Prawda w życiu ludzkim. Czy może okazać się siłą niszczącą?

Zacznij

Od refleksji na temat prawdy.

Prawda jest wartością bezdyskusyjną, prawdomówność to dewiza moralistów. Nawet Biblia głosi, że „prawda wyzwala”. Ale też zna literatura przypadki, w których poznanie prawdy okazało się nisz­czą­ce dla tych, którzy jej szukali. Należy do nich Edyp.
Opisz sytuację Edypa dociekającego prawdy mimo ostrzeżeń Tejrezjasza. Zwróć uwagę, że do do­cie­kań, kto zabił Lajosa, popycha go hybris – absolutna pewność własnej doskonałości.

Wnioskuj

Ci, którzy znają prawdę, przestrzegają przed jej niszczącą siłą. Jokasta, kiedy zaczyna domyślać się prawdy, chce zaprzestać dociekań. Edyp dąży do jej poznania. Czy gdyby wiedział, jak będzie, za­cho­wał­by się inaczej?

Postaw problem

Czy z punktu widzenia nieszczęść miasta Tejrezjasz miał prawo taić prawdę? Kogo siła prawdy zniszczy, a kogo wyzwoli?

Przytocz przykłady literackie

Najlepszym będzie Dzika kaczka Ibsena. To klasyczny przykład sytuacji, w której odkrycie prawdy o przeszłości zniszczyło całą rodzinę i niewinne dziecko. Rzecznik prawdy Werle Gregers odkrył przed przyjacielem Hjalmarem, że córka Jadwinia nie jest jego dzieckiem. Hjalmar opuścił rodzinę, Jadwinia popełniła samobójstwo. Można przywołać także Lalkę; kiedy Wokulski poznaje prawdę o pannie Izabeli, w gruzach legły jego złudzenia o miłości, także próbuje popełnić samobójstwo.

Wnioskuj

Czy jednak faktycznie rozwiązaniem powyższych dylematów byłoby życie w kłamstwie lub nie­zna­jo­mość prawdy? Prawda wyzwoliła miasto, wyzwoliła w pewnym sensie Wokulskiego od popełnienia błędu, przy innej reakcji ludzi mogła też wyzwolić rodzinę Hjalmara od życia w zakłamaniu… Czy też może w Twoim przekonaniu prawda nie jest warta daniny z ludzkiego życia?

Cytuj

Tejrezjasz

Biada o biada tej wiedzy co szkodę
Niesie wiedzącym; znam ja to zbyt dobrze
I pomny na to nie byłbym tu stanął
Jeżeli w prawdzie jest moc i potęga

Edyp

O jest, lecz w tobie jej nie ma boś ślepym
Na uchu, oczach, i ślepym na duchu