• Tytuł: Autoportret
  • Autor: Albrecht Dürer (1471-1528)
  • Narodowość: Niemiec
  • Czas powstania: 1498
  • Tematyka: portret
  • Technika wykonania: olej na desce
  • Muzeum, w którym można obejrzeć dzieło: Prado w Madrycie, Hiszpania

 

Oto jak wyglądał elegancki mężczyzna, świadomy swego geniuszu renesansowy artysta – humanista z północnej Europy.

  • Malowidło prezentuje eleganckiego, zadbanego mężczyznę o misternie ułożonej fryzurze z pofalowanych blond włosów. Do tego charakterystyczny zarost.
  • Dürer uważany był za przystojnego, dobrze zbudowanego mężczyznę. Na Autoportrecie widać nie tylko twarz, ale i część klatki piersiowej, którą odsłania. niedbale rozchełstana koszula.
  • Artysta sygnował swoje dzieła prawie zawsze w ten sam sposób – literami AD. Czasem dodawał pełne imię i nazwisko lub umieszczał komentarz do obrazu. Również data była stałym elementem.
  • Okno otwiera się na górzysty krajobraz Alp – wspomnienie z wyprawy do Italii. Włochy były chętnie odwiedzanym krajem przez artystów z Północy.
  • Modny strój składa się z białej marszczonej koszuli, obszytej ozdobną taśmą. Dodatkowo rękawy mają typowe dla tamtych czasów rozcięcia, przez które wyciągnięta jest podszewka, tworząca rodzaj ozdoby. Przez ramię przerzucona została peleryna. Symbolem elegancji są tutaj rękawiczki – nałożone na dłonie, mimo że postać umieszczona została we wnętrzu. Ciekawym elementem stroju wydaje się miękka czapka z chwostem.

 

Triki kompozycyjne

Okno z pejzażem
Cechą charakterystyczną renesan-sowych portretów było ukazanie postaci na jednobarwnym tle albo umieszczenie z boku obrazu frag-mentu okna. To właśnie ów krajo-braz „ożywiał” malowidło i sprawiał, że uwaga widza nie była już skupiona jedynie na portretowanym.

Portret artysty
W starożytności i średniowieczu ludzi zajmujących się różnymi dziedzinami sztuki (malarzy, rzeźbiarzy, złotników itd.) traktowano jak rzemieślników, ponieważ pracę wykonywali własnymi rękoma. W renesansie nastąpiły zmiany i zaczęto traktować ich jak prawdziwych artystów z talentem i iskrą bożą. Dlatego dopiero wtedy malarz czy rzeźbiarz mógł stworzyć swój portret. W końcu XV wieku obrazy takie zdumiewały zachwytem autora nad samym sobą – narcyzmem.

Północ – Południe
Sztuka południa Europy różniła się już w średniowieczu od dokonań północy kontynentu. Jednak to dopiero w renesansie powstała nazwa określająca tę różnicę – „na północ od Alp”. Twórczość Dürera (Niemca) zalicza się do północnej. Jego dzieła charakteryzują się drobiazgowością, pieczołowitością i realistycznym ukazaniem świata. Jednak w jego pracach, także w Autoportrecie, widać elementy sztuki Południa – pejzaż.

Uwaga!
Dürer całe życie tworzył autoportrety. Wykonywał je wyłącznie na własny użytek. Jednak swoje wizerunki umieszczał także na obrazach wykonywanych na zamówienie. Było to typowe dla ludzi, którzy w ten sposób chcieli upamiętnić nie tylko swoje dzieło, ale i siebie – artystę. Humaniści właśnie w taki sposób podkreślali rolę własnej osoby.
Ponieważ Dürer był synem złotnika, a i sam kształcił się w tym kierunku, jego prace cechuje ogromna drobiazgowość. Ta precyzja przydała mu się także przy tworzeniu grafik.

 

Przykładowe pytania egzaminacyjne

Technikę malarską, w której artysta przedstawia siebie, nazywa się:

A. narcyzmem,
B. humanizmem,
C. renesansem,
D. autoportretem.

Odp. D.

Spojrzenie artysty na portrecie skierowane jest na:

A. widzów,
B. okno,
C. pejzaż górski,
D. jego dłonie.

Odp. A.