Analizując wybrane postawy bohaterów różnych tekstów, skomentuj i rozwiń myśl: „Choć człowiek nie wybiera zdarzeń swojego losu, to jednak może je kształtować”.

Komentarz:

Jeśli chodzi o „myśl do rozwinięcia”, to trudno o większy banał. Wiadomo – w życiu bywa różnie, a jak jest źle, to trzeba się postarać, żeby było dobrze. Zatem wartość pracy zależy przede wszystkim od doboru atrakcyjnych, możliwie skomplikowanych literackich dowodów popierających lub obalających tę tezę.

Przywołaj pojęcia:

  • Wina niezawiniona – sytuacja, w której człowiek podlega niczym nieuzasadnionej losowej opresji (Hiob, Edyp).
  • Tragizm w rozumieniu antycznym – sytuacja o charakterze ostatecznym, której człowiek absolutnie nie jest w stanie rozwiązać. Zawsze istnieją co najmniej dwie możliwości – jednak obydwie prowadzą donikąd.

Strategie realizacji tematu:

  • Możliwość I:
    Zgadzamy się z tezą. Trzeba więc poszukać bohaterów (to ważne – według tematu właśnie poprzez bohaterów mamy udowadniać swe racje) literackich o niezłomnym charakterze, starających się opierać wypadkom losowym i świadomie kształtować swe życie. Nie obejdzie się więc bez Wokulskiego, Lorda Jima i bohaterów Dżumy Alberta Camusa z doktorem Rieux na czele.
  • Możliwość II:
    Wierzymy w przeznaczenie. Głosimy, że może i rzeczywiście w tezie tematu jest ziarnko prawdy, ale istnieją sytuacje, w których pod potęgą przeznaczenia ugnie się największy nawet twardziel. Tu, rzecz jasna, pamiętamy o antycznej tragedii – bez przywołania Edypa i Antygony nie ma co brać się do roboty. Potem Szekspir, następnie upadki romantycznych indywidualistów. Wreszcie – losy ofiar dwudziestowiecznego totalitaryzmu. To wszystko dowody na to, że nie zawsze da się przezwyciężyć zdarzenia losowe czy historyczne.

Nie zapomnij o tekstach:

• Biblia – Księga Hioba
• Sofokles Król Edyp, Antygona
• William Szekspir Makbet, Hamlet, Romeo i Julia
• Jan Kochanowski Treny
• Adam Mickiewicz Dziady cz. III i IV
• Juliusz Słowacki Kordian
• Bolesław Prus Lalka
• Joseph Conrad Lord Jim
• Albert Camus Dżuma
• Tadeusz Borowski Opowiadania
• Gustaw Herling-Grudziński Inny świat

Dotyczy motywów:

  • Tragizm
  • Moralność
  • Życie ludzkie
  • Człowiek