Wyobraź sobie, że jesteś na kartkówce i dostałeś do rozwiązania takie zadania:
Zadanie 1
W podanych zdaniach podkreśl podmioty.
1. Ola pojechała na wycieczkę do Sopotu.
2. Moja mama nie lubi cerować.
3. Liście zwiędły.
Zadanie 2
W podanych zdaniach znajdź podmioty, a następnie wpisz je w odpowiednie miejsce tabelki.
1. Deszcz pada.
2. Tańczyć jest przyjemnie.
3. On nie lubi zimy.
4. Kasia kocha zwierzęta.
5. Marchewka jest zdrowa.
6. Babcia mieszka u nas.
Podmiot wyrażony rzeczownikiem Podmiot wyrażony bezokolicznikiem Podmiot wyrażony zaimkiem rzeczownym
……………………………………………….. …………………………………………………… …………………………………………………………….
Zadanie 3
W podanych zdaniach znajdź podmioty. Podmioty szeregowe i dopełniaczowe wpisz do tabelki.
1. Zupa wystygła.
2. Kot stłukł wazon babci.
3. Pszczelarz i syn pracowali przy ulach od rana.
4. Mamy nie ma w domu.
5. Ola, Kasia i Dagmara idą jutro na dyskotekę.
6. Miska jest pełna.
Podmiot szeregowy Podmiot dopełniaczowy
……………………………………………………………… ………………………………………………………………
I jak poradzilibyście sobie z takimi zadaniami? Zanim się nad tym zastanowicie, koniecznie przypomnijcie sobie najważniejsze informacje o podmiocie!
Czym jest podmiot?
Podmiot to obok orzeczenia najważniejsza część zdania. Podmiot nazywa osobę, rzecz, zjawisko, zwierzę. Podmiot oznacza to, o czym w zdaniu orzekamy za pomocą orzeczenia. Jak to łatwo zapamiętać? Wystarczy, że zapamiętasz, że podmiot wskazuje na wykonawcę czynności, o którym jest mowa w zdaniu.
Mama zapomniała o obiedzie. (Kto zapomniał?)
Dyskoteka podobała się wszystkim. (Co podobało się wszystkim?)
Ola jedzie jutro do Zakopanego. (Kto jedzie jutro do Zakopanego?)
Wichura przestraszyła Dominikę. (Co przestraszyło Dominikę?)
Zapamiętaj!
Podmiot odpowiada na pytania mianownika: kto? co?
Jakie części mowy mogą być podmiotem?
Podmiotem może być:
- rzeczownik
- bezokolicznik
- zaimek rzeczowny
- liczebnik
- przymiotnik
Co to oznacza? To, że podmiot może być wyrażony przez różne części mowy.
Zapamiętaj przykłady!
- Podmiot wyrażony rzeczownikiem
Mama upiekła szarlotkę.
Mój tato za dużo pracuje.
Babcia przyjeżdża pojutrze.
Asia jest chora na grypę.
Chłopcy grają w koszykówkę na sali gimnastycznej.
- Podmiot wyrażony bezokolicznikiem
Opalać się należy ostrożnie.
Czytać jest przyjemnie.
- Podmiot wyrażony zaimkiem rzeczownym
Ona pięknie śpiewa.
On jest małomówny.
- Podmiot wyrażony liczebnikiem
Piętnaście jest liczbą.
Dwa dzieli się przez dwa.
- Podmiot wyrażony przymiotnikiem
np. Chory czuje się lepiej.
Jakie rodzaje podmiotów musisz zapamiętać?
- Podmiot dopełniaczowy
- Podmiot szeregowy
- Podmiot domyślny
Podmiot dopełniaczowy – co to takiego?
To taki podmiot, który występuje w dopełniaczu i odpowiada na pytania: kogo? czego? Zapamiętaj, że podmiotu w dopełniaczu używamy, gdy chcemy powiedzieć o braku czegoś, o tym, że czegoś ubywa, brakuje lub przybywa.
Mamy nie ma. (Kogo nie ma?)
Wody ubywało. (Czego ubywało?)
Deszczu nie będzie. (Czego nie będzie?)
Przybyło nam obowiązków. (Czego nam przybyło?)
Zauważyłeś, w jakim przypadku zostały użyte podmioty? Tak, w dopełniaczu!
Podmiot szeregowy – co to takiego?
W niektórych zdaniach jest więcej niż jeden wykonawca czynności. Spójrz na zdanie: Ola i Madzia poszły do kina. Jak określiłbyś podmiot w tym zdaniu? Wiadomo, że podmiotem nie może być ani sam rzeczownik Ola, ani sam rzeczownik Madzia. W tego typu zdaniach mamy do czynienia z podmiotem szeregowym.
Zapamiętaj! Podmiot szeregowy to taki podmiot, który składa się nie z jednego, ale z kilku wyrazów.
Psy i koty uwielbiają spać.
Marchewka, pietruszka i rzodkiewka rosły blisko siebie.
Brat i siostra kłócą się każdego dnia.
Podmiot domyślny – co to takiego?
To dziwny podmiot! Dlaczego? Bo nie jest on w zdaniu zapisany, ale możemy się go domyślić (stąd jego nazwa). Spójrz na przykład: Zapomniałem o kartkówce. Podmiot w tym zdaniu jest domyślny – Ja zapomniałem o kartkówce.
W jaki sposób domyślamy się podmiotu? To łatwe! Jeśli jest to zdanie wyrwane z kontekstu, podmiot poznamy po końcówce orzeczenia. Jeśli zdanie jest w tekście, wówczas możemy się domyślić podmiotu z treści sąsiadujących zdań.
Uczę się. – podmiot domyślny – ja.
Słońce było już wysoko na niebie. Nagle schowało się za chmurę. – W pierwszym zdaniu jest pomiot – słońce. W drugim zdaniu domyślamy się pomiotu na podstawie informacji ze zdania pierwszego. Podmiot domyślny w drugim zdaniu to: słońce.
To też jest ważne!
Czy wiesz, że w języku polskim są zdania, które nie mają podmiotu? Mało tego – podmiotu tego nie można się domyślić (tak jak w przypadku zdań z podmiotem domyślnym)! Zdania takie nazywają się zdaniami bezpodmiotowymi.
Uszyto. (Ale nie wiadomo, kto uszył, nie znamy podmiotu!)
Błyska się.
Powiadomiono nas o wypadku.
Ściemnia się.
A teraz sprawdź, czy dobrze rozwiązałeś zadania!
Zadanie 1
1. Ola pojechała na wycieczkę do Sopotu.
2. Moja mama nie lubi cerować.
3. Liście zwiędły.
Zadanie 2
1. Deszcz pada.
2. Tańczyć jest przyjemnie.
3. On nie lubi zimy.
4. Kasia kocha zwierzęta.
5. Marchewka jest zdrowa.
6. Babcia mieszka u nas.
Podmiot wyrażony rzeczownikiem Podmiot wyrażony bezokolicznikiem Podmiot wyrażony zaimkiem rzeczownym
deszcz, Kasia, marchewka, babcia tańczyć on
Zadanie 3
1. Zupa wystygła.
2. Kot stłukł wazon babci.
3. Pszczelarz i syn pracowali przy ulach od rana.
4. Mamy nie ma w domu.
5. Ola, Kasia i Dagmara idą jutro na dyskotekę.
6. Zabrakło mleka.
Podmiot szeregowy Podmiot dopełniaczowy
pszczelarz i syn mamy,
Ola, Kasia i Dagmara mleka
Zobacz: