Przegląd tematów maturalnych w największym skrócie. Temat 10.

„Co jest sednem w doświadczeniach dwudziestego wieku? Niewątpliwie bezsilność jednostki”. Uczyń tę myśl Czesława Miłosza przedmiotem swoich rozważań; odwołaj się szczególnie do literatury, możesz także wykorzystać dzieła filmowe, teatralne, malarskie i inne.

Komentarz:

Temat, o którym pojęcie ma, zdaje się, każdy. Z naciskiem na „zdaje się”. Z tezą zawartą w temacie możesz się zgodzić (odwołując się głównie do literatury wojennej) albo próbować polemizować. Opcja druga uczyni pracę dużo ciekawszą i bardziej obiektywną.

Strategie realizacji tematu:

• Możliwość I:
  Wybierasz opcję potwierdzania. Przywołaj przykłady literatury lagrowej (Opowiadania, Medaliony) i łagrowej (Inny świat, Archipelag Gułag). Pokaż rzeczywistość powojenną, PRL-owską, w konwencji pesymistycznej – wczesne opowiadania Marka Hłaski (Ósmy dzień tygodnia) i absurdalnej według Tadeusza Konwickiego (Mała apokalipsa). Nie zapomnij o upodleniu intelektualnym – Zniewolony umysł Czesława Miłosza. Możesz ubarwić przykładami ze sztuki filmowej. Podsumowanie może być zdecydowanie pesymistyczne lub w formie przestrogi dla nas z XXI wieku.

• Możliwość II:
  Dyskusja ze stwierdzeniem Miłosza to opcja dla optymistów. Nie uciekniesz od przykładów negatywnych z czasów II wojny światowej, ale w kontraście pokaż ostateczne zwycięstwo dobra, wyzwolenie. Napisz, jakiemu upodleniu ulega człowiek w realiach łagrowych, ale i na jaki heroizm zdobyć się może (Inny świat). Napisz o moralności z Medalionów, ale i o odwadze młodych ludzi (Pamiętnik z powstania warszawskiego, Kolumbowie. Rocznik 20). Przywołaj utwory socrealistyczne (Przy budowie Tadeusza Konwickiego) i te rozliczeniowe (Hańba domowa Jacka Trznadla). Na koniec przywołaj utwór Leopolda Staffa Kowal, przekonaj, że człowiek nie jest bezsilny.

Nie zapomnij o tekstach:

Możliwość I:
• Tadeusz Borowski Opowiadania
• Zofia Nałkowska Medaliony
• Gustaw Herling-Grudziński Inny świat
• Aleksander Sołżenicyn Archipelag Gułag
• Marek Hłasko Ósmy dzień tygodnia
• Tadeusz Konwicki Mała apokalipsa
• Czesław Miłosz Zniewolony umysł
• Agnieszka Holland Europa, Europa
• Steven Spielberg Lista Schindlera

Możliwość II:
• Gustaw Herling-Grudziński Inny świat
• Zofia Nałkowska Medaliony
• Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego
• Roman Bratny Kolumbowie. Rocznik 20
• Tadeusz Konwicki Przy budowie
• Jacek Trznadel Hańba domowa

Dotyczy motywów:

• Totalitaryzm
• Socrealizm
• XX wiek
• Człowiek
• Idealizm