Kiedy stawiamy przecinek i kiedy go nie stawiamy?

A. W zdaniu pojedynczym w obrębie grup wyrazów nie umieszcza się przecinka przed spójnikami: i, oraz, lub, albo, bądź, czy, ani, jakby, niż.

B. Jeśli mamy do czynienia ze zdaniem podrzędnie złożonym, przecinek stawiamy w wypadku połączenia zdań następującymi spójnikami i zaimkami: by, aby, żeby, bowiem, albowiem, bo, gdyż, ponieważ, że, aż, jak, niż, który, kiedy, gdzie, choć. Jeżeli zdanie podrzędne spojone jest z nadrzędnym wyrażeniami typu: chyba że, mimo że, pod warunkiem że, zwłaszcza że, przecinek umieszcza się przed tymi wyrażeniami.

C. Zdanie współrzędne połączone bezspójnikowo rozdziela się przecinkiem. Natomiast zdania współrzędnie złożonego połączonego spójnikami: i, oraz, lub, albo, bądź, czy, ani, nie rozdziela się przecinkiem (wyjątkiem jest sytuacja, kiedy wymienione spójniki powtarzają się w zdaniu). Jeżeli zdanie współrzędne połączone jest spójnikiem: a, ale, lecz, więc, przecinek należy umieścić.

D. Zwroty zawierające imiesłowy na -szy, -ąc (imiesłowy przysłówkowe) zasadniczo oddziela się przecinkami, zwłaszcza gdy są rozwinięte innymi określeniami, a całość wyrażenia nabiera charakteru równoważnika zdań, np.: Nie będąc źródłem energii, witaminy spełniają ważną rolę w organizmie. Nawet gdy imiesłów występuje bez określeń, wstawiamy przecinek, np.: Jadąc, czytałem książkę.

E. Stosuje się przecinek w przypadku powtórzeń: W Dobrzynie, bracie, wielkie, wielkie zamieszanie.

F. Zwykle umieszcza się przecinek w porównaniach paralelnych: zarówno…jak, ; tak…, jak.

G. Człony wtrącone oddziela się najczęściej myślnikami lub przecinkami, np.: Zagospodarowali się tu, jak widać, na dobre.

H. Wyrazy stojące poza zdaniem: ściśle, słowem, innymi słowy ujmuje się przecinkiem, np.: Słowem, jest to coś, co mogłoby się stać tematem najbardziej wstrząsającego dramatu.

I. Wołacz oddziela się przecinkiem, np.: Panie Tadeuszu, waścine o gwiazdach gadanie jest tylko echem tego, co słyszałeś w szkole.

J. Po wykrzyknieniach typu: och, ach, ech, oj, stojących na początku zdania, umieszcza się przecinek, np.: Ach, gdyby to można było przewidzieć.