„Według mnie – napisał Witold Gombrowicz – literatura niepoważna usiłuje rozwiązać problemy egzystencji, literatura poważna je stawia”. Rozważ te słowa, odwołując się do wybranych utworów literackich różnych epok.

Komentarz:

Temat trudny, wymagający od Ciebie umiejętności analitycznych. Opcje są dwie. Możesz się z tym zgodzić albo, i to wersja dla ambitnych, możesz próbować to stwierdzenie zakwestionować. Opcja łatwiejsza to budowanie pracy według opozycji literatura komediowa, satyryczna a literatura realistyczna, tragiczna.

Przywołaj pojęcia:

  • Groteska – nielogiczność, rezygnacja z prawdopodobieństwa, absurdalność.
  • Tragikomedia – łączenie elementów komedii i tragedii.
  • Parodia – gatunek i chwyt polegający na naśladowaniu w celu ośmieszenia.

Strategie realizacji tematu:

  • Możliwość I:
    Zacznij od oświeceniowego „wieszcza” i jego satyr wytykających ludzkie przywary (Ignacy Krasicki Do króla, Pijaństwo). Wspomnij Molierowską komedię (Świętoszek), dążąc do potwierdzenia tezy, że „i śmiech niekiedy może być nauką”. Skonfrontuj z „być albo nie być” Williama Szekspira i dziełem Bolesława Prusa też stawiającym wielkie pytania. Nie zapomnij napisać, czego dotyczą pytania, wahania opisane w „literaturze poważnej”. Teza końcowa oczywista, potwierdzająca słowa Gombrowicza.
  • Możliwość II:
    Próba dyskusji z takim autorytetem wymaga starannego doboru lektur. Chaos i brak planu – wykluczone! Nie wyliczając chronologicznie, udowodnij, że obok wielkich pytań umieszczone są zazwyczaj i odpowiedzi. I że nie ma to związku z poważną literaturą, a jest pochodną jakości dzieła. Ujęcie poważne nie oznacza, że pytanie zostanie tylko postawione (Ferdydurke – ucieczką przed Formą jest tylko inna Forma). Postaraj się też złamać tezę, że literatura niepoważna usiłuje rozwiązać problemy egzystencjalne. Unikaj sięgania po poradniki XXI wieku typu: Jak usidlić mężczyznę, bo to nie jest literatura.

Nie zapomnij o tekstach:

Możliwość I:

• Ignacy Krasicki Do króla, Pijaństwo
• Molier Świętoszek
• William Szekspir Hamlet
• Bolesław Prus Lalka

Możliwość II:

• Miguel Cervantes Don Kichot
• Gabriela Zapolska Moralność pani Dulskiej
• Witold Gombrowicz Ferdydurke
• Samuel Beckett Czekając na Godota

Dotyczy motywów:

  • Sens życia
  • Ironia
  • Groteska/absurd
  • Zadania i funkcje literatury