Jeśli nie szata zdobi człowieka, to w czym tkwi jego wartość? W pracy posłuż się przykładami z literatury, historii bądź sztuki.

Pytanie zawarte w temacie rozprawki można sformułować inną, znaną myślą – być czy mieć? To bardzo ważne pytanie i z całą pewnością mogę zgodzić się z tezą, która pojawiła się w temacie pracy.

Nie będę pisać, że sama się do niej dostosowuję. Nie będę tak pisać, bo to nieprawda. Często oceniam ludzi po ich wyglądzie, choć wiem, że to nie jest słuszne. Przecież prawdziwa wartość człowieka tkwi w jego wnętrzu. Szata jest tylko ułudą – może szybko ulec zmianie, a to, co człowiek sobą reprezentuje, jest wartością nieprzemijającą.

Po czym w takim razie powinniśmy poznać wartościowego człowieka? To jego zdolność do odczuwania współczucia, bezinteresowna dobroć, czułość, miłość i przyjaźń. A człowiek choćby najpiękniej czy najmodniej ubrany, ale pusty w środku, nie pokocha nas i nie zrozumie.

Świetnym przykładem ilustrującym to, o czym mówię, jest postać Ani Shirley z powieści Ania z Zielonego Wzgórza. Ta rudowłosa i piegowata dziewczyna nie była śliczna, nie miała strojnej garderoby jak jej koleżanki, a mimo to zjednywała serce każdego, kto tylko ją poznał. Do domu Maryli i Mateusza wniosła wiele ciepła i radości. Zawdzięczała to swojej bogatej osobowości, ujmującemu stylowi bycia, przyjaźni, którą potrafiła okazywać, bijącym od niej cieple i ogromnej wrażliwości. Te wszystkie cechy były niewypowiedzianie ważniejsze od urody czy modnych ubrań.

Wiem, że zdarza mi się bardzo krzywdzić ludzi, oceniając ich tylko po wyglądzie. Przykładem, który może potwierdzić to, jak bardzo możemy w ten sposób skrzywdzić innych, jest Zenek z powieści Ten obcy. Gdyby Ula, Pestka i reszta przyjaciół z Olszyny ocenili go po biednym ubraniu i pozornej oschłości, nie wiadomo, jak dalej potoczyłoby się jego życie. Na szczęście zadali sobie odrobinę trudu, żeby bliżej go poznać. I nie zawiedli się – Zenek okazał się bardzo mądrym i odważnym chłopakiem.

Kto ze znanych mi osób – rzeczywistych lub książkowych – mógłby jeszcze poprzeć tezę, że wartość człowieka nie tkwi w jego wyglądzie zewnętrznym? Świetnym przykładem może być Andrzej Radek z powieści Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego. Chłopak był wyśmiewany przez kolegów z powodu wyglądu i chłopskiego pochodzenia, choć na te zewnętrzne czynniki nie miał żadnego wpływu. Mimo to był bardzo inteligentny i – przede wszystkim – pracowity. Po pewnym czasie udało mu się zdobyć uznanie kolegów.

Markowe ciuchy, modny wygląd zdają się obecnie być dla wielu ważniejsze niż charakter i ludzkie wnętrze. W dzisiejszych czasach bardzo budująca, choć dla wielu zapewne niemodna jest postawa św. Franciszka z Asyżu, który opuścił dom rodzinny, a cały majątek rozdał biednym. Przez całe życie pomagał biednym, chorym i potrzebującym. Jako biedny zakonnik był zawsze bardzo skromnie ubrany – wiedział, że dobra materialne nie zapewnią mu trwałego szczęścia. Był osobą otwartą, gotową w każdej chwili udzielić pomocy – i właśnie w tym tkwiła jego wartość. Podobnie jak dzisiaj papież Jan Paweł II nauczał ludzi miłości do Boga, bliźniego i do natury. Jedną z najbardziej znanych, podziwianych i szanowanych kobiet na świecie w XX wieku była Matka Teresa z Kalkuty. Uznanie przyniosła jej bezinteresowna praca dla potrzebujących. Wszystkie swoje wysiłki skupiła na bezdomnych dzieciach, kształcąc ich i ucząc ich dbać o siebie. Mimo że w dzisiejszych czasach coraz wiecej materializmu, a coraz mniej bezinteresownych odruchów, postaci podobnych do św. Franciszka czy Matki Teresy nie brakuje. Janina Ochojska, Jurek Owsiak, nieżyjący już Marek Kotański – to ludzie, których życie ma jakąś większą wartość. Bo powinniśmy o tym pamiętać: – nie żyjemy tylko dla siebie, lecz również dla innych i obok innych. Nasze życie jest tyle warte, ile radości i pożytku mają z nas inni.

W świetle przytoczonych argumentów uważam, że stwierdzenie, iż „nie szata zdobi człowieka” jest prawdziwe.
W czym tkwi zatem wartość człowieka? To smutne, bo odpowiedź nie zawsze i nie dla wszystkich wydaje się oczywista. A człowieka, zamiast po jego wyglądzie zewnętrznym, powinniśmy oceniać po jego myślach, słowach i czynach. Po tym, jaki jest dla innych – bo ubiór i uroda nie mają większego znaczenia. I tych, którzy o tym zapominają, pozostawiam ze słowami Lisa z Małego Księcia: „Dobrze widzi się tylko sercem – najważniejsze jest niewidoczne dla oczu”.

 

Forma – rozprawka

Rozprawka służy uzasadnieniu swoich racji za pomocą odpowiednich argumentów. Najważniejsze jest więc dobranie odpowiednich argumentów i uzasadnienie ich użycia.

Trudność może też leżeć w bardzo sformalizowanym i charakterystycznym języku tej formy wypowiedzi. Wiele w nim sformułowań, o których dobrze byłoby pamiętać.

Typowy schemat rozprawki zawsze wygląda tak samo.

  • Po pierwsze – postawienie tezy
    Teza zostaje zawarta w temacie pracy. Można się z nią zgodzić lub nie – to zależy od tego, jak został sformułowany temat. Jak to wyglądało na ubiegłorocznym egzaminie? W tym wypadku tezą była myśli: nie szata zdobi człowieka. Nie mieliście właściwie wyboru – należało się z nią zgodzić i poszukać argumentów, które by ją poparły.
    Charakterystyczne zwroty, które mogą się pojawić przy formułowaniu tezy:

    • moim zdaniem;
    • zdecydowanie zgadzam się z tezą zawartą w temacie pracy;
    • według mnie; nie mogę nie zgodzić się z myślą, że…
  • Po drugie – argumenty popierające stanowisko
    Najważniejsza część rozprawki. To od dobrze dobranych i odpowiednio uporządkowanych argumentów zależy wartość pracy.
    W jaki sposób wprowadzać kolejne argumenty?

    • na poparcie tezy mogę przywołać przykład;
    • świadczy o tym przykład;
    • według mnie; jestem przekonany, że…
  • Po trzecie – potwierdzenie lub obalenie tezy
    Ta końcowa część jest bardzo ważna – ma podsumować całą argumentację i rozważania.
    Zwroty, które można wykorzystać przy zakończeniu rozprawki:

    • mam nadzieję, iż udało mi się udowodnić, że…;
    • z tego, co napisałem, wynika…;
    • argumenty, które przytoczyłem, świadczą o tym…

 

Jakie przykłady mogły się jeszcze pojawić na poparcie tezy zawartej w rozprawce?

  • Jezus Chrystus, którego miłość do ludzi sprawiła, że stał się człowiekiem i zginął za nasze grzechy. Kochał każdego, nawet największego grzesznika. To On pokazał ludziom, że nie liczy się to, jakie mamy bogactwa w swoich skarbcach, ale co kryje się w naszych sercach.
  • Janko Muzykant z noweli Henryka Sienkiewicza. Miał wielki talent, ale jego wygląd i pochodzenie nie pozwoliły mu go rozwijać.
  • Bajkowy Kopciuszek – bardzo biedna dziewczyna, sierota, która mimo ogromnej pracowitości i dobrego serca była cały czas poniewierana przez macochę i złe siostry.
  • Mały Książę – bohater, który nauczył się, że najważniejsze jest niewidoczne dla oczu. Róża i Lis nauczyły go, że o wartości człowieka świadczą jego czyny i jego wnętrze.

Zobacz:

Czy praca jest kryterium wartości człowieka? Omów w oparciu o przykłady literackie różnych epok.