za sprawą pieniędzy można zrobić coś dobrego dla innych. Może dla swoich własnych rodziców (wysłać ich w podróż dookoła świata!), może dla dziadków (można im kupić ogródek), może dla głodnych zwierzaków albo samotnych dzieciaków.

 

Myśli o bogactwie:

  • Generalnie jestem przeciwko milionerom, ale gdybym tak otrzymał propozycję, by nim zostać…
    M. Twain
  • Jeśli będziesz żył wedle swojej natury, nigdy nie będziesz biedny. Jeżeli wedle ludzkich mniemań – nigdy nie będziesz bogaty.
    Epikur
  • Bogaty jest to człowiek, dla którego świat jest nieustannym odkrywaniem.
    G. Duhamel
  • Byłem zarówno bogaty, jak i biedny; lepiej jest być bogatym.
    W. Turner
  • Uczony dobrze zna wartość pieniądza, ale bogaty nie zna wartości wiedzy.
    Wolter
  • Pieniądzom trzeba rozkazywać, a nie służyć im.
    Seneka
  • Pieniądze są tylko środkiem, by móc przestać myśleć o pieniądzach.
    L. Aragon

Zobacz:

Pieniądze – motyw literacki

Pieniądze – cytaty

Czy zgadzasz się z twierdzeniem: Pieniądze często kosztują bardzo dużo?