„Trzeba walczyć i nie padać na kolana” – kto jest według Ciebie przykładem największego heroizmu i obrony godności ludzkiej? (Bohaterowie literatury współczesnej w obronie godności człowieka)

„Trzeba walczyć i nie padać na kolana” – kto jest według Ciebie przykładem największego heroizmu i obrony godności ludzkiej? (Bohaterowie literatury współczesnej w obronie godności człowieka)

Jak zacząć?

Od nawiązania do poezji Zbigniewa Herberta! Będzie to bardzo dobry i efektowny wstęp, nawet jeśli temat życzyłby sobie bohaterów z samej prozy. Dlaczego? Bo nie ma dobitniejszej pochwały tzw. postawy wyprostowanej niż w Przesłaniu Pana Cogito.

Przykład – wstęp:

„Idź wyprostowany wśród tych co na kolanach”, „Powtarzaj wielkie słowa, powtarzaj je z uporem”. Strofy, które stworzył Herbert, same stały się wielkimi słowami. Doskonale korespondują z nakazem zamieszczonym w temacie mojej pracy. Kto spośród znanych mi bohaterów może podpisać się pod tym nakazem?

Co w rozwinięciu?

Raczej – kto? Na szczęście jest trochę przykładów ocalających dobre imię ludzkości. Należy do nich doktor Rieux z Dżumy, opisany w poprzednim wypracowaniu, postacie z Innego świata (patrz też wyżej), ojciec Maksymilian Kolbe, Marek Edelman, wszyscy, którzy podczas wojny albo w dobie pokoju podjęli walkę ze złem.

Przykłady sformułowań:

Według mnie doktor Marek Edelman – bohater wywiadu-reportażu Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem, postać autentyczna. To człowiek, który również bezgranicznie oddaje się pomocy ludziom porażonym przez „dżumę” – system totalitarny (utwór Camusa można również odnosić do wojny, gdyż dżuma jest tu symbolem wszelkiego zła, w tym i faszyzmu). Podobnie jak Rieux, doktor Edelman nie myśli o swoim zdrowiu, o możliwości ocalenia siebie, lecz pomaga innym Żydom w getcie warszawskim, narażając się tym samym na śmierć. W utworze przewija się liczbowy lejtmotyw: czterysta tysięcy. Edelman mówi o ludziach getta „odprowadzanych” przez niego na śmierć. Widział ich wszystkich, wiedział, co ich czeka, a mógł uratować tylko nielicznych, więc znajdował się pod ogromną presją psychiczną. Miał jednak świadomość, że jeśli okaże się słaby i niezdecydowany, jeśli zagubi się pośród własnych rozterek, nie uratuje nikogo.

I jeśli – po latach – jako lekarz wyrywa śmierci choćby jednego człowieka, czuje, że dokonał wielkiego czynu, jego słowa mogą być pointą książki: „Dopiero uprzytamniasz sobie, jaka to jest proporcja: jeden do czterystu tysięcy (1:400 000). Po prostu śmieszne. Ale każde życie stanowi dla każdego całe sto procent, więc może ma to jakiś sens”.

Jak rozbudować pracę?

Przez nawiązanie do cyklu poetyckiego Herberta o Panu Cogito. Można nazwać go moralnym nakazem dla współczesnych, poetycką realizacją motta „Trzeba walczyć i nie padać na kolana”.

Przykład:

Podmiotem lirycznym Przesłania Pana Cogito jest bohater rodem z Kartezjusza, wypowiadający monolog – dekalog. Autorytety: Gilgamesz, Hektor, Roland, są symbolami wartości, które ludzkość wypracowała w ciągu wieków, a które są zagrożone przez to, co niesie teraźniejszość. Podmiot mówiący kieruje rozkazy do wybranych: „Idź wyprostowany wśród tych co na kolanach”. Herbert porusza tu problem wierności sobie, proponuje postawę bezkompromisową. Mówi, że choćby śmiech, pogarda i szyderstwo miały być jedyną zapłatą za człowieczeństwo, nie wolno się poddawać.

Jak zakończyć?

Refleksją o… słabości człowieka. Łatwo pisać o heroizmie, trudniej być mu wiernym.

Przykład – zakończenie:

„Myślałem człowiek nie ma serca” – pisze Różewicz w słynnym wierszu Ocalony. Jego bohater to nie olbrzym, heros czy bohater. Zwykły człowiek, okaleczony przez wojnę. Nie łatwo być herosem. Tym większy podziw winniśmy złożyć tym, którzy sprostali zadaniu…

Propozycja wzbogacenia pracy

• Fragmentami wywiadów.
  Np. Marek Edelman udziela ich niekiedy prasie i można by zacytować jego wypowiedzi dotyczące pracy lekarza, trudnych wyborów w getcie, nie tylko bazować na świetnej skądinąd książce Hanny Krall.

• Innymi tekstami kultury.
  Można przytoczyć wiele tytułów filmów przemawiających za tą tezą. Podziw budzą np. takie postacie, jak bohaterowie filmów: Życie za życie Zanussiego (Kolbe), Korczak Wajdy (bohater tytułowy), Matka Królów Zaorskiego (ta prosta kobieta zachowała kręgosłup moralny i faktycznie poświęciła się dla synów, przykład silnej matki znajdziemy np. także w filmie Moja lewa stopa, poświęconym walce z kalectwem).

• Przywołaj Kolumbów!
  Swoimi czynami i dziełami bronią ludzkiej godności. Zacytuj Baczyńskiego „Każdy – kolumną jesteś, na grobie pieśni własnych zamarzły”. (Pokolenie). (Porównaj z tematem następnym).