Kim jesteś człowieku?
Dobrze mieć przygotowany wstęp do takiej pracy. Czy to refleksję własną, czy pytanie – tezę, którą postawimy we wstępie, czy – wreszcie wypowiedź autorytetu: pisarza, filozofa, polityka itp. Albo piękny cytat z poezji lub prozy. Nie powinien pozostać bez komentarza, chyba że uznamy go jedynie za motto pracy, a nie wstęp.
Jeśli chcesz zacząć od cytatu…
Oto najbardziej znane (i często powtarzane w tematach maturalnych) refleksje pisarzy:
- Człowiek jest zdumiewający, ale arcydziełem nie jest.
Joseph Conrad
- W ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę.
Albert Camus
- Ludzie nie mogą być nigdy wolni, ponieważ są słabi, występni, nędzni i zbuntowani.
Fiodor Dostojewski
- Uczę się Ciebie, człowieku
Jerzy Liebert
- Czytam historię, i widzę coś zrobił przez stulecia, Człowiecze (…) zastanawiam się czyś godzien, aby cię pisać przez „C”.
Leopold Staff
- Życie każdego człowieka warte jest uwagi, ma swoje tajemnice i dramaty.
Krzysztof Kieślowski
- Człowiek nie wybiera sytuacji, ale musi jej sprostać.
Andrzej Szczypiorski
Przed rozpoczęciem pracy pisemnej warto poświęcić im chwilę refleksji – są to bowiem różne opinie o człowieku – eksponują zło i występek, innym razem – to, co zasługuje na podziw. A może zestawić we wstępie pracy takie dwa różne punkty widzenia?
Albo wykorzystać następujące teksty:
…zaczynamy żyć coraz samotniej
odległość od człowieka do
rośnie pod neonami
w przeludnionych miastach
ocierając się o siebie do krwi
żyjemy jak na wyspie
zamieszkałej przez nieliczne istoty
Tadeusz Różewicz
Czy samotność w tłumie staje się cechą współczesnej ludzkości? Pytanie bardzo ważne – bo dotyczy nas samych. Można je rozważyć.
Ale człowiek jest naturą
Jest w niej i z niej – to drzewo i topór
Jeśli ją przeciwstawia swoim szpadlom – błądzi
Jeśli ją niszczy – jest jej samozniszczeniem.
Artur Międzyrzecki
Jest czy nie jest naturą? Jak daleko od niej odbiegł – jak bardzo od niej zależy. Nie tylko do tematów ekologicznych pasuje ta poezja, również do tych o wpływie cywilizacji na naturę ludzką.
Człowiek to taki zwykły człowiek
jak pierwszy człowiek drugi człowiek
Różnimy się jedynie tak bardzo podobnie i przepadamy jak kamienie w wodę.
Ewa Lipska
O – właśnie. Gdyby ktoś myślał, że jest istotą wyjątkową i niepowtarzalną, trzeba mu przeczytać ten wiersz. A może coś nas różni – a może różnimy się tak bardzo podobnie… Czy zauważyłeś to, co najbardziej ludzkie, a może coś, co jednak jest niepowtarzalne?
Uczę się ciebie, człowieku
Powoli się uczę, powoli.
Od tego uczenia trudnego
Raduje się serce i boli.
Jerzy Liebert
Czym postępki człowieka radują ludzkie serce, czym ranią? I czy w końcu można się czegoś o człowieku nauczyć. Czy jest to nauka, której do końca posiąść się nie da?
Czymże jest człowiek i czegóż mu trzeba?
Trzeba mu świata duszy, trzeba w górę
wznieść go nad życie gorzkie i ponure…
Kazimierz Przerwa-Tetmajer
Tetmajer swoim wierszu Nowina stawia pytanie i daje odpowiedź. Być może różne są sposoby na to, by wznieść się „nad życie gorzkie i ponure”, nie wszystkie propozycje modernistów uznajemy za interesujące i wartościowe, ale przecież – możemy proponować własne metody.
Człowieku! gdybyś wiedział, jaka twoja władza.
(…)
Ludzie! każdy z was mógłby , samotny i więziony,
Myślą i wiarą zwalać i podźwigać trony.
A. Mickiewicz Dziady
Czy wieszcz nie przecenił ludzkich mocy? To romantyczna potęga myśli, twórczej wyobraźni, zdolnej poruszyć żywioły. To bardzo znany fragment Dziadów, warto go zapamiętać.