W jaki sposób Jan Kochanowski w „Trenach” zmienia renesansowe rozumienie człowieczeństwa?
Zacznij:
Odrodzenie przedstawiało człowieka jako istotę pełną godności, prawie równą Bogu, obdarzoną licznymi zdolnościami i możliwościami. Jan Kochanowski był „wyznawcą” filozofii epikurejskiej (szczęście to przyjemność duchowa, zmysłowa i intelektualna) oraz filozofii stoickiej (szczęście zapewnia cnota i życie zgodne z naturą).
Rozwiń:
Coraz popularniejsza wśród badaczy twórczości Kochanowskiego jest teza, że Treny to nie tyle wynik kryzysu światopoglądowego poety, co przełomu ideowego. Kryzys zaczyna być także postrzegany jako zjawisko pozytywne, twórcze. W Trenach poeta zaczyna wątpić w nieograniczone niemal możliwości człowieka. Filozofia stoicka zawodzi, w pewnym momencie wydaje się, że oparcia w Bogu (którego poeta obwinia o swoje nieszczęście) także nie można znaleźć. I oto mamy do czynienia z istotą niepewną, poszukującą, kruchą, której ciągle towarzyszy niepokój wewnętrzny – to przecież bardziej barokowy niż renesansowy obraz. Autorytet artystyczny i moralny, stoik, przyznaje, że człowiek nie kamień i daje sobie prawo do wyrażania bólu.
Zakończ:
Zauważ analogię między dotkniętym cierpieniem poetą a biblijnym Hiobem. Zauważ także, że do tej pory Kochanowski niewiele miejsca i uwagi poświęcał cierpieniu.
Ważne pojęcia:
- Antropocentryzm – jeden z głównych nurtów odrodzenia, który w centrum zainteresowania stawia człowieka i wszystkie jego sprawy.
Zobacz:
Dramat ojca, chrześcijanina i filozofa w Trenach Kochanowskiego