„Trzeba wiedzieć, z czego się wyrasta” – myśl Henryka Grynberga uczyń tezą rozważań na temat roli artysty w kształtowaniu tożsamości narodowej.

Komentarz:

Sprawa dość typowa – relacje między literaturą a tożsamością narodową nie są obce żadnemu z Was. Jedna z podstawowych teorii wyjaśniających fakt nie tylko przetrwania, ale i ugruntowania polskiej tożsamości narodowej w okresie zaborów przypisuje tę zasługę właśnie literaturze. Z całą pewnością może być ona nośnikiem narodowej kultury, strażnicą „narodowego pamiątek kościoła”. Tu, rzecz jasna, gigantyczne znaczenie ma przede wszystkim twórczość romantyków.

Przywołaj pojęcia:

  • Nacjonalizm – przekonanie o wyjątkowej wartości własnego narodu i jego wyższości nad innymi nacjami.
  • Tożsamość narodowa – zespół wartości, obyczajów, tradycji określający przynależność narodową jednostki.

Strategie realizacji tematu:

  • Możliwość I:
    To dobrze, że artyści dbają o naszą świadomość narodową. Jesteśmy im wdzięczni za przetrwanie kultury w trudnych czasach – tu z jednej strony tyrtejska literatura romantyków, z drugiej utwory „ku pokrzepieniu serc” – jak Pan Tadeusz Mickiewicza czy Trylogia Sienkiewicza, z trzeciej poezja wojenna – Baczyński, Gajcy. Możemy zakorzenić problem w literaturze starożytnej – nie od rzeczy będzie odwołanie do poezji Tyrteusza i eposów Homera.
  • Możliwość II:
    Artyści to powinni zajmować się sztuką, a od świadomoś­ci narodowej są politycy. Budujemy wspólny front jednocześnie z: odrzucającym wszelkie społeczne zadania sztuki Przybyszewskim (Confiteor), młodymi skamandrytami chcącymi wiosną „widzieć wiosnę nie Polskę” (Lechoń) i „zrzucać z ramion płaszcz Konrada” (Słonimski) – i wreszcie z wielkim krytykiem opartego na ślepym kulcie tradycji i korzeni patriotyzmu – Gombrowiczem (Ferdydurke, Trans-Atlantyk). Od tego ostatniego możemy zapożyczyć pojęcie „synczyzny” – czyli przeciwieństwa ojczyzny, opartego na „tu i teraz”.

Nie zapomnij o tekstach:

• Jan Kochanowski Odprawa posłów greckich
• Ignacy Krasicki Święta miłości kochanej ojczyzny
• Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła
• Adam Mickiewicz Konrad Wallenrod, Dziady, Pan Tadeusz
• Juliusz Słowacki Grób Agamemnona, Kordian
• Cyprian Kamil Norwid Fortepian Szopena
• Henryk Sienkiewicz Krzyżacy, Trylogia
• Stanisław Wyspiański Wesele
• Stefan Żeromski Popioły
• Andrzej Szczypiorski Początek

Dotyczy motywów:

  • Autoidentyfikacja
  • Naród
  • Tradycja
  • Polska i Polacy