Wyznania świętego Augustyna to materiał idealny do tematów o:

• Bogu
• poszukiwaniu
• winie i grzechu
• dzieciństwie
• matce
• przemianie bohatera
• motywach autobiograficznych
• postaciach świętych

 

Wskazówki i komentarz

Motyw poszukiwania

Przykład sformułowania tematu
Postacie poszukiwaczy w tekstach kultury. Ukaż na wybranych przykładach.

Podpowiadamy

  • Pojawiliby się tu poszukiwacze skarbów i bogactwa, z baśni i np. z filmu Chaplina Gorączka złota.
  • Poszukiwacze przygód, np. Don Kichot.
  • Wreszcie poszukiwacze:
    – szczęścia (Faust, Wokulski),
    – miłości (Wokulski),
    – prawdy (Wokulski, Geist, Ochocki, święty Augustyn).
  • Wreszcie poszukiwacze Boga – tu święty Augustyn i np. święty Franciszek odkrywający Go w każ­dym stworzeniu (Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu).

 

Bóg

Przykład sformułowania tematu:
Różne oblicza Boga w tekstach literackich. Pokaż na wybranych przykładach.

Podpowiadamy

Skup się na różnych rolach Boga.

  • Bóg sędzia (Dies irae Kasprowicza),
  • Bóg przeciwnik – partner w nierównej rozmowie (Dziady Mickiewicza, Hymny Kasprowicza),
  • Bóg miłosierny, obecny w całym świecie (wiersze Twardowskiego),
  • Bóg stwórca (Czego chcesz od nas, Panie… Kochanowskiego czy utwory Twardowskiego),
  • Bóg artysta (wiersz Arcy-Mistrz Mickiewicza)
  • Bóg – źródło łaski i cel naszych poszukiwań (Wyznania św. Augustyna).

 

Wina i grzech

Przykład sformułowania tematu:
Portrety grzeszników w tekstach literackich. Omów na wybranych przykładach.

Podpowiadamy
Podziel grzeszników na różne kategorie. Grzesznicy biblijni grzeszący pychą (budowniczowie wieży Babel, Adam i Ewa) czy zazdrością (Kain), grzesznicy stawiający się ponad moralnością (Ra­skol­ni­kow), wreszcie grzesznicy poszukujący Boga, ale odsuwający Go ze względu na spętanie przy­jem­no­ścia­mi cielesnymi (święty Augustyn), grzesznicy eksperymentatorzy (np. bohater Doliny Issy pro­fa­nu­ją­cy hostię czy św. Augustyn kradnący niepotrzebne owoce dla przyjemności).

 

Dzieciństwo

Przykład sformułowania tematu:
Różne obrazy dzieci w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych przykładach.

Podpowiadamy

Pokaż dziecko jako:

  • uosobienie niewinności (w większości utworów literackich i na większości ob­ra­zów, np. śpiące dzieci na obrazach Wyspiańskiego)
  • dziecko jako istotę grzeszną (w Wyznaniach świętego Augustyna zazdrosne niemowlęta i dzieci terroryzujące dorosłych),
    • dziecko przedwcześnie dorosłe (dzieci wojny, np. dzieci z getta czy obozu koncentracyjnego – proza lagrowa, łagrowa, Zdążyć przed Panem Bogiem),
  • wreszcie dzieci potwory (Władca much).

 

Matka

Przykład sformułowania tematu:
Portrety matek w utworach literackich. Omów na wybranych przykładach.

Podpowiadamy
Pokaż przykładowo matkę bohatera, bojownika o wolność ojczyzny, pogodzoną z jego losem (Do matki Polki Mickiewicza) i matkę bojownika z jego losem niepogodzoną (pani Rollison z Dziadów, pani Soerensen z Niemców Kruczkowskiego), Matkę Boską ukazaną w pełnym majestacie (Bo­gu­ro­dzi­ca) i jako zbolałą matkę (Żale Matki Boskiej pod krzyżem), wreszcie – matkę świętego (pobożna i ufająca Bogu, niebojąca się śmierci wdowa, święta Monika, matka świętego Augustyna, wiecznie modląca się o to, by syn został przed jej śmiercią katolikiem).

 

Przemiana bohatera

Przykład sformułowania tematu:
Metamorfozy bohaterów w utworach literackich. Pokaż na wybranych przykładach z różnych epok.

Podpowiadamy

  • Koniecznie przytocz przykłady polskich bohaterów romantycznych przemieniających się z nie­szczę­śli­wych kochanków w bojowników o wolność ojczyzny (Gustaw-Konrad, Kordian).
  • Pokaż też grzesz­ni­ków przemieniających się w prawych, pobożnych obywateli (Jacek Soplica) czy niewierzących lub słabo wierzących w… gorliwych chrześcijan (Marek Winicjusz z Quo vadis czy święty Augustyn z Wyznań, wreszcie Chilon z Quo vadis).

 

Autobiografizm

Przykład sformułowania tematu:
Motywy autobiograficzne w utworach literackich. Omów na wybranych przykładach z różnych epok.

Podpowiadamy
Możesz podzielić utwory według gatunków literackich.

  • Pokaż autobiografizm przejawiający się np. w autotematycznych uwagach w poemacie dygresyjnym Słowackiego Beniowski czy w inwokacji i Epi­lo­gu epopei Pan Tadeusz Mickiewicza.
  • Powiedz o autobiografizmie w poezji, np. w Hymnie Juliusza Słowackiego.
  • Zajmij się krótkim śledztwem motywów autobiograficznych w dowolnej powieści (np. Cudzoziemka czy Noce i dnie).
  • Wreszcie opowiedz o utworach stricte autobiograficznych – dzien­ni­kach (np. Iwaszkiewicza, Lechonia, Dąbrowskiej, Nałkowskiej), pamiętnikach (Pamiętnik z powstania warszawskiego Białoszewskiego) czy „pamiętnikach duszy” (Wyznania świętego Augustyna).

Pokaż przejawy autobiografizmu, zastanów się nad jego funkcjami i siłą jego obecności. Autobiografizm w dziele Dąbrowskiej jest np. pretekstem do snucia rozważań psychologicznych, autobiograficzna historia rodzinna staje się kopalnią pomysłów dla sagi, w której opowiada się o narodzinach inteligencji. To autobiografizm zakamuflowany.

Autobiografizm jawny (w dziennikach) służy pokazaniu codzienności autora czy ukazaniu jego myśli, także dokumentowaniu epoki, w Wyznaniach służy… zbawianiu czytelników, jest pretekstem do ukazania działania łaski Bożej i przekazania nadziei, że czytelnik także może odmienić swoje życie tak jak Augustyn i zbliżyć się do Boga.

 

Postacie świętych

Przykład sformułowania tematu:
Różne sposoby ukazania świętych w utworach literackich. Omów na wybranych przykładach.

Podpowiadamy

Święci ukazani jako męczennicy, ale też słabi, wątpiący ludzie to np. święty Piotr uciekający z Rzymu w Quo vadis. Takim świętym, pełnym nawet większych słabości, jest wyznający swe winy w Wy­zna­niach Augustyn. Możemy im przeciwstawić świętych posągowych, przemienionych wprawdzie ze złotych młodzieńców w pobożnych ludzi – jednak odtąd tak ascetycznych, że aż przerażających i nieludzkich (taki jest święty Aleksy z Legendy o świętym Aleksym).