1. Unia polsko-litewska (krewska) – unia personalna
Unię zawarli: Polska i Litwa
To było w roku: 1385
Miejsce podpisania unii: Krewo
To właśnie w Krewie w 1385 r. Władysław Jagiełło podpisał akt, w którym obiecał przyłączyć Litwę do Polski, przyjąć chrzest i poślubić Jadwigę.
Dlaczego doszło do unii?
Dzięki unii Polska i Litwa mogły połączyć swoje siły i chronić się przed najazdem Krzyżaków (a w połowie XIV w. zakon stanowił zagrożenie szczególnie dla Litwy, która była krajem pogańskim). Dla rządzącego Litwą Jagiełły propozycja unii była bardzo na czasie. Przez nałożenie korony polskiej Jagiełło umacniał swą władzę na Litwie, a ponadto spodziewał się zyskać siły do obrony swych ziem przed Krzyżakami. Poza tym Litwie zagrażało szybko umacniające się państwo moskiewskie. W 1386 Jagiełło ożenił się z Jadwigą – polską królową – i w tym samym roku został koronowany na króla.
Plusy dla Polski
- Polska staje się ogromnym i silnym państwem.
- Kościół polski rozpoczyna misję ewangelizacyjną na Wschodzie.
Plusy dla Litwy
- Chrzest Litwy.
- Litwini mogą bronić się przed Krzyżakami (dzięki pomocy Polaków).
- Litwini z pomocą Polaków zdobywają Smoleńsk i Połock.
- Umocnienie władzy Jagiełły na Litwie.
2. Unia horodelska
Unię zawarli: Polska i Litwa
To było w roku: 1413
Miejsce podpisania unii: Horodło
Dlaczego doszło do unii?
Zawarto ją tuż po wojnie z Krzyżakami.
Cel był taki: unia horodelska miała określać nowy układ między Polską a Litwą.
Plusy dla Polski
- Litwa zobowiązała się do tego, że nie będzie łączyła się z wrogami Polski i nie będzie występować przeciwko Polsce.
Plusy dla Litwy
- Litwa miała być odrębnym państwem.
- Rządy objął Witold, a po jego śmierci na tron miał wstąpić nowy władca (wybrany w porozumieniu z polskim królem).
- Szlachta litewska dostała takie same przywileje jak polska szlachta.
3. Unia lubelska – unia realna
Unię zawarli: Polska i Litwa
To było w roku: 1569
Miejsce podpisania unii: Lublin
Unię podpisano podczas obrad wspólnego sejmu polsko-litewskiego. Powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów, rządzona przez jednego władcę.
Co zapamiętać o tej unii?
Polska i Litwa miały istnieć jako dwa odrębne państwa, ale na zasadach równości stron. Szlachta polska i litewska mogła osiedlać się swobodnie na terenie całego państwa i nabywać dobra.
Oddzielne zostały:
- administracja, urzędy, prawo, wojsko, skarb, sądownictwo
Wspólne:
- sejm i senat
- władca (to on zwoływał i rozwiązywał sejm, bez jego zgody żadna uchwała nie miała mocy prawnej, król mianował też urzędników państwowych)
- polityka zagraniczna
l prowadzenie wojen (siły samej Litwy były zbyt małe, by na dłuższą metę opierać się rosnącemu w potęgę wschodniemu sąsiadowi)
4. Unia brzeska
Unię zawarli: Kościół katolicki i Kościół prawosławny
To było w roku: 1596
Miejsce podpisania unii: Brześć nad Bugiem
Zapamiętaj postanowienia tej unii!
- Dzięki unii brzeskiej doszło do połączenia Kościoła prawosławnego z Kościołem katolickim w Rzeczypospolitej.
- Kościół prawosławny uznał papieża.
- Na ziemiach wschodnich powstał Kościół greckokatolicki, czyli unicki (zachowano obrządek liturgii wschodni, niżsi rangą duchowni mogli nadal zawierać małżeństwa).
5. Unia wileńska
Unię zawarli: Polska i Litwa
To było w roku: 1499
Miejsce podpisania unii: Wilno
Zapamiętaj postanowienia tej unii!
- Unia miała zacieśniać stosunki polsko-litewskie.
- Polska i Litwa miały wspólnie walczyć przeciwko wrogom.
- Polska i Litwa miały wspólnie wybierać władców elekcyjnych.