Praca domowa


Zacytuj trzy fragmenty opowiadania, które dowodzą, że narracja prowadzona jest mową pozornie zależną z punktu widzenia bohatera.

Wieczorem pomyślał: a przecież to mnie właśnie zdarzyło stworzyć świat. Wyspę Utopię z miastem Amaurote. Zdziwił się nieco swoim młodym chęciom. Kiedy zrozumiał, że obudził się i gdzie jest, wydało mu się to dziwniejsze niż sen. Śnił długo i rozmaicie, zaledwie pamiętał o czym. Ale dobrze pamiętał ostatek: to marzenie przedranne, które jakoby mówi prawdę. Wędrował po tak dalekich, tak spokojnych krajach. Daleko, a bez zgiełku i utrapień podróży. Żadnej troski.

Bracia kartuzi, jakże piękna śmierć. (…) On, głupi, zwątpił był. O piękności Bożej, tak jak i o miłosierdziu. Echo radosnego śmiechu trwało w nim jeszcze. Dobry Bóg posłał mu tak brzydkiego, odstręczającego kusiciela.

Tomasz More pomógł mu do wyrażenia myśli.
Owszem, tak, wiadomości wasze odpowiadają prawdzie. Lubiłem zawsze pięknie mieszkać. Nic milszego, nie znałem nad koło przyjaciół. Kupowałem rzadkie zwierzęta. A czasem dawałem dobre obiady. Cóż to jednak ma do rzeczy?

Wymień historycznych bohaterów, którzy pojawiają się lub są wspominani w opowiadaniu.

  • Król Henryk VIII – twórca anglikanizmu,
  • księżniczka Maria – obejmie tron po ojcu i powróci do katolicyzmu,
  • księżniczka Elżbieta – następna w kolejności monarchini, wielka królowa Anglii jej rządy otrzymają nazwę epoki elżbietańskiej.
  • Arcybiskup Canterbury – Tomasz Cranmer rzecznik reformacji, poplecznik króla,
  • diuk Norfolk – arystokrata, wódz, zwolennik reformacji,
  • Cromwell – kanclerz królewski, ważny polityk angielski tamtych czasów,
  • Tomasz More – mąż stanu, dostojnik kościelny, filozof – autor słynnego traktatu pt. Utopia.

Przytocz dwie wypowiedzi Cranmera charakteryzujące More’a.

  • Wasz ojciec pani to mąż zacny i prawy ozdoba tego królestwa.
  • Wasz ojciec myśli tak, ale całe prawie duchowieństwo angielskie myśli inaczej.

Wskaż nawiązania do „Biblii”, które pojawiają się w opowiadaniu.

  • Do przebaczenia, jakiego udzielił święty Szczepan Pawłowi. (patrz cytat wyżej)
  • Wspomina o Ewangelii w rozmowie z córką, nadmieniając, że księga ta przynosi spokój.
  • Do świętego Piotra: Święty Piotr, znacznie mniej lękający się ode mnie, wpadł jednakże w taki strach, że na słowo prostej dziewczyny wyrzekł się i opuścił Zbawiciela.
  • O dziejach chrześcijan: Gdyby król był poganinem, Neronem, gdyby Cromwell i Cranmer żądali podeptania krzyża – tak byłoby łatwiej. Stanąć do oczu lwom. Czy położyć głowę jak Paweł.

W jaki sposób autorka dokonuje deheroizacji bohatera?

  • Ukazuje go jako zwykłego człowieka, który lubi życie, ceni sobie jego dostatki: piękne mieszkanie, dobre jedzenie, tęskni za domem.
  • Pokazuje lęk Tomasza More’a przed bólem i śmiercią, obrzydzenie, jakie wzbudzają w nim tortury.
  • Pisze o chwilach jego zwątpienia.
  • Gdy córka pyta go, czy miał objawienie – odpowiada, że nie, jest tylko zwykłym człowiekiem.
  • Kiedy okazuje się, że król zamienił wyrok z ćwiartowania na ścięcie, More doznaje wielkiej ulgi.

Zestaw Tomasza More’a z biblijnym Hiobem, wskaż, w czym upatrujesz podobieństwo.

Biblijny Hiob był – podobnie jak Tomasz More – szczęśliwym, poważanym człowiekiem.

  • More jest – wprawdzie dostojnikiem Kościoła i filozofem – o Hiobie nic podobnego nie możemy powiedzieć – ale obaj są dojrzałymi ojcami rodzin, wyznawcami Boga. Oczywiście – Hiob jest bohaterem księgi Starego Testamentu, nie dotyczy go w żaden sposób nauka Chrystusa, a Morus jest prawym chrześcijaninem, ale obaj gorąco i wiernie wyznają wiarę w jedynego Boga.
  • Obaj zostają poddani próbie utraty tego, co posiadają. Hiob traci majątek, rodzinę, jest dotknięty trądem. Morus traci stanowisko królewskiego kanclerza i arcybiskupa, wolność, kontakt z rodziną i swoją uporządkowaną codzienność – nie może nawet pisać, bo w więzieniu zabierają mu papier i inkaust.
  • Nieszczęścia obu są niczym niezasłużone.
  • Obaj są kuszeni – Hiob musi zwalczyć pokusę, by złorzeczyć Bogu, zaprzeć się go w chwili takiego nieszczęścia, jakie go spotyka. Morusa kuszą dostojnicy i król, by złożył przysięgę nowej wiary i zaparł się swoich poglądów. Do Hioba przybywają przyjaciele z fałszywym współczuciem, do Morusa – wysłannicy króla z namowami, by złożył przysięgę.
  • Obaj przyjmują podobną postawę – ufności Bogu. Mają świadomość, iż nie są w stanie zrozumieć boskiego plany, celu ich cierpienia, lecz czerpią pociechę z wiary w Boską mądrość i ufność w ten plan. Obu ich prawość i wierność dała jedno – nie mają sobie nic do zarzucenia – mogą zachować pokój w cierpieniu.