Technika kryminalna – technika kryminału.

Technika kryminalna – technika kryminału. Omów ewolucję w XIX i XX wieku. Wypowiedź zilustruj przykładami utworów.

Temat ten niewątpliwie powinni wybrać pasjonaci, gdyż wymaga on sporego oczytania i wnikliwej analizy tekstów. Zadanie polega na prześledzeniu cech gatunkowych. Należy więc sięgnąć do korzeni i ułożyć temat chronologicznie.
Wiele zawartych tu informacji może się przydać tym z Was, którzy wybrali bardzo popularny temat dotyczący zbrodni.

Inne możliwości sformułowania tematu

Różne ujęcie wątków kryminalnych w prozie i filmie. Rozważ zagadnienie, odwołując się do wybranych dzieł.
Różne kreacje bohaterów w powieściach kryminalnych. Dokonaj analizy porównawczej wybranych postaci.

Ramowy plan wypowiedzi

Określenie problemu
Zbrodnia jest fascynującym i intrygującym tematem literackim. Jednak nie każda powieść o morderstwie jest kryminałem.

Kolejność prezentowanych argumentów

Romantyzm
Literatura angloamerykańska: Poe, Doyle, Christie, Chandler
Literatura polska: Chmielewska, Alex, powieść milicyjna
W wielkiej literaturze: Balzak, Dostojewski, Eco

Wnioski

Literatura, ta wysoka i ta niska, zmienia się w ciągu wieków.
Literatura kryminalna nie ma specjalnych wartości artystycznych. Jak każda literatura popularna ma za zadanie odprężyć czytelnika, oderwać go od codziennych kłopotów i trosk i dać trochę przyjemności.
Śledzenie zmian zachodzących w literaturze kryminalnej jest niewątpliwie zajęciem ciekawym i interesującym (bo w jakiś sposób śledzimy śledzącego).

Strategie wstępu

Należy wyjaśnić, że zbrodnia to temat rzeka. Dlatego że zbrodnia zawsze fascynowała. Śmierć niewątpliwie należy do sfery sacrum, jest czymś tajemniczym, niedostępnym zmysłom. Od czasów antycznych do współczesności interesuje pisarzy, malarzy, rzeźbiarzy. Warto przypomnieć chociażby Sofoklesa, Homera, Szekspira. Pomysł na zagadkę kryminalną zrodził się w XIX wielu, a później związany był z rozwojem literatury popularnej.

Rada: Nie staraj się we wstępie dokonać np.: charakterystyki gatunku powieści w ciągu wieków. Będziesz mówił nie na temat i nie starczy Ci czasu. Spróbuj raczej powiedzieć kilka słów o literaturze popularnej, wymień najwybitniejszych pisarzy tego gatunku.

Strategie rozwinięcia

Romantyzm

Należy powiedzieć to jasno: gdyby nie romantyzm, nic by się nie wydarzyło. To romantyzm nurza się w tajemniczości, grozie, irracjonalizmie i frenezji. Romantyzm uwielbia horrory, w których pojawiają się wskrzeszone potwory (Frankenstein), osobniki typu dwa w jednym, czyli doktor Jekyll i pan Hyde oraz wyklęci kochankowie Heathcliff i Katarzyna (Wichrowe wzgórza). Zwróć szczególną uwagę na Lilie („Zbrodnia to niesłychana/ pani zabija pana”).

Kariera opowiastek Edgara Allana Poego

Edgar Allan Poe – poeta i nowelista amerykański (1809 – 1849). Mówi się, że ogromny wpływ na jego życie i twórczość miało sieroctwo. Po śmierci obojga rodziców został oddany pod opiekę Frances i Johna Allanów. Allan nigdy nie adoptował Edgara, użyczył mu jedynie swego nazwiska. Stosunki między przybranym synem a ojcem układały się różnie. W czasie studiów Allan odmówił Edgarowi pomocy finansowej, bo chciał w ten sposób zmusić go do pewnej samodzielności. Okazało się jednak, że Poe popadł w długi hazardowe i musiał przerwać studia. Uciekł do armii, ale dość szybko przekonał się, że nie jest to miejsce dla niego. Udało mu się uzyskać zwolnienie, które nastąpiło mniej więcej w tym samym czasie, co śmierć Allana. Niestety, złudzenia o pieniądzach prysły, gdy wydało się, że nie jest nawet wspomniany w testamencie. Odtąd musiał już radzić sobie sam. W 1836 poślubił swoją kuzynkę Virginię Clemm. W latach 1835 – 1837 redagował czasopismo The Southern Literary Messenger. Mówi się, że cierpiał na tajemniczą chorobę, miał prawdopodobnie objawy rozdwojenia jaźni, huśtawki emocjonalne, napady lęku. Zmarł w 1849 najprawdopodobniej w Richmond, gdyż załamał się po śmierci ukochanej żony (albo popełnił samobójstwo). Zasłynął nie tylko jako poeta, ale również jako prozaik i chyba pierwszy krytyk literatury. W twórczości Poego dominowały wątki fantastyki i horroru; zapoczątkował gatunek noweli kryminalnej.

Tajemnica Marii Roget – to historia młodej, pięknej, zamordowanej w okrutny sposób dziewczyny. Maria Roget była niczym niewyróżniającą się kobietą, mieszkała z matką, pracowała w sklepie. Wyszła rzekomo do ciotki i nie wróciła do domu. Cała akcja skupia się wokół poszukiwania zabójcy. Z całą pewnością możemy tę nowelę zaliczyć do kryminalnych. Jednak należy pamiętać, że literatura kryminalna dopiero raczkowała, a więc:

Zamiast detektywa, który biega i poszukuje dowodów, mamy detektywa, który siedzi w jednym miejscu, śledzi wycinki prasowe i na ich podstawie usiłuje coś wydedukować (w zasadzie nie mamy prawdziwego śledztwa).
Pojawiają się zbyt długie wywody, np. opisy, w jaki sposób topielce wypływają na powierzchnię wody. Należy zauważyć, że dywagacje te zajmują sporo miejsca i są raczej nużące dla spragnionego wrażeń czytelnika.
Zasadniczo brak zakończenia. Detektyw dochodzi do wniosku, że znaleziony trup to Maria Rouget, a jej zabójcą był najprawdopodobniej jakiś mężczyzna o bladej cerze. To wszystko. Zabójca nie zostaje wykryty i zidentyfikowany.
Brak też racjonalnego powodu, dla którego Maria została zabita.
Nowele Poego mają w sobie wyraźnie znamiona romantyzmu: jest tajemnica, jest śmierć, w jego opowiadaniach często pojawiają się duchy ( Zagłada domu Usherów), ale mają też silne elementy pozytywistyczne. Tak mówi detektyw z noweli Tajemnica Marii Roget: „Trzeba pozwolić, by przypadek stał się częścią podwalin. Dla nas jest on przedmiotem ścisłego rozumowania. Porządkujemy to, co jest niedościgłe dla wyobraźni (…)”.

Warto jeszcze przeczytać: Morderstwo na Rue Morgue, Opowieści niesamowite (choć te mają więcej cech horroru niż kryminału), Złotego żuka.

Zagadki Arthura Conan Doyle’a

Arthur Ignatius Conan Doyle (ur.1859 w Edynburgu, zm. 1930) był znanym angielskim pisarzem, czołowym przedstawicielem nurtu powieści detektywistycznej, w których głównym bohaterem jest Sherlock Holmes. Ukończył studia medyczne w Edynburgu i przez kilka lat prowadził praktykę lekarską. Porzucił medycynę dla pisarstwa. Mało kto wie, że oprócz kryminałów pisał również powieści historyczne, fantastycznonaukowe, sensacyjne i książki niebeletrystyczne. Kryminały: Studium w szkarłacie, Znak czterech, Przygody Sherlocka Holmesa, Pamiętniki Sherlocka Holmesa, Pies Baskerville’ów.

Arthura Conan Doyle’a uważa się za ojca powieści kryminalnej. Cechy powieści kryminalnej:

Jeden główny wątek: morderstwo.
Akcje powieści Doyle’a zaczynają się zazwyczaj od momentu przybycia detektywa Sherlocka Holmesa na miejsce zbrodni (ewentualnie od wiadomości o zbrodni).
Naturalnie dzięki swoim zdolnościom logicznego myślenia detektyw zawsze rozwiązuje zagadkę, a jej rozwiązanie odkryte jest na samym końcu.
Doyle jako pierwszy wprowadził obowiązującą do dziś zasadę: winnym okazuje się najmniej podejrzany, a akcję należy ułożyć tak, aby podejrzanych było co najmniej kilku.
Sherlocka Holmesa do dziś uważa się za detektywa wszech czasów, człowieka obdarzonego niezwykłym darem logicznego wiązania faktów i poszlak, człowieka, który zawsze rozwiązuje najbardziej skomplikowane zagadki kryminalne. Najczęściej kojarzy się z lupą, fajką (te zresztą kolekcjonował), chodził w charakterystycznej czapce i płaszczu.
Doyle wprowadza ostry kontrast postaci: inteligentny i błyskotliwy Sherlock Holmes jest tak inteligentny i błyskotliwy, bo towarzyszy mu nierozgarnięty i wolno kojarzący doktor Watson.
Powieści te mają precyzyjną strukturę fabuły – są wewnętrzna logika, zaskoczenia i zwroty akcji.
Doyle rezygnuje z długich opisów na rzecz akcji.
Posługuje się też dość sprawnym językiem, na tyle ciekawym, by snuć opowieść.

Pies Baskerville’ów – to jedna z najsłynniejszych powieści kryminalnych z Sherlockiem Holmesem w roli głównej. Akcja tej książki rozgrywa się na ponurych bagnach hrabstwa Devon. Tam w tajemniczych okolicznościach giną kolejni spadkobiercy majątku Baskerville’ów. Wszyscy przypisują te dość dziwne zgony klątwie prześladującej tę rodzinę od ponad dwustu lat.

Pan Poirot, panna Marple i Agatha Christie

Agatha Christie, właściwie Agatha Mary Clarissa Miller Christie (ur. 1890 w Torquay, zm. 1976 w Wallingford), jest najbardziej znaną na świecie pisarką powieści kryminalnych oraz najlepiej sprzedającą się autorką wszech czasów. Wydano ponad miliard egzemplarzy jej książek w języku angielskim (to więcej niż dzieł Szekspira) oraz drugi miliard przetłumaczonych na 45 języków obcych. W 1971 roku otrzymała Order Imperium Brytyjskiego.

Cechy prozy Christie to:

Akcja toczy się często w zamkniętych pomieszczeniach, a mordercą może być tylko jedna z przebywających tam osób.
Jako pierwsza wprowadziła do literatury kryminalnej eksperyment, np. zabójstwo zbiorowe (Morderstwo w Orient Expressie).
Christie urozmaicała swoje kryminały, wymyślając coraz nowsze metody zabójstwa
Stworzyła parę detektywów: Herkulesa Poirota i pannę Marple. Poirot był Belgiem, który po I wojnie przeniósł się do Anglii i został prywatnym detektywem. Poirot jest niski, ma jajowatą głowę i kocha porządek. W rozwiązywaniu zagadek pomaga mu Arthur Hastings (taki Watson Agathy Christie), a przeszkadza inspektor Japp ze Scotland Yardu, policjant, który nawet gdyby potknął się o trupa, to pewnie by go nie zauważył. Po raz pierwszy pojawia się Poirot w powieści Tajemnicza historia w Styles. Później występuje jeszcze w kilkudziesięciu powieściach, a Agatha uśmierca go w Kurtynie. Panna Marple albo Jane Marple mieszka w małej wiosce St. Mary Mead. Wiedzie spokojne życie, jest typową starą panną. Gdy rozwiązuje zagadki kryminalne, wykazuje się inteligencją, zdolnością kojarzenia i bystrością umysłu. Zgodnie z tradycyjnymi wzorcami powieści kryminalnej wprowadza w zakłopotanie policjantów, którzy prowadzą śledztwo. Postać ta pojawiła się po raz pierwszy jako bohaterka sześciu opowiadań w brytyjskim czasopiśmie The Sketch. Opowiadania te ukazały się w 1932 w zbiorze zatytułowanym The Thirteen Problems. Pierwsza powieść z panną Marple to Morderstwo na plebanii. Prowadzi też śledztwa w takich powieściach, jak: Karaibska tajemnica, Uśpione morderstwo.
Agatha Christie pisze z pasją, bawi się z czytelnikiem i daje mu kilka wskazówek, by mógł rozwiązać morderstwo.

Morderstwo w Orient Expressie – Herkules Poirot podróżuje pociągiem Orient Express. Pociąg zatrzymuje się z powodu dużych zasp na Bałkanach. Rankiem okazuje się, że Samuel Edward Ratchett, amerykański milioner, zostaje znaleziony martwy. Mordercą musi być jeden z pasażerów, ponieważ nikt nie wchodził do pociągu (brak śladów na śniegu). Poirot rozpoczyna śledztwo. Okazuje się, że sedno tkwi w tragedii rodziny Amstrongów, chodzi bowiem o porwanie i zamordowanie dziecka. Wśród podejrzanych są m.in. księżna Dragomiroff, starsza rosyjska dama, pułkownik Arbuthnot, oficer armii brytyjskiej powracający z Indii, Hector MacQueen, młody Amerykanin, sekretarz ofiary, hrabia Andrenyi i hrabina Andrenyi. Poirot rozwiązuje zagadkę: wszyscy są winni, bo wszyscy związani byli z rodziną Amstrongów i pragną zemsty.

Zabójstwo Rogera Ackroyda – akcja rozgrywa się w fikcyjnej wiosce King’s Abbott w Anglii. Śledztwo prowadzi ulubiony detektyw Agathy. Narratorem jest Dr James Sheppard, który opowiada o tajemniczej śmierci Mrs. Ferrars. Ta bogata wdowa posądzana była o zabójstwo swojego męża. Z początku wszyscy podejrzewali Ferrars o samobójstwo, ale wkrótce miało się okazać, że zginął także Roger Ackroyd, wdowiec, kandydat do ręki Mrs. Ferrars. Podejrzani to m.in. Geoffrey Raymond – sekretarz Ackroyda, siostrzenica Ackroyda – Flora, Ralph Paton – zadłużony, adoptowany syn, major Blunt – myśliwy i Parker – służący. Książka jest znana ze względu na swoje niespodziewane zakończenie, w którym dowiadujemy się, że to narrator jest mordercą. Jest to przełomowy moment dla literatury kryminalnej.

I inni

Raymond Chandler – jeden z pisarzy, którego twórczość stanowi przełom w rozwoju gatunku. Jest przedstawicielem tzw. czarnego kryminału, którego celem jest przedstawienie przede wszystkim działań przestępców. Mówi się, że czarny kryminał odszedł znacznie od zasad gatunkowych, bo na pierwszy plan wysunął makabrę, zniszczył wyraźną granicę między dobrem a złem. Jest to specyfika tylko amerykańska, która z biegiem czasu rozprzestrzeniła się na inne dziedziny sztuki (szczególnie film).

Żegnaj, laleczko – prywatny detektyw Philip Marlowe przyjmuje zlecenie od mężczyzny, który po kilku latach spędzonych w więzieniu chce odnaleźć swoją dziewczynę. W miarę prowadzonego dochodzenia banalna z pozoru sprawa staje się coraz mroczniejsza i bardziej zawikłana, doprowadzając do zaskakującego rozwiązania.

Specyfika polska

Joanna Chmielewska – jest najbardziej znaną i najbardziej cenioną współczesną pisarką „kryminalistyczną”. Wydała do tej pory 51 książek. Jednak nie wszystkie możemy włączyć do literatury kryminalnej. Rosjanie określają jej powieści mianem kryminałów ironicznych. Można chyba powiedzieć, że Chmielewska stworzyła nowy podgatunek. Wydaje się, iż na podstawie wielu książek tej autorki da się wyróżnić następujące cechy tego gatunku:

Intryga kryminalna jest niezwykle ważna, trup często ściele się gęsto, ale istotniejsze jest tło obyczajowe. Najlepsze książki Chmielewskiej powstały w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. A więc jej bohaterowie żyją w realiach PRL-u . Najczęściej nikt tu się nie spieszy do pracy, bohaterowie robią sobie przerwy, kiedy tylko mają na to ochotę (wystarczy wspomnieć melancholijnego Lesia, który dość regularnie chadzał w czasie pracy na wódkę, bo zwyczajnie czuł taką potrzebę), pożyczają sobie pieniądze do pierwszego (bo ktoś akurat kupił coś, co było w sklepie), cieszą się z powodu kupna kilku rolek papieru toaletowego i śledzi w puszkach, marzą o wakacjach w egzotycznych krajach.

Główną i ulubioną bohaterką Chmielewskiej jest Joanna. Joanna to nie Chmielewska, ale wyraźnie nosi pewne cechy autorskiego porte-parole. Joanna jest architektem i pisarką. Jest kobietą rozwiedzioną, niezależną, marzącą o blondynie swego życia (z czego zazwyczaj wynikają kłopoty). Bohaterka ta ma tę właściwość, że zawsze pakuje się w jakieś kłopoty. A to pędzi z prędkością 170 km/godz. (w czasach syrenek to wyczyn), ucieka przed międzynarodową mafią, kopie tunele pod lochami, wiezie głowę trupa przez Europę, gra na wyścigach, odbiera niewłaściwe telefony (np. od gangsterów), potrafi porozumieć się prawie we wszystkich językach świata i ciągle wyjeżdża do swojej przyjaciółki Alicji do Danii. Na dodatek Joanna ma dystans do siebie i świata oraz jest obdarzona niezwykłym poczuciem humoru. No i oczywiście rozwiązuje zagadki kryminalne.

Powtarzanie postaci – to kolejny typowy chwyt Chmielewskiej. Wspomniana Alicja, Lesio, przystojny milicjant prowadzący śledztwo, grupa zaprzyjaźnionych architektów to bohaterowie, do których autorka często powraca. Czytelnik ma więc wrażenie, że ludzie ci mają nadzwyczaj ciekawe i urozmaicone życie.

Wątkom kryminalnym towarzyszą często wątki romansowe i sensacyjne (mafie, szajki, gangsterzy, spiskowe teorie dziejów).

Niewątpliwym atutem tych powieści jest humor. Chmielewska korzysta ze wszystkich możliwych rodzajów komizmu: słownego, sytuacji i postaci. Należy zwrócić uwagę na język: żywy, barwny, pełen neologizmów.

Chmielewska nawiązuje do klasycznych zasad gatunkowych: albo akcja rozgrywa się w zamkniętym pomieszczeniu (i ktoś musi być mordercą), albo trupów jest tyle, że w ogóle nie da się odkryć mordercy, a finał jest zaskakujący.

Wszyscy jesteśmy podejrzani – to najsłynniejsza i chyba już kultowa powieść Chmielewskiej. Akcja rozgrywa się w zamkniętym biurze architektonicznym, w którym pewnego dnia dochodzi do morderstwa. Ofiarą zbrodni jest Tadeusz Stolarek, jeden z członków zespołu instalacji sanitarnych, uduszony paskiem od damskiego fartucha. W miarę postępowania akcji okazuje się, że wszyscy mieli motyw, aby go zabić i prawie wszyscy o tym marzyli. Co tu ukrywać: Tadek był gadem. Od wielu miesięcy szantażował swoich współpracowników, nie miał sumienia i żądał zapłaty za milczenie. Trup został znaleziony w sali konferencyjnej, do której, naturalnie, nikt nie wchodził. Dalej Joanna usiłuje rozwiązać tę zagadkę: oblicza przypuszczalny czas morderstwa, szuka motywu, zastanawia się, kto był tego dnia w sali konferencyjnej. Zagadka zostaje rozwiązana z powodzeniem na końcu książki.
Warto też przeczytać takie jej powieści, jak: Krokodyl z Kraju Karoliny, Wszystko czerwone, Boczne drogi, Studnie przodków, Szajka bez końca, Ślepe szczęście, Dwie głowy i jedna noga.

Joe Alex – pod tym pseudonimem kryje się jeden z najznakomitszych tłumaczy literatury anglojęzycznej – Maciej Słomczyński (pozostaje jedynym, który przełożył wszystkie dzieła Szekspira). Joe Alex korzystał z klasyki kryminału, a więc:

Głównym bohaterem książek jest… Joe Alex. Pisarz i detektyw w jednym. Robi to niczym Holmes: precyzyjnie i logicznie tłumaczy zawiłości zbrodni. Po wykonaniu zadania Alex siada i pisze kolejną książkę (i tu już nie wiemy, czy chodzi o autora, czy bohatera). Nowością jest to, iż Alex jest osobą niezmiernie bogatą (pisarstwo), dość nonszalancko otaczającą się drogimi przedmiotami (mamy poniekąd nowy typ bohatera).
Aleksowi towarzyszy nieco mniej bystry inspektor Parker.
Akcja rozgrywa się często w zamkniętej przestrzeni.
Rozwiązanie zagadki następuje na końcu.
Wątek kryminalny splata się z romansowym.

Gdzie przykazań brak dziesięciu – stryjeczny dziadek Karoliny Beacon, emerytowany generał Somerville, posiada kolekcję hinduskich posążków. Wszedł w ich posiadanie niekoniecznie legalnie. Ktoś go szantażuje, więc wysyła list do Aleksa z prośbą o przybycie. Kiedy Alex jest już na miejscu, a dziadka pilnuje cały sztab policjantów, dochodzi do morderstwa. Naturalnie, odkrycie zagadki to zadanie dla Aleksa.
Warto też przeczytać: Cichym ścigałam go lotem, Powiem wam, jak zginął, Zmącony spokój pani labiryntu, Śmierć mówi w moim imieniu, Jesteś tylko diabłem.

Powieść milicyjna – przejrzyj powieści Jerzego Edigeya (np.: Mister Mc Arec i jego business, Baba-Jaga gubi trop, Strzały na rozstajnych drogach) i Anny Kłodzińskiej (np.: Śledztwo prowadzi porucznik Szczęsny, Dwa włosy blond, Jedwabny krawat, Taniec szkieletów). Są to książki pisane w latach PRL-u, ale utrzymane w zupełnie innym klimacie niż książki Chmielewskiej. To są poważne zagadki, bohaterem jest najczęściej dzielny milicjant, który świetnie czuje się w otaczającej go rzeczywistości i radzi sobie z każdym problemem.

Strategie zakończenia

Dokonaj podsumowania: literatura, nawet popularna, przechodzi przeobrażenia, bo jest zależna od czasu i sytuacji, w której powstaje. Kiedyś detektyw biegał z lupą, dziś siedzi przed komputerem. Taka jest konieczność, gdyż literatura musi poddawać się czynnikom zewnętrznym (np.: rozwojowi techniki). Możesz spróbować wyciągnąć wnioski na przyszłość i pokusić się o prognozę dotyczącą przyszłej literatury kryminalnej (Czy zmieni się bohater? Jakie będą realia, w których rozwiązuje zagadki?). Możesz też powiedzieć, bez zbędnych czułości, dlaczego wybrałeś ten temat i co wzbudza Twoje zainteresowanie w tej literaturze.

Pytania do dyskusji

Przy okazji omawiania cech twórczości Chmielewskiej wspomniałeś o podgatunkach powieści kryminalnej. Czy możesz wymienić kilka takich podgatunków?

W XX wieku pojawiły się np.: powieści gangsterskie, humorystyczno-
-detektywistyczne, detektywistyczne dla młodzieży, realistyczne powieści kryminalne, psychologiczne powieści kryminalne, polityczne powieści kryminalne.
Czy możesz wymienić kilka wydawnictw (albo/i serii wydawniczych), które specjalizują się w edycji powieści kryminalnych?

Czytelnik, seria z Jamnikiem
Iskry, seria Ewa wzywa 07…
Hachette Livre, seria powieści Agathy Christie

Ważne pojęcia, trudne terminy

Kryminalista – przestępca, zbrodniarz, pot. więzienie, areszt; czyn występny, zbrodnia; powieść detektywistyczna.

Kryminalistyka – nauka o technice i taktyce popełniania i wykrywania przestępstw, zapobiegania im oraz ścigania sprawców.

Literatura popularna – trudno powiedzieć, kiedy powstała. Warto zauważyć, że już Arystoteles w Poetyce dokonuje podziału gatunków literackich na niskie i wysokie. Zdarzało się w literaturze tak, że utwory, które się ukazywały, uznawane były za niskie, a następnie historia literatury weryfikowała te sądy i teksty te przechodziły do literatury wysokiej (np.: Dekameron Boccaccia). Ogólnie przyjmuje się, że w jej skład wchodzą teksty mało ambitne, te, nad którymi czytelnik niespecjalnie musi myśleć, służące rozrywce. Ten typ literatury zyskał szczególną popularność w okresie dwudziestolecia międzywojennego.

Bibliografia

• Adam Mickiewicz, Lilie
• Edgar Allan Poe, Tajemnica Marii Roget
• Arthur Conan Doyle, Pies Baskerville’ów
• Agatha Christie, Morderstwo w Orient Expressie, Zabójstwo Rogera Ackroyda
• Raymond Chandler, Żegnaj, laleczko
• Joanna Chmielewska, Wszyscy jesteśmy podejrzani
• Joe Alex, Gdzie przykazań brak dziesięciu
• Umberto Eco, Imię róży