Najdoskonalsza część stworzenia czy „nędzy wszelkiej wizerunek”? Odwołując się do wybranych utworów z różnych epok, rozważ, która z literackich koncepcji człowieka i jego losu jest bliższa rzeczywistości.

Komentarz:

Temat typowy, niezbyt trudny. Człowiek i ludzka kondycja to odwieczne motywy literatury (jak i – he! he! – całej humanistyki oraz oczywiście matur). Trzeba pamiętać tylko o jednym – literatura to nie filozofia ani propaganda. Sądy pisarzy na temat człowieka nie muszą zatem być wypowiadane wprost, lecz raczej pośrednio, niedosłownie. Co ważne – nie musicie tak bardzo przejmować się poleceniem zawartym w temacie i szukać jednoznacznej odpowiedzi na postawione pytanie – tym bardziej że nikomu do tej pory nie udało się go udzielić. Zamiast tego lepiej solidnie przejrzeć teksty na temat.

Strategie realizacji tematu:

  • Możliwość I:
    Kluczem do organizacji pracy jest „duch” epok historyczno-kulturowych, podstawowe założenia światopoglądu epoki dotyczące problemu ludzkiej kondycji. Zaczynamy od antycznego humanizmu i antropocentryzmu, odwołujemy się do pieśni Horacego i mitów o herosach. Z drugiej jednak strony pamiętamy o antycznym tragizmie i tekstach biblijnych – księgach Hioba oraz Koheleta. Potem – średniowiecze i odrzucenie ziemskich wartości, teocentryzm. Następnie – renesans – i znów humanizm. I tak dalej. Problem komplikuje się w XX wieku – bo wówczas ujęć motywu człowieka znajdziemy co najmniej tyle, co wielkich pisarzy…
  • Możliwość II:
    Tu organizujemy pracę wokół kilku konkretnych XIX- i XX-wiecznych tekstów, które odnosimy do odpowiednich koncepcji światopoglądowych. Zaczynamy od Dziadów i romantycznego indywidualizmu. Później Lalka i rozliczenie z pozytywistycznym organicyzmem. Do tego Lord Jim i Conradowski absolutyzm moralny. Jeszcze Proces – metafizyczny lęk człowieka współczesnego, i Dżuma – idea człowieczeństwa według egzystencjalizmu. Swoistym zamknięciem może być Kartoteka – ukazująca człowieka współczesnego, totalnie zagubionego w informacyjnym szumie, niemal pozbawionego osobowości.

Nie zapomnij o tekstach:

• Biblia, Księga Hioba, Księga Koheleta
• Sofokles Antygona, Król Edyp
• Horacy Carmina
• Jan Kochanowski Pieśni, Fraszki
• Daniel Naborowski O żywocie ludzkim
• Adam Mickiewicz Romantyczność, Dziady
• Bolesław Prus Lalka
• Joseph Conrad Lord Jim
• Franz Kafka Proces
• Albert Camus Dżuma
• Literatura obozowa
• Tadeusz Różewicz Kartoteka

Dotyczy motywów:

  • człowiek
  • ludzka kondycja
  • życie
  • moralność
  • szczęście