Wybierz fraszkę (spośród zamieszczonych), która wywarła na Tobie największe wrażenie. Postaraj się uzasadnić słuszność (lub fałsz) jednej z wyrażonych we fraszkach myśli.
Fraszki do wyboru
Do Hanny
Na palcu masz dyjament, w sercu twardy krzemień,
Pierścień mi, Hanno, dajesz, już i serce przemień!
Na nabożną
Jeśli nie grzeszysz, jako mi powiadasz,
Czego się, miła, tak często spowiadasz?
Do Wojtka
Pytasz nie teszno li mię tak samego siedzieć?
Teszniej mię, Wojtku, z tobą, kiedyś to chciał wiedzieć.
Na Konrata
Milczycie w obiad, mój panie Konracie;
Czy tylko na chleb swą gębę chowacie.
Na gospodarza
Posadziłeś mię wprawdzie nie najgorzej,
Aleby trzeba mięsa dawać sporzej;
Przed tobą widzę półmisków niemało,
A mnie się ledwie polewki dostało.
Diabłu się godzi takowa biesiada!
Gościem czy świadkiem ja twego obiada?
O miłości
Próżno uciec, próżno się przedmiłością schronić,
Bo jako lotny nie ma pieszego dogonić?
Zwróć uwagę!
Miłość jest w tej fraszce lotna, czyli lekka, szybka, dopada każdego. Miłość przedstawiono więc zgodnie z tradycją jako postać skrzydlatą. Skąd wzięła się ta tradycja? Amor (Eros, Kupidyn) – starożytny bożek miłości fruwał i godził zakochanych swymi strzałami.
Człowiek, który może ulec miłości, został przedstawiony w wierszu jako pieszy, czyli ktoś bez szans wobec skrzydlatych.
W języku pozostałością po takich wyobrażeniach miłości są sformułowania: na skrzydłach miłości, uskrzydlony uczuciem.
Przykład wypracowania
Największe wrażenie wywarła na mnie fraszka Jana Kochanowskiego O miłości. Napisana wprawdzie niezbyt przemawiającym do współczesnego czytelnika językiem, pełnym wytartych już symboli (skrzydlata miłość) głosi jednak od zawsze aktualną prawdę. Ta prawda zawiera się w zdaniu: nie da się uciec przed miłością. W pełni zgadzam się z tym stwierdzeniem.
Dlaczego? Setki przykładów wskazują na to, iż przed uczuciem nie można się schronić, zawsze nas w tej czy innej formie dopadnie. Przykładem ludźi, którzy ulegli sile uczucia wbrew wszelkiej logice, są bohaterowie średniowiecznego dzieła Tristan i Izolda. Nie szukali miłości: Tristan wypełniał powierzoną mu misję – wiózł narzeczoną dla swego króla, w dodatku krewnego, Izolda spełniała pokładane w niej nadzieje, zgodnie z wolą matki miała poślubić władcę. Wierni chrześcijańskim zasadom i swym powinnościom Tristan i Izolda ani myśleli rezygnować z przypisanych im ról. A jednak miłość pokrzyżowała ich plany i spowodowała, że porzucili swe zasady, dawne życie, a czarodziejski napój, który przypadkiem wypili, działał tak mocno, że z powodu uczucia gotowi byli wyrzec się niemal wszystkiego: uczciwości małżeńskiej, spokoju, stabilizacji, bogactwa, bezpieczeństwa, (w pewnym momencie mieszkali sami w lesie, narażeni na pościg króla, nędzę czy głód, a i wcześniej niejednokrotnie ryzykowali zdrowiem i życiem).
Prawdę, iż przed miłością nie da się uciec, potwierdza też przykład innych, tym razem już historycznych, kochanków: Abelarda i Heloizy. Ona, owładnięta siłą miłości, uległa swemu nauczycielowi i popełniła z nim grzech cudzołóstwa, którego efektem była ciąża. Oboje surowo pokutowali za swą winę, ciągle jednak pisali do siebie listy…
Nie trzeba szukać potwierdzenia tezy w ambitnych dziełach literackich oraz odległej historii. Niedawno przeczytałam w kobiecym piśmie, że popularna aktorka Joanna Liszowska planowała być singlem, odpocząć i wyjechać sama do egzotycznego kraju, tymczasem… dopadło ją uczucie. Choć zupełnie nie była na nie przygotowana, gdy poczuła, że to właśnie „ten i tylko ten”, zaręczyła się i zamieszkała z narzeczonym, decyzję podjęła błyskawicznie.
Tak więc renesansową myśl, iż lotna miłość dogania pieszego, a więc uczucie góruje nad prozą życia i rozsądkiem, a miłość znienacka dopada idącego przez życie człowieka, potwierdzają zarówno ludzkie losy, jak i dzieła kultury.
Jaka forma i dlaczego?
Rozprawka. Wskazuje na to sformułowanie: Postaraj się uzasadnić słuszność…
Inne takie sformułowania: Uzasadnij… Udowodnij… Czy uważasz, że….
Potwierdź stwierdzenie lub polemizuj z tezą…
Słownictwo charakterystyczne dla rozprawki
Przy formułowaniu tezy:
- Ta prawda zawiera się w zdaniu:…
Przy potwierdzaniu tezy i nawiązywaniu do niej:
- Setki przykładów wskazują na to, iż…
- Przykładem ludzi, którzy… są…
- Prawdę tę potwierdza…
Prowadzenie toku myślowego, porządkowanie wypowiedzi, nawiązywanie do poprzednich elementów:
- Dlaczego?
- Tak więc…
- Wprawdzie, jednak, choć…
Odnoszenie się do innych stanowisk:
- W pełni zgadzam się z tym twierdzeniem
Jak wyrażać własne sądy w rozprawce?
- Według mnie…
- Uważam, że…
- Myślę, że…
- Sądzę, że…
- Moim zdaniem…
- W moim przekonaniu…
Inne pomysły na to wypracowanie
Inny dobór lektur i argumentów
Romeo i Julia Szekspira – miłość pokrzyżowała plany ich rodziców, przełamała nienawiść między rodami, Romeo i Julia nie zdołali przed nią uciec, choć naruszała zasady wyznawane przez ich rodziny i łamała rodzicielskie zakazy.
Nawet osoby, które wyrzekły się miłości do jednej osoby z racji swego powołania czy zawodu, obdarzyły uczuciem cały świat (jak święty Franciszek z Asyżu, czego wyrazem jest Pieśń słoneczna) albo jakąś grupę ludzi, dzieci (Janusz Korczak, wspomniany np. w Pianiście Władysława Szpilmana).
Zamiast lektury film, zamiast aktorki polityk lub dziennikarz
W filmie Romeo i Julia Baza Luhrmanna kochankowie z Werony przedstawieni są jako żyjący we współczesnych czasach potomkowie zwalczających się rodzin, miłość jest silniejsza niż rodzicielskie zakazy.
W filmie Życie jest piękne Roberto Benigniego miłość do pięknej kobiety poraża szalonego bohatera, a piękna kobieta pod wpływem jego szalonych dowodów miłości, mimo iż ma inaczej ułożone życie, rezygnuje z niego dla nowej miłości.
Gdybyś polemizował z tezą…
Formułujesz antytezę: Przed miłością można uciec. Rozum i silna wola powstrzymują przed nią tych, którzy już kiedyś się zrazili do miłości lub którzy z różnych względów po prostu nie mogą sobie pozwolić na uczucie.
Argumenty
- Po pierwsze:
znane i popularne dziś na Zachodzie i w Polsce zjawisko singli, prowadzących jednoosobowe gospodarstwa domowe i unikających małżeństwa i zobowiązujących układów. - Po drugie:
argument z filmu Billy Elliot (reż. Stephen Daldry) – młody chłopak odrzucał zaloty koleżanki i homoseksualnego kolegi, najważniejsze dla niego były nie uczucia czy seks, lecz pasja – taniec, balet, w związku z nią zapominał o wszystkim.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c170-teoria-literatury/c169-wiersz-i-proza-do-egzaminu/fraszka-3