Argumentacja | AleKlasa

Argumentacja

Argumentowanie, czyli

uzasadnianie określonego w tezie stanowiska za pomocą argumentów,

jest kolejną umiejętnością, którą należy wykazać się na egzaminie maturalnym z języka polskiego. O jej ważności świadczy fakt, iż z tego kryterium można uzyskać najwięcej punktów, zarówno na egzaminie pisemnym, jak i ustnym!

Co to znaczy „uzasadnić swoje stanowisko”?

Według Informatora o egzaminie maturalnym z języka polskiego od r. szk. 2014/2015 ( dostępny na stronie CKE) znaczy to:

przedstawić logicznie powiązane argumenty,

czyli

stwierdzenia poparte przykładami.

Oto przykład argumentu:

Dla człowieka doby renesansu istotną wartością była służba ojczyźnie.		→ stwierdzenie
Taką postawę odnajdujemy w pieśni Jana Kochanowskiego tzw. „O cnocie”. Podmiot liryczny w słowach „A jeśli komu droga otwarta do nieba/tym co służą ojczyźnie” czyni z niej jedną z cnót, którą wykazać się powinien każdy chrześcijanin.		→ przykład będący potwierdzeniem stwierdzenia

Można też tak:

Wybitny renesansowy poeta, Jan Kochanowski, w jednej ze swoich pieśni tzw. „O cnocie” wypowiada się na temat postawy, którą powinien wykazywać się każdy, kto chce być dobrym człowiekiem. Podmiot liryczny stwierdza: „A jeśli komu droga otwarta do nieba/tym co służą ojczyźnie”.

→ przykład

Świadczą one o tym, iż dla człowieka doby renesansu istotną wartością była służba ojczyźnie.

→ stwierdzenie wynikające z przykładu

Jak widać, w części określanej jako „przykład” mogą znaleźć się elementy mające charakter cytatu, komentarza do niego lub streszczenia.

Argumenty powinny być:

logiczne,
rzeczowe,
poparte przykładami.

Kryteria oceny argumentacji są sformułowane w zależności od typu wypowiedzi egzaminacyjnej.
Generalnie argumentacja oceniana jest ze względu na:

trafność – czy argumenty są powiązane z tekstem dołączonym do tematu
szerokość – czy argumenty odnoszą się do wszystkich elementów tematu
pogłębienie – czy argumenty wnikliwie odnoszą się do wszystkich elementów tematu

Repetytorium mater studiorum est! – w wolnym przekładzie – ćwiczenie czyni mistrza! Im częściej będziecie próbowali formułować argumenty- nie muszą być to przecież całe wypracowania- tym lepiej poradzicie sobie na egzaminie.

PAMIĘTAJ!

Argumentacja służy uzasadnieniu TEZY.
Powinna obejmować argumenty sformułowane na podstawie dołączonego do tematu tekstu kultury.
Powinna odnosić się do wszystkich elementów TEMATU.

Aby zobrazować, jak te relacje wyglądają w praktyce, posłużę się wypracowaniem zamieszczonym na stronie CKE jako przykład wzorcowej realizacji rozprawki problemowej. Mam nadzieję, że komentarze na marginesie będą pomocne w zrozumieniu, w jaki sposób budować rzeczową, logiczną, popartą przykładami argumentację. Zwróć uwagę na powtarzalność schematu:

A. Przykład:
zaprezentowanie konkretnych treści z lektur w kontekście słów kluczowych z TEMATUB. Stwierdzenie:
wniosek cząstkowy odnoszący się do pytania w temacie, będący potwierdzeniem TEZY

TEMAT:

Słowa kluczowe dla tematu

↓ ↓ ↓

„Czy odkupienie winy zwalnia człowieka od odpowiedzialności za wyrządzone krzywdy? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, odwołując się do podanego fragmentu „Pana Tadeusza”, całego utworu oraz do innego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.”
↑

Materiał, na podstawie którego mają być formułowane argumenty

WYPRACOWANIE:

Problem winy i kary dotyczy wszystkich ludzi niezależnie od czasów i kręgów kulturowych, dlatego podejmowany był od wieków przez filozofów, etyków, moralistów, ale także przez twórców literatury i scenarzystów. Człowiek z natury jest dobry, ale ma wolną wolę, która umożliwia dokonywanie indywidualnych wyborów. Wybór zła często jest nieprzemyślaną odpowiedzią na bodźce zewnętrzne – skutkiem emocji, których nie kontrolujemy. Odkupienie winy jest zadośćuczynieniem za popełnione grzechy, czymś więcej niż żal i skrucha. Jest to czynienie dobra mające wynagrodzić zło, którego człowiek się dopuścił. Czy odkupienie winy zdejmuje z człowieka odpowiedzialność za wyrządzone krzywdy? Uważam, że człowiek, który uczynił zło – bez względu na to, czy zrobił to jednorazowo, czy wielokrotnie – do ostatnich chwil swojego życia może odkupić swoje winy. Odkupienie win jest dowodem pokory i skruchy, czynem, który pozwala na rehabilitację wobec innych i siebie. Sądzę jednak, że nie umożliwia ono zmazania odpowiedzialności za wyrządzone krzywdy. Człowiek tylko w uzasadnionych przypadkach zostaje uznany za niepoczytalnego – nieświadomego zła, które popełnił. Za wybory, których dokonujemy, zawsze pozostajemy odpowiedzialni – nawet jeśli działamy pod wpływem emocji.		TEZA
Oczywiste jest, że Jacek Soplica popełnił straszną zbrodnię. W dramatycznych okolicznościach, podczas szturmu Rosjan na zamek Horeszków, młody szlachcic wpadł w uniesienie i szał na widok triumfującego Stolnika, który lekceważył jego uczucie do swojej córki. W skrajnych emocjach, „z głupiej pychy”, rozgoryczony niespełnioną miłością zastrzelił ojca ukochanej Ewy. Konsekwencją strasznego czynu było „imię zdrajcy”, które przylgnęło do bohatera „jako dżuma”. Soplica, dumny i sławny, teraz został wzgardzony i odepchnięty nie tylko przez dawnych przyjaciół, ale nawet i „lada chłopa”, co stanowiło dodatkową ujmę dla jego honoru. Wykluczenie ze społeczności było motywacją do odkupienia win. „Poprawić się potrzeba było i naprawić, ile możności to…” – mówi umierający Soplica w swojej ostatniej spowiedzi. Uznanie i zrozumienie swoich win było w tym przypadku źródłem skruchy i powodem przemiany, jaka dokonała się bohaterze. Dlatego Jacek Soplica zdecydował się „wejść pomiędzy mnichy” i dla podkreślenia swojego uniżenia przybrać imię Robaka. W Księdze X bohater dokonuje rozliczenia ze swoją przeszłością. W związku z tym, że jego czyn interpretowany był jako zachęta do zdrady narodu, rozumiejąc, jak „zły przykład [dał] dla Ojczyzny”, postanowił odkupić to „dobremi przykłady, krwią, poświęceniem się”. Jego postępowanie potwierdza tę decyzję – Soplica nie wahał się znosić cierpienia, ryzykować więzieniem i życiem, byle tylko dokonać czynów, które pozwolą mu zrehabilitować się przez innymi ludźmi i przed samym sobą. Wielokrotnie poświęcał się dla ojczyzny, przelewając krew, ale także w roli emisariusza organizującego potajemnie Polaków do walki z zaborcą. Pokorę, której się nauczył w trakcieswojego kwestarskiego życia, widać w słowach: „Milej sobie wspominam nie dzieła waleczne/ I głośne, ale czyny ciche, użyteczne,/ I cierpienia […] ”. Jednym z aktów zadośćuczynienia było bohaterskie uratowanie życia Hrabiemu i Gerwazemu. Z perspektywy lat Soplica, wspominając swoje życie, mówi, że poświęcenie się dla ojczyzny i dla innych ludzi było najlepszym lekarstwem na chorobę jego duszy dręczonej wyrzutami sumienia – lekarstwem zesłanym przez opatrzność. Zbrodnia, którą popełnił, paradoksalnie przybliżyła go do Boga i ukształtowała wewnętrznie. Bohater wierzy w Boże miłosierdzie, którego dowód upatruje w łasce dobrej śmierci: „a Pan Bóg wybawił mię cudem/ I pozwolił umierać między swoim ludem/ Z Sakramentami”. Ostatecznie Soplicy udaje się zasłużyć na przebaczenie Boga i odzyskać szacunek ludzi. Nie zdejmuje to jednak z niego odpowiedzialności za wyrządzone krzywdy. Do samej śmierci wyraz „zdrajca” prześladuje go jak „plama w chorym oku”. Przykład ten wskazuje, że mimo odbytej pokuty i zadośćuczynienia za grzechy, nie możemy zdjąć z siebie odpowiedzialności za własne czyny i o nich zapomnieć – do ostatnich dni będą one ciążyć na naszym sumieniu.		A. Przykład- krzywda A. Przykład odkupienie win B. Stwierdzenie wynikające z przykładu B. Stwierdzenie wynikające z przykładu
Problem winy i pokuty podejmuje także Joseph Conrad w powieści „Lord Jim”. Tytułowy bohater to młody oficer, który – choć nade wszystko ceni sobie honor – dla uniknięcia odpowiedzialności opuścił wraz z całą załogą tonący statek, nie informując pasażerów o zbliżającej się katastrofie. Dręczony przez wyrzuty sumienia jako jedyny zjawia się w sądzie, aby wziąć odpowiedzialność za popełniony czyn. Proces i kara nie przynoszą jednak Jimowi ulgi. Z czasem nadarza się możliwość rozpoczęcia życia w nowym miejscu, a metamorfozę duchową bohatera symbolizuje zmiana imienia. Próbując odkupić swoją winę i odzyskać honor, Lord Lim angażuje się w walkę o pokój w Patusanie, a ostatecznie ginie, ponosząc odpowiedzialność za podjęte decyzje.		A. Przykład- krzywdaA. Przykład- odkupienie win B. Stwierdzenie wynikające z przykładu
Przykładem postaci, która próbuje odkupić swoje winy, jest także Gerry Conlon z filmu „W imię ojca”. To młody Irlandczyk mający na sumieniu drobne przestępstwa, które martwią jego ojca Giuseppe. W wyniku niefrasobliwości Gerry zostaje przez angielskie władze niesłusznie oskarżony o udział w zamachu bombowym i po brutalnym śledztwie skazany na karę wieloletniego więzienia. Do więzienia trafia także jego ojciec, ze względu na swój spokój i pobożność będący od lat obiektem drwin Gerry’ego, który widzi w nich tylko naiwność i uległość. Dopiero podczas odbywania kary Gerry zaczyna dostrzegać swoje błędy, zmienia się także jego stosunek do ojca – zaczyna odkrywać jego mądrość i siłę ducha. Mimo że Giuseppe nigdy nie obwiniał syna za los, który im obu zgotował, po jego śmierci Gerry właśnie „w imię ojca” podejmuje heroiczną walkę o uniewinnienie. Tę walkę można uznać za formę odkupienia winy. Postawa bohatera zostaje nagrodzona: po wyjściu z więzienia Gerry dostaje szansę na nowe, dobre życie i chcemy wierzyć, że ją wykorzysta, choć pamięć o śmierci ojca pozostanie w nim na zawsze.		A. Przykład- krzywda A. Przykład- odkupienie win B. Stwierdzenie wynikające z przykładu
Przytoczone przykłady wskazują, że człowiek może trwać w grzechu lub próbować odkupić swe winy, jednak odpowiedzialności za wyrządzone zło nie pozbędziemy się nigdy. Popełnione czyny są częścią przeszłości, o której nie da się zapomnieć. Ulgę może jednak przynieść doświadczenie przebaczenia, co stało się udziałem bohatera Mickiewicza, zmierzenie się z konsekwencjami swoich decyzji, na co zdecydował się Jim, czy podjęcie skutecznej próby zmiany życia na wzór Gerry’ego.		POTWIERDZENIE TEZY

Barbara Łabęcka