Behawioryzm
Po pierwsze, jest to pogląd głoszący, że aby zrozumieć postępowanie człowieka, należy ograniczyć się do badania jego zachowań i unikać niepewnej introspekcji (wnikania w jego życie wewnętrzne, przeżycia psychiczne). Behawioryzm powstał na gruncie psychologii – stanowił próbę racjonalnego wytłumaczenia ludzkich zachowań. Dotychczas próbowano to robić, odwołując się do przeżyć wewnętrznych człowieka – lecz rozczarowani badacze stwierdzili, że ta metoda nie przynosi wymiernych rezultatów. Jednak trudno jest przecież zbadać stan umysłu i równie trudno jest go opisać. Bahawioryści badali reakcje między bodźcem a reakcją na dany bodziec – obserwacje prowadzili na ludziach i na zwierzętach. Słynny był eksperyment rosyjskiego uczonego Pawłowa na psie.
Po drugie, jest to tendencja w literaturze, której cechami charakterystycznymi są:
- rezygnacja z analizy psychologicznej bohaterów, prezentowania ich myśli i rozbudowanych monologów wewnętrznych;
- charakteryzowanie bohaterów przez ich wypowiedzi i działania (nie przemyślenia, refleksje, wspomnienia itd.!);
- znacząca rola dialogów;
- bohater prezentowany w działaniu.
Znani przedstawiciele behawioryzmu to Ernest Hemingway, Tadeusz Borowski i Marek Hłasko.