Zapisać myśli

Chociaż różne ludy rozwinęły odmienne systemy znaków służące do utrwalenia języka mówionego przez zapis, to dla mieszkańców Europy najważniejsze jest powstanie pisma alfabetycznego. Poszczególne litery odpowiadają w nim danym dźwiękom mowy. Pismo takie narodziło się w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. prawdopodobnie na terenie zachodniej Syrii. Z tego pisma rozwinęły się greka i łacina.

Chrześcijaństwo

  • Ukształtowało się w Palestynie wchodzącej w skład Imperium Rzymskiego.
  • Religia ta opiera się na nauce Jezusa Chrystusa (żył prawdopodobnie w latach 4 r. p.n.e.-30 r. n.e.). Zapowiadał On nadejście Królestwa Bożego. Wskazywał, że w życiu trzeba kierować się wiarą i miłością bliźniego. Niewielka początkowo grupa Jego uczniów i wyznawców szybko się powiększała.
  • W IV w. n.e. chrześcijaństwo stało się oficjalną religią Cesarstwa Rzymskiego. Przetrwało jego upadek na Zachodzie. W średniowieczu objęło swym zasięgiem całą Europę, docierało też do Azji. Obecnie jest największą z religii monoteistycznych (głoszących istnienie jednego Boga), chociaż dzieli się na liczne wyznania.

Islam

W VII w. n.e. prorok Mahomet stworzył religię monoteistyczną, która przyjęta została przez liczne plemiona arabskie. Według jej zasad jedynym Bogiem jest Allah. Człowiek powinien żyć zgodnie z jego przykazaniami. Sprawiedliwych czeka po sądzie ostatecznym nagroda, występnych – kara. Świętą księgą wyznawców islamu (muzułmanów) jest Koran. Arabowie rozszerzyli panowanie islamu na olbrzymie terytoria: od Hiszpanii i północnej Afryki po Chiny.

Upadek Rzymu

Ogromne Cesarstwo Rzymskie rozciągające się wokół basenu Morza Śródziemnego uległo w 395 r. podziałowi na dwie części.

  • Cesarstwo Wschodniorzymskie (nazywane później bizantyjskim), gdzie językiem ludności była greka, przetrwało mimo licznych wojen do roku 1453. Wtedy to jego stolica, Konstantynopol, została zdobyta przez nową potęgę – Turków osmańskich.
  • Cesarstwo Zachodnie przestało istnieć w roku 476. Już od dawna nie stanowiło spójnej całości, rozpadało się na mniejsze części rządzone przez lokalnych władców. Tymczasem u jego granic pojawili się nowi wrogowie: plemiona koczowniczych Hunów przybyłych z Azji i plemiona germańskie, pragnące osiedlić się w granicach Cesarstwa Zachodniego. Po latach zamętu na dawnych rzymskich terytoriach wyrosły państwa założone przez germańskich zdobywców. To one dały początek krajom nowożytnej Europy Zachodniej.

Wielkie odkrycia geograficzne

W XV w. Portugalczycy i Hiszpanie rozpoczęli całą serię wypraw morskich, które miały przynieść im zyski, a które w rezultacie obok bogactw rozszerzyły w niespotykany dotąd sposób wiedzę Europejczyków o świecie. Początkowo portugalskie okręty pływały wzdłuż zachodniego wybrzeża Afryki.

  • W 1488 r. Bartolomeu Diaz opłynął Przylądek Dobrej Nadziei.
  • W 1492 r. Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę.
  • W latach 1497-1498 Vasco da Gama dotarł do Indii, płynąc wokół Afryki.
  • W latach 1519-1522 Ferdynand Magellan jako pierwszy opłynął ziemię.

Na skutki odkryć nie trzeba było długo czekać. Do Europy popłynął z Nowego Świata strumień złota i srebra, kolonizowano Ameryki, nawiązano kontakty handlowe z ludźmi z niedostępnych dotąd terenów Afryki i Azji. Stopniowo Europejczycy uzależniali od siebie miejscową ludność: na skalę masową rozwinął się handel czarnymi niewolnikami, a takie kraje jak Portugalia, Hiszpania, Anglia, Holandia czy Francja zdobyły posiadłości zamorskie.

Wynalazek druku

Około 1440 r. Johann Gutenberg z Moguncji zastosował ruchome metalowe czcionki do drukowania książek. Była to prawdziwa rewolucja mająca olbrzymie znaczenie dla rozwoju cywilizacji. Przyspieszony został obieg informacji i zwiększył się zasięg słowa drukowanego. W całej Europie zaczęły powstawać drukarnie. W Polsce pierwsze pojawiły się w Krakowie (1473 r.).

Słońce w centrum

Mikołaj Kopernik (1473-1543), polski astronom, matematyk i lekarz, w swym dziele O obrotach sfer niebieskich przedstawił heliocentryczną teorię budowy Układu Słonecznego. Dlaczego odkrycie Kopernika było takie ważne? Ponieważ przeciwstawiało się panującej powszechnie teorii geocentrycznej. Według Kopernika to wokół Słońca krążą wszystkie planety, w tym i Ziemia. Nie było to tylko wielkie odkrycie astronomiczne pozwalające na zrozumienie budowy wszechświata, ale ukazywało też naszą planetę jako tylko jedną z wielu, już nie centrum całego układu.

Reformacja

Ruch religijno-społeczny zapoczątkowany w Niemczech w 1517 r. przez wystąpienie Marcina Lutra, który ogłosił 95 tez skierowanych m. in. przeciwko odpustom. Jego przyczyną był m.in. protest przeciw zeświecczeniu i nadużyciom hierarchii kościelnej. Ruch reformacyjny objął Niemcy, państwa skandynawskie, Francję, Anglię, Niderlandy, Szwajcarię, Polskę. Doprowadził do utworzenia Kościołów protestanckich, które nie uznawały władzy papieża. Cała Europa została podzielona na państwa katolickie i protestanckie. Podział ten okazał się bardzo trwały i istnieje do dzisiaj (oczywiście we współczesnej Europie można mówić tylko o przewadze w jakimś kraju ludności danego wyznania). W XVI i XVII w. naszym kontynentem wstrząsały krwawe i wyjątkowo okrutne wojny religijne między protestantami i katolikami.

Ustawa zasadnicza

Pierwszą w świecie konstytucję uchwalono w Stanach Zjednoczonych w Filadelfii w 1787 r. Konstytucja ta, do której później wprowadzano uzupełnienia, obowiązuje do dnia dzisiejszego.
Władzę ustawodawczą powierzono Kongresowi składającemu się z Izby Reprezentantów i Senatu. Prezydent stojący na czele państwa i skupiający w swych rękach spore kompetencje otrzymał władzę wykonawczą. Wybierany jest co 4 lata. Naczelny organ sądowy to Sąd Najwyższy. Wszystkie stany tworzące państwo cieszą się dużą autonomią, tzn. podejmują samodzielnie uchwały dotyczące spraw ważnych, niezbędnych do ich funkcjonowania (ustawodawczych, gospodarczych).
Pierwsza konstytucja w Europie to nasza Konstytucja 3 maja, uchwalona w 1791 r. w okresie obrad Sejmu Czteroletniego.

Rewolucja we Francji

Ten przewrót polityczny, który obalił monarchię we Francji, trwał w latach 1789-1799. Ma kilka oblicz: z jednej strony uchwalono Deklarację praw człowieka i obywatela (1789 r.), konstytucję (1791 r.), głoszono idee wolności osobistej każdego człowieka, równości wobec prawa; z drugiej – ścięto króla (1793 r.), jakobini (jedno z ugrupowań rewolucyjnych) wprowadzili straszliwy terror, który pochłonął tysiące prawdziwych i domniemanych wrogów rewolucji. Symbolem tego okrucieństwa może być Wandea (jeden z departamentów), gdzie nie zawahano się przed masowymi mordami ludności cywilnej (w tym kobiet i dzieci), by stłumić powstanie zwolenników monarchii.

Rozwój przemysłu

W drugiej połowie XVIII w. w Anglii rozpoczęły się przemiany techniczne i ekonomiczne, które zapoczątkowały wielki przewrót przemysłowy. Wynalazek maszyny parowej, wytop żelaza przy użyciu węgla kamiennego, mechaniczne przędzarki i wkrótce inne maszyny zmieniły całkowicie sposoby produkcji. W coraz krótszym czasie można było wytworzyć różnego rodzaju wyroby i to w skali masowej. W miastach powstawały nowe fabryki i pojawili się ludzie, którzy w nich pracowali – robotnicy przemysłowi. Obok Anglii także i inne kraje zostały objęte tą rewolucją: Francja, Niemcy, a na kontynencie amerykańskim Stany Zjednoczone wyrosły w XIX i na początku XX w. na prawdziwe potęgi przemysłowe.

Wynalazki XIX w.

Dzisiaj nie wyobrażamy sobie bez nich życia, wtedy były nowością. Amerykanin Alexander Graham Bell wynalazł telefon (1876 r.). Jego rodak Thomas Alva Edison udoskonalił telefon, stworzył urządzenie do zapisywania dźwięków – fonograf i żarówkę elektryczną. Niemiec Carl Friedrich Benz oprócz silników spalinowych skonstruował też pierwszy samochód (1885 r.). Anglik George Stephenson to pionier kolejnictwa, a jego parowóz Rakieta (1829 r.) był wzorem dla następnych twórców tych maszyn. Już na początku XX w. amerykańscy konstruktorzy, bracia Wilbur i Orville Wright, wznieśli się w powietrze w samolocie napędzanym silnikiem. Wkrótce zaczęła się era lotów pasażerskich.

Atomowa zagłada

6 sierpnia 1945 r. Amerykanie zrzucili na japońskie miasto Hiroszimę bombę atomową. Zginęło około 80 tys. ludzi. Po raz pierwszy w dziejach człowiek stworzył broń zabijającą tak wiele istnień ludzkich i szerzącą tak powszechne zniszczenie. Znajdująca się w arsenale wielu państw (można przypuszczać, że wkrótce będzie ich więcej) stanowi stałe zagrożenie dla życia na naszej planecie. Jednocześnie badania jądrowe mają olbrzymie znaczenie w rozwoju techniki, a elektrownie jądrowe dostarczają tak potrzebnej ludzkości energii.

Podbój kosmosu

W 1961 r. rosyjski kosmonauta Jurij Gagarin jako pierwszy człowiek w dziejach odbył lot po orbicie satelitarnej Ziemi. Zaczął się gwałtowny rozwój badań kosmicznych. W 1969 r. amerykański astronauta Neil Armstrong stanął na Księżycu. Dziś sondy wysyłane z Ziemi lądują na Marsie. Coraz lepiej poznajemy otaczający nas wszechświat. Nowe technologie stosowane w programach badania kosmosu znajdują zastosowanie w naszym codziennym życiu.