Wybierz z dowolnego źródła przykłady wierszy, które mogłyby nosić tytuły: Ojczyzna się śmieje i Ojczyzna krwawi, boli.
Dwa czasowniki określające stany, w jakich znajduje się ojczyzna, pochodzą z wiersza Tadeusza Różewicza Oblicze ojczyzny. Dla podmiotu lirycznego z tego utworu radosne oblicze ojczyzny, czyli tej, która się śmieje, kojarzy się z miejscem urodzenia, dzieciństwem, procesem poznawania tajników świata:
[…] na początku ojczyzna
jest blisko
na wyciągnięcie ręki
dopiero później rośnie
krwawi
boli
Wraz z upływem czasu, nabywaniem doświadczeń ojczyzna zaczyna jawić się jako miejsce, które „krwawi, boli”. Swoje uczucia do kraju wyrażało wielu poetów. Oto przykłady:
Ojczyzna się śmieje
- Zbigniew Jerzyna To jest Polska
Kiedy nagle las zaszumi,
mowę sosny gdy zrozumiesz.
To jest Polska. […]
Z ojczyzną radosną poeta kojarzy, podobnie jak Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu – uroki „kraju lat dziecinnych”, polską przyrodę: szum lasów, w których królują sosny, topole rosnące przy ugorach, zroszone o poranku wrzosy, łany zbóż. Ale jest tu też element, który „krwawi”: białe krzyże, pod którymi spoczywają polscy żołnierze.
- Karol Wojtyła Myśląc Ojczyzna
[…] gdy myślę Ojczyzna – by
zamknąć ją w sobie jak skarb.
Pytam wciąż, jak go pomnożyć, jak poszerzyć
Tę przestrzeń, którą wypełnia. […]
Podobnie jak w wierszu Jerzyny – nie ma jak „kraj lat dziecinnych. Zwróćcie uwagę – autorem tego utworu jest obecny papież Jan Paweł II.
- Wisława Szymborska Gawęda o miłości ziemi ojczystej
[…] Ziemio ojczysta, ziemio jasna,
nie będę powalonym drzewem.
Codziennie mocniej
w ciebie wrastam
radością, smutkiem, dumą, gniewem. […]
To długi wiersz (i trochę „przestarzały” – w czasach komunistycznych pojawiał się na większości uroczystości narodowych). To, co sprawia, że „ojczyzna się śmieje” to miłość do ziemi rodzinnej i wspólna praca wszystkich obywateli.
- Antoni Słonimski Ojczyzna
Są kraje, gdzie są smaczniejsze lody
I domy większe,
i samochody.
Gdzie bułki bielsze od naszej bułki,
Szkoły ładniejsze od naszej szkółki.
Choć na świecie są kraje bogatsze od Polski, w których ludzie żyją w większym luksusie, to i tak największą radością jest życie polskich rodzin „pod wspólnym dachem – ojczystym niebem”.
Ojczyzna krwawi, boli
- Cyprian Kamil Norwid Moja piosnka [II]
Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów Nieba…
Tęskno mi, Panie… […]
Ojczyzna boli, bo nie ma jej blisko. Podmiot liryczny jest daleko od kraju – na emigracji. Tęskni za ojczyzną, w której ludzie szanują każdy okruszek chleba, bocianie gniazda, mają cześć dla wiary katolickiej.
- Zbigniew Jerzyna To jest Polska
[…] Ujrzysz biało krzyż wycięty,
hełm i pod nim piasek święty.
To jest Polska.
Końcowy fragment wiersza mówi o ofiarach wojny.
- Kazimierz Wierzyński Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny
Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny,
Wstąp tu, gdzie czekam po kryjomu:
W ugornej pustce jałowizny
Będziemy razem nie mieć domu. […]
To bardzo smutny wiersz o samotności i zagubieniu człowieka „bez ojczyzny”.
Zobacz: