Metryczka dzieła

  • Tytuł: Wędrowiec (Syn marnotrawny)
  • Autor: Hieronim Bosch, właściwie Jeroen Anthoniszoon van Aken (ok. 1453-1516)
  • Narodowość: Holender
  • Rok powstania: ok. 1500-1516
  • Tematyka: rodzajowa, alegoryczna
  • Technika wykonania: olej na desce
  • Wymiary: 71 x 70,6 cm
  • Muzeum, w którym można obejrzeć dzieło: Boymans-van Beuningen w Rotterdamie

  • W tle widać pejzaż z rodzinnych stron malarza.
  • Artysta symbolicznie przedstawia ludzkie grzechy: obściskująca się para w drzwiach gospody to rozpusta, głowa w oknie oznacza tutaj oszustwo, świnie przy korycie to obżarstwo, klatka z ptakiem ozna­czała dom publiczny, a szyld z łabędziem „niewolę” zmysłów.
  • Syn marnotrawny, znany z biblijnej przypowieści, spogląda na hulaszcze życie, jakie wiódł do tej pory. Właśnie w tej chwili decyduje, że zerwie z przeszłością i zacznie nowe lepsze, życie. Drogę poprawy wskazuje ręką z kapeluszem.
  • Aż trudno w to uwierzyć, ale XV-wieczni astrologowie uważali, że włóczędzy są spod znaku Byka!

 

Triki kompozycyjne

  • Kształt obrazu
    Za pomocą tonda, czyli okrągłego obrazu, artyści uzyskiwali efekt wypukłego zwierciadła. Na początku XVI wieku nie znano jeszcze „płaskich” luster.
  • Główny bohater
    Najważniejsza postać została umieszczona w centrum obrazu. Dodatkowo jest największa – dominuje nad innymi elementami malowidła, dzięki czemu koncentrujemy się tylko na niej.
  • Jedna barwa
    Bosch zestawił wiele odcieni tej samej barwy, co w tym obrazie daje wrażenie ciszy i spokoju.

 

Zadania egzaminacyjne

1. Pytanie o warsztat malarski

Obraz H. Boscha Wędrowiec (Syn marnotrawny) cechuje:

A. dbałość o szczegóły,
B. zatarcie konturów,
C. płaskość przestrzeni,
D. otwarta kompozycja.

Sugerowana odp. A. – Cechą charakterystyczną dla obrazów tego artysty jest przede wszystkim drobiazgowość i dbałość o najmniejszy szczególik. Dzięki temu, oglądając dzieło pod szkłem powiększającym, widzimy, że każdy element został dopracowany co do milimetra. Ale uwaga! Naszym zdaniem odp. D też byłaby prawidłowa.

2. Pytanie o symbolikę gospody

Gospoda ukazana na obrazie oznacza:

A. fałszywą pobożność,
B. zepsucie obyczajów,
C. duchowe bogactwo,
D. moralny porządek.

Odp. B. – Różnego rodzaju zajazdy, gospody nigdy nie cieszyły się dobrą sławą. Stały się symbolem większości grzechów, zepsucia moralnego i miejsca, gdzie można było spotkać podejrzane typy.

3. Pytanie o symbole wędrowca

O tym, że centralna postać na obrazie jest wędrowcem, świadczą:

A. kubrak i łyżka,
B. kapelusz i pasek,
C. nóż i kaptur,
D. kij i kosz.

Odp. D. – Torba, kosz i kij od najdawniejszych czasów symbolizują podróżnych. Wiklinowy pojemnik służył do przechowywania niezbędnych rzeczy, a kij nie tylko do podpierania się, ale i opędzania zwierząt.

4. Pytanie o symbolikę „nowej” drogi

Co symbolicznie oddziela świat, z którego odchodzi wędrowiec, od świata, do którego on zmierza?

A. Gospoda.
B. Furtka.
C. Kij.
D. Pies.

Odp. B. – Furtki, bramy, drzwi, wrota to odwieczne symbole przekraczania – rozpoczynania nowego życia (otwieranie drzwi) i odcinania się od starego (zamykanie).