Z wszystkich czterech rodzajów tematów maturalnych rozprawka jest zdecydowanie tematem najbezpieczniejszym i godnym polecenia wszystkim tym, którym pisanie nie przychodzi z łatwością. Naprawdę! Rozprawka to zdecydowanie wypracowanie z przepisem i poradzi sobie z nią każdy maturzysta!
Rozprawka składa się z trzech części:
- Wstęp – ogólne przedstawienie tematu, problemu czy opinii.
- Rozwinięcie – przedstawienie argumentów.
- Zakończenie – podsumowanie.
1. ROZPRAWKA ARGUMENTATYWNA
Najczęstszym typem rozprawki jest tak zwany For and Against Essay, w którym przedstawiamy wady i zalety, dobre i złe strony, argumenty za i przeciw.
FOR AND AGAINST ESSAY
Przykładowy temat:
Kara śmierci – za i przeciw.
Schemat takiej rozprawki.
Wstęp: Określamy temat, nie opowiadając sie po żadnej ze stron. Na przykład w typowym wypracowaniu na temat kary śmierci napiszemy tu, że od dawna ten wyrok ma swoich zwolenników i przeciwników, że jest to temat kontrowersyjny itp.
Rozwinięcie: W rozwinięciu pokazujemy argumenty za i przeciw. Możemy to zrobić na dwa sposoby. Albo (to łatwiejszy sposób) w jednym paragrafie grupujemy wszystkie argumenty za, a w drugim wszystkie argumenty przeciw (ważne jest, żeby po obu stronach była podobna liczba argumentów), albo (tak jest trudniej) w każdym akapicie podajemy argument za i odpowiadający mu argument przeciw. Na przykład:
Kara śmierci
- za: sprawiedliwa, powstrzymuje innych (prewencja), koszty utrzymania przy dożywociu ponosi społeczeństwo
- przeciw: niemoralna, barbarzyńska, nie powstrzymuje innych (sprawdzone w USA)
Kara śmierci
- argumenty moralne
- za: sprawiedliwa, oko za oko, jedyna właściwa kara
- przeciw: niemoralna, barbarzyńska, sprzeczna z religią
- argumenty praktyczne
- za: powstrzymuje innych i tańsza dla społeczeństwa,
- przeciw: badania wykazują, że nie powstrzymuje, tańsza jest rzeczywiście, ale czy to powinno być najważniejszym argumentem w sporze moralnym?
Drugi układ jest trudniejszy, a argument finansowy musiał być jakby zrównoważony argumentem z innej grupy. Pierwszy sposób jest więc bezpieczniejszy, ale drugi sprawia, że esej wygląda na bardziej interesujący.
Zakończenie: W zakończeniu zawsze podajemy swoją opinię, jednak często pozostawiając pewną furtkę typu: Żeby naprawdę odpowiedzieć na to pytanie powinniśmy… Często kończymy jakimś pytaniem retorycznym.
2. OPINION ESSAY – rozprawka, w której autor przedstawia opinię
Przykładowy temat:
Kontakty międzyludzkie we współczesnych czasach zostały ograniczone do minimum. Czy zgadzasz sie z tym stwierdzeniem? Napisz rozprawkę, w której wyrazisz własną opinię na ten temat.
- Wstęp: Określamy temat i przedstawiamy swoją opinię.
- Rozwinięcie: Przedstawiamy swoją opinię i jej uzasadnienie oraz opinię przeciwstawną i jej uzasadnienie, tę opinię powinniśmy odrzucić.
- Zakończenie: Jeszcze raz powtarzamy swoją opinię.
3. DISCURSIVE ESSAY – rozprawka, w której przedstawiamy różne aspekty jakiegoś problemu
Przykładowy temat:
Rola rodziny we współczesnym świecie. Napisz rozprawkę, w której rozważysz różne aspekty podanego zagadnienia.
- Wstęp: Określamy temat wypowiedzi.
- Rozwinięcie: Różne aspekty tematu (np. etyczny, ekonomiczny, społeczny itp.).
- Zakończenie: Komentujemy problem oraz ewentualnie wyrażamy własną opinię.
4. PROVIDING SOLUTIONS TO PROBLEMS ESSAY – rozprawka, w której przedstawiamy propozycję rozwiązania jakiegoś problemu
Przykładowy temat:
Jak zwiększyć bezpieczeństwo w szkole? – Napisz rozprawkę, w której postarasz się odpowiedzieć na postawione w temacie pytanie.
- Wstęp: Określenie problemu.
- Rozwinięcie: Propozycja rozwiązania problemu.
- Zakończenie: Streszczenie opinii.
Przykładowa rozprawka
Kontakty międzyludzkie we współczesnych czasach zostały ograniczone do minimum. Czy zgadzasz się z tym stwierdzeniem? Napisz rozprawkę, w której wyrazisz własną opinię na ten temat.
It is said that nowadays communication between people is very limited. People work long hours and they do not really have time for their family and friends. I must say I strongly disagree with this opinion. I believe that nowadays we have more contacts than we used to have in the past.
Because of modern technologies we are able to communicate more quickly and more efficiently. Firstly, we have mobiles and as a result we are able to call our friends and relatives any time: always when we need it or simply fancy talking to them. We can send them text messages in the situations when conversation is not possible. Secondly, with e-mails we are able to communicate with people who live very far not having to pay enormous sums of money for international calls, or waiting weeks for letters. Finally, it is not true that nowadays we work longer hours. Our grandparents often had to have two jobs because they were unable to get by on one salary. The economic situation has improved. Also nowadays more people can work from home because we have the Internet, so they have more time for their families. Some people say communication nowadays is shallow and limited to talking about money or politics. From this viewpoint, we simply have stopped talking about what is really important.
The society has changed and some people might have problems with expressing their emotions and being empathic towards other people. On the other hand, people have always been different. But never in the history of humanity did we have so many chances to communicate. And I am sure the majority of us will be able to use them wisely.
Przydatne zwroty
- firstly / secondly / thirdly / finally – po pierwsze / po drugie / po trzecie / w końcu
- on the one hand / on the other hand – z jednej strony / z drugiej strony
- it is said / it is believed that… – mówi się / uważa się, że…
- moreover / what is more – co więcej
- however – jednakże
- in conclusion / to sum up – podsumowując
- from a historical / economic / ethical perspective – z historycznej / ekonomicznej / etycznej perspektywy
- from a historic / economic / ethical viewpoint – z historycznego / ekonomicznego / etycznego punktu widzenia