Wybierz z dowolnego źródła przykłady wierszy, które mogłyby nosić tytuły: Ojczyzna się śmieje i Ojczyzna krwawi, boli.

Dwa czasowniki określające stany, w jakich znajduje się ojczyzna, pochodzą z wiersza Tadeusza Różewicza Oblicze ojczyzny. Dla podmiotu lirycznego z tego utworu radosne oblicze ojczyzny, czyli tej, która się śmieje, kojarzy się z miejscem urodzenia, dzieciństwem, procesem poznawania tajników świata:

[…] na początku ojczyzna
jest blisko
na wyciągnięcie ręki
dopiero później rośnie
krwawi
boli

Wraz z upływem czasu, nabywaniem doświadczeń ojczyzna zaczyna jawić się jako miejsce, które „krwawi, boli”. Swoje uczucia do kraju wyrażało wielu poetów. Oto przykłady:

Ojczyzna się śmieje

  • Zbigniew Jerzyna To jest Polska
    Kiedy nagle las zaszumi,
    mowę sosny gdy zrozumiesz.
    To jest Polska. […]

Z ojczyzną radosną poeta kojarzy, podobnie jak Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu – uroki „kraju lat dziecinnych”, polską przyrodę: szum lasów, w których królują sosny, topole rosnące przy ugorach, zroszone o poranku wrzosy, łany zbóż. Ale jest tu też element, który „krwawi”: białe krzyże, pod którymi spoczywają polscy żołnierze.

  • Karol Wojtyła Myśląc Ojczyzna
    […] gdy myślę Ojczyzna – by
    zamknąć ją w sobie jak skarb.
    Pytam wciąż, jak go pomnożyć, jak poszerzyć
    Tę przestrzeń, którą wypełnia. […]

Podobnie jak w wierszu Jerzyny – nie ma jak „kraj lat dziecinnych. Zwróćcie uwagę – autorem tego utworu jest obecny papież Jan Paweł II.

  • Wisława Szymborska Gawęda o miłości ziemi ojczystej
    […] Ziemio ojczysta, ziemio jasna,
    nie będę powalonym drzewem.
    Codziennie mocniej
    w ciebie wrastam
    radością, smutkiem, dumą, gniewem. […]

To długi wiersz (i trochę „przestarzały” – w czasach komunistycznych pojawiał się na większości uroczystości narodowych). To, co sprawia, że „ojczyzna się śmieje” to miłość do ziemi rodzinnej i wspólna praca wszystkich obywateli.

  • Antoni Słonimski Ojczyzna
    Są kraje, gdzie są smaczniejsze lody
    I domy większe,
    i samochody.
    Gdzie bułki bielsze od naszej bułki,
    Szkoły ładniejsze od naszej szkółki.

Choć na świecie są kraje bogatsze od Polski, w których ludzie żyją w większym luksusie, to i tak największą radością jest życie polskich rodzin „pod wspólnym dachem – ojczystym niebem”.

Ojczyzna krwawi, boli

  • Cyprian Kamil Norwid Moja piosnka [II]
    Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
    Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
    Dla darów Nieba…
    Tęskno mi, Panie… […]

Ojczyzna boli, bo nie ma jej blisko. Podmiot liryczny jest daleko od kraju – na emigracji. Tęskni za ojczyzną, w której ludzie szanują każdy okruszek chleba, bocianie gniazda, mają cześć dla wiary katolickiej.

  • Zbigniew Jerzyna To jest Polska
    […] Ujrzysz biało krzyż wycięty,
    hełm i pod nim piasek święty.
    To jest Polska.

Końcowy fragment wiersza mówi o ofiarach wojny.

  • Kazimierz Wierzyński Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny
    Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny,
    Wstąp tu, gdzie czekam po kryjomu:
    W ugornej pustce jałowizny
    Będziemy razem nie mieć domu. […]

To bardzo smutny wiersz o samotności i zagubieniu człowieka „bez ojczyzny”.

Zobacz:

Tadeusz Różewicz – Oblicze ojczyzny