Jakie znasz typy narracji w utworze literackim?
Zauważ:
Nie jesteś proszony o określenie narracji w konkretnym tekście literackim. Twoim zadaniem jest czysto teoretyczne wypowiedzenie się na temat typów narracji. To pytanie z teorii literatury. Brzmi bardzo poważnie, ale trudne nie jest.
Twoja odpowiedź:
Narrator to osoba, która mówi w teście prozatorskim. Narracja może być trzecioosobowa lub pierwszoosobowa. Narrator trzecioosobowy jest wszechwiedzący, czyli wie wszystko: może wybiegać w przyszłość, zna przeszłość bohaterów, może spoglądać na zdarzenia z różnej perspektywy, np. z góry, przez ściany. Nie należy do świata utworu, czyli nie jest bohaterem, przemawia w 3. osobie, nie ujawnia się osobiście. Natomiast narrator pierwszoosobowy jest zanurzony w świecie utworu, czyli należy do tego świata, jest jedną z postaci. Bierze udział w przedstawionych wydarzeniach, przemawia w 1. osobie, zna tylko swój wycinek rzeczywistości, nie może np. poznać myśli innych bohaterów, nie może relacjonować wydarzeń, których nie był świadkiem czy uczestnikiem. Mówi o sobie, ujawnia swoje emocje i spostrzeżenia.
Podaj przykłady zastosowania różnych typów narracji w utworach literackich.
Zauważ:
Teraz przechodzimy już do praktyki. Szybko przypomnij sobie lektury, które ostatnio czytałeś. Z pewnością wśród nich znajdziesz odpowiednie przykłady.
Twoja odpowiedź:
Przykładem narracji trzecioosobowej są nowelki pozytywistyczne, np. Antek, Janko Muzykant oraz powieści historyczne Henryka Sienkiewicza – Quo vadis, Krzyżacy, Trylogia. Natomiast z narracją pierwszoosobową mamy do czynienia w utworach pamiętnikarskich, np. w Pamiętniku z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego, ale także w Małym Księciu Antoine’a Saint-Exupéry’ego.
Czy może być kilku narratorów w utworze literackim?
Odpowiedź:
Tak, często się to zdarza, kiedy autor chce przedstawić różne spojrzenia na wydarzenia w utworze. Wprowadza wówczas do utworu fragmenty dziennika, pamiętnika, listów – czyli fragmenty w narracji pierwszoosobowej. Pozostałe fragmenty utworu są w narracji trzecioosobowej. W ten sposób mamy do czynienia z dwoma narratorami – w 1.osobie i w 3.osobie.