Przykłady:
- Giaur
- Judym
- Siłaczka
- Robinson Crusoe
- Bohater romantyczny
- Wokulski
- Lebbroso
Sformułowania tematów:
- „Samotność jest przyjemnością dla tych, którzy jej pragną, i męką dla tych, co są do niej zmuszeni”.
Rozważ powyższe aspekty samotności na podstawie utworów literackich z różnych epok.
- „Samotność – cóż po ludziach…” (Adam Mickiewicz)
Twoje refleksje o istocie samotności i literackich samotnikach.
Kim są samotnicy?
Grupa samotników pokrywa się w dużej mierze z buntownikami.
Wnioski: odwróceni od świata, skłóceni z rzeczywistością. Często wybierają samotność. Również ci, którzy chcą życie poświęcić idei, czego najlepszym przykładem w naszej literaturze jest Judym z Ludzi bezdomnych. Samotność walczących jest często samotnością z wyboru – sami bohaterowie uważają ją za konieczność. Konieczność wynika z sytuacji – chociaż bohaterowie romantyczni uskarżają się na samotność, zauważmy, że wcale nie szukają towarzystwa w walce lub zrozumienia u zwykłych śmiertelników. Są ponad tłumem, są „więksi”, więc są sami. Co innego samotność chorych odrzuconych i opuszczonych. Ta wiąże się z cierpieniem, z obojętnością, czasem nietolerancją. Tu przykładem może być trędowaty Lebbroso w Wieży Herlinga-Grudzińskiego. Jest jeszcze jedna samotność – przymusowa. Na bezludnej wyspie (Crusoe), więzienie (Monte Christo), czasem nawet w tłumie. W przypadku Robinsona problem samotności wiąże się z wolą przetrwania, a to z kolei rodzi pytanie o granicę ludzkich możliwości. Jest jeszcze inna samotność – o niej pisze Miłosz w wierszu Campo di Fiori:
Ja jednak wtedy myślałem
O samotności ginących.
O tym, że kiedy Giordano
Wstępował na rusztowanie
Nie znalazł w ludzkim języku
Ani jednego wyrazu,
Aby nim ludzkość pożegnać,
Tę ludzkość, która zostaje.
Wskazówki przydatne podczas pisania:
- Rozróżnij samotników od samotnych. Samotnicy z natury lubią samotność, źle się czują w tłumie. Samotni – odrzuceni, opuszczeni to zupełnie inna kategoria. W przypadku samotników, outsiderów napotykamy problem ich odmienności, poczucie wyższości wobec przeciętniaków – to, że odwracają się od tłumu, można różnie oceniać. Samotni chorzy, starzy, umierający to inny problem: oskarżenia ludzkości o znieczulicę i obojętność.
- Jeśli będzie to zgodne z tematem, pogrupuj postacie według podobieństw (np. samotni z wyboru, wygnani, wyalienowani), a nie opisuj ich metodą wyliczanki. Zawsze zapytaj: skąd ta samotność, do czego doprowadziła, co mówi o samej postaci, co o otoczeniu.
