,,Zdaje mi się, że widzę… gdzie? Przed oczami duszy mojej” (Szekspir). Zjawy, duchy, sny, wizje… Określ, jaką funkcję pełnią one w wybranych przez ciebie utworach literackich różnych epok.

,,Zdaje mi się, że widzę… gdzie? Przed oczami duszy mojej” (Szekspir). Zjawy, duchy, sny, wizje… Określ, jaką funkcję pełnią one w wybranych przez ciebie utworach literackich różnych epok.

Pełna wolność wyboru – można czerpać ze wszystkich epok i lireratury różnych narodów. Wiadomo, że potrzebne nam będą takie utwory, w których wizja, sen, czy duch istnieje i odgrywa ważną rolę. Będzie więc potrzebny romantyzm, neoromantyzm, na pewno coś z awangardy dwudziestolecia, ambitni wspomną surrealizm.

Uwaga! Temat pyta o funkcję sfery nadprzyrodzonej w utworach! A to znaczy, że nie chodzi tylko o przywołanie, opisanie i komentarz ,,jak nam się podoba”, ale o obserwację funkcji roli tych motywów w dziele literackim. Tu trzeba głowę uruchomić i za każdym razem zapytać: po co? Co wniósł dany motyw? Jaki dał efekt? Praca ciekawsza, ale trudniejsza.

Lista lektur:

• Szekspir: Makbet, Hamlet, Sen nocy letniej
• Mickiewicz: Ballady i romanse (uwaga – zdobi je cytat Szekspira!), Dziady
• Słowacki: Kordian
• Wyspiański: Wesele
• Kasprowicz: Hymny
• Schulz: Sklepy cynamonowe
• Witkacy: W małym dworku
• Konwicki: Sennik współczesny
• Miłosz: Dolina Issy
• Kafka – Proces

Wstęp

– może deklaracja własnych upodobań czytelniczych? Czy jesteśmy wielbicielami fantazji w literaturze czy twardymi realistami? Albo cytat z Tatarkiewicza:
,,Nie jest prawdą, byśmy żyli wyłącznie z żywymi: nasz świat jest wypełniony zarówno przez jednych, jak przez drugich. A zmarli nie są mniej realni nawet wtedy, gdyśmy ich nie znali innymi niż zmarłymi”.

Konspekt

Kluczem do wyboru i układania materiału literackiego powinna być prezentacja różnorodnych funkcji zjawisk nadprzyrodzonych w dziełach literackich.
Mogą zatem zaistnieć następujące układy:

• Makbet (czarownice – upostaciowanie żądz, katalizator zdarzeń, pytanie o odpowiedzialność za zbrodnie);
• Romantyczność (programowy sens wizji Karusi);
• Dziady (widzenie księdza Piotra – mesjanizm narodowy, wizja ujmująca teorię historiozoficzną Mickiewicza, literacki akt patriotyzmu, wyraz pewnej filozofii);
• Wesele (Osoby Dramatu i ich rola – np. upostaciowanie tego ,,co komu w duszy gra”);
• Mistrz i Małgorzata (Bal u szatana – wymiar moralny, ,,sztuczki” świty Wolanda – wymiar satyryczny) Uwaga! Po raz pierwszy sfera nadprzyrodzona łączy się ze śmiechem, z komizmem. Dotąd raczej rozgrywała się we wzniosłej, tajemniczej atmosferze.
• Proces (poetyka snu, oniryzm w prozie, pozwala na układ zdarzeń według logiki snu).

Zakończenie

– może być wartościujące (które z powyższych funkcji lubimy, które nas męczą, które zachwycają). Może być aluzja do sztuk palstycznych – Salvadora Dali lub Jacka Malczewskiego. Może wywołać reprezentatywne postacie-zjawy naszej literatury, by przyznać im istotną misję. A może coś jeszcze ciekawszego?