Na kontynencie europejskim

SŁOWA KLUCZOWE

Acquis communautaire (dorobek wspólnotowy)
Każde państwo członkowskie zobowiązane jest do zachowania acquis communautaire. Jest to dorobek prawny Wspólnot obejmujący: traktaty założycielskie i akcesyjne wraz z umowami międzynarodowymi, które je zmieniają; przepisy wydawane przez organy Wspólnot na podstawie zawartego w nich upoważnienia; umowy międzynarodowe, których stroną są Wspólnoty Europejskie i Unia Europejska; orzecznictwo sądów wspólnotowych; deklaracje i rezolucje; zasady ogólne prawa wspólnotowego.

European Ombudsman (Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich)
Organ wspólnotowy powołany w traktacie z Maastricht. Rzecznik jest powoływany przez Parlament Europejski na okres jego kadencji. Zajmuje się rozpatrywaniem skarg osób fizycznych i prawnych na złe administrowanie organów lub instytucji wspólnotowych. Siedzibą Ombudsmana jest Strasburg.

Europejski Bank Centralny
Wyspecjalizowany organ Wspólnot Europejskich, którego działalność związana jest ze wspólną polityką pieniężną. Bank kształtuje politykę pieniężną Wspólnot i jest emitentem euro (czyli sam wydaje walutę lub wyraża zgodę na jej emisje przez krajowe banki centralne). Działa niezależnie od pozostałych instytucji wspólnotowych i rządów państw członkowskich. Siedzibą banku jest Frankfurt nad Menem.

Europejski Bank Inwestycyjny
Bank międzypaństwowy działający faktycznie od 1958, z siedzibą w Luksemburgu. Bank nie jest formalnie instytucją Wspólnot, ale działa na rzecz integracji europejskiej. Korzysta z funduszy własnych oraz środków uzyskanych w operacjach prowadzonych na rynkach kapitałowych. Udziela kredytów państwom członkowskim, przedsiębiorstwom publicznym i prywatnym (także spoza Unii Europejskiej) oraz samorządom. Kredyty są oprocentowane, ale bank nie działa dla osiągnięcia zysku.

Euro
Wspólna waluta europejska obowiązująca w krajach należących do strefy euro. W 1999 została przyjęta do transakcji bezgotówkowych (w Grecji w 2001), a w 2002 – jako wyłączny środek płatniczy w dwunastu (spośród piętnastu) państwach członkowskich Unii Europejskiej. Spośród tzw. nowych państw członkowskich euro obowiązuje w Słowenii, a także na Cyprze i Malcie.

Europol
Europejski Urząd Policji z siedzibą w Hadze (Holandia) został powołany w 1992. Zatrudnia przedstawicieli krajowych organów ścigania, a do jego zarządu wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Urząd ten nie prowadzi działalności operacyjnej – zajmuje się zacieśnianiem i usprawnianiem współpracy służącej zapobieganiu i zwalczaniu międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, w tym obejmującej zwłaszcza: handel ludźmi, terroryzm, przemycanie nielegalnych imigrantów, fałszowanie pieniędzy. Europol umożliwia wymianę informacji między państwami, sporządza analizy operacyjne, zapewnia wsparcie merytoryczne i techniczne działań prowadzonych na terenie Unii Europejskiej, nadzorowanych przez państwa członkowskie.

Komisja Europejska
Instytucja Unii Europejskiej, której siedzibą jest Bruksela. Liczba komisarzy równa jest obecnie liczbie państw członkowskich (27). Każdy z nich stoi na czele dyrekcji generalnej. Aktualnie urzędujący komisarze byli wyznaczani przez państwa, a następnie rekomendowani przez Parlament Europejski i zatwierdzani przez Radę Unii Europejskiej. Następnie podlegali oni procedurze przesłuchania przez Parlament Europejski, który potem przyjmował w głosowaniu cały skład Komisji. Ostatnią fazą tworzenia Komisji było zatwierdzenie jej wspólną decyzją szefów państw lub rządów. (W projekcie konstytucji europejskiej przewidziano zmniejszenie liczby komisarzy i zmianę sposobu przedstawiania kandydatów krajowych). Komisja jest jednym z głównych organów Unii Europejskiej i jako jedyna ma prawo inicjatywy ustawodawczej. Zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami (m.in.: polityką rolną, obronnością), przygotowuje propozycję aktów prawa międzynarodowego, nadzoruje wdrażanie prawa wspólnotowego w państwach członkowskich, prowadzi negocjacje z kandydatami do akcesji.

Konstytucja Europejska
Umowa międzynarodowa, która ma zastąpić dotychczasowe prawo pierwotne Unii Europejskiej (traktaty ustanawiające Wspólnotę Europejską oraz Unię Europejską wraz z późniejszymi zmianami). Projekt konstytucji został opracowany przez Konwent Unii Europejskiej i przyjęty 29 października 2004 w Rzymie. Ponieważ proces ratyfikacji konstytucji w krajach członkowskich nie został zakończony (właśc. wstrzymany po dwóch kolejnych referendach krajowych, w których obywatele wypowiedzieli się przeciwko konstytucji), umowa nigdy nie zaczęła obowiązywać.

Parlament Europejski
Instytucja Unii Europejskiej, której główną siedzibą jest Strasburg. Część obrad odbywa się w Brukseli, a sekretariat znajduje się w Strasburgu. Obecnie parlament liczy 785 deputowanych, co wiąże się z akcesją Bułgarii i Rumunii w trakcie kadencji – docelowa liczba przy 27 państwach członkowskich to 736 deputowanych. Kadencja izby wynosi pięć lat, a zasiadają w niej parlamentarzyści pochodzący z wyborów przeprowadzanych w krajach członkowskich. Parlament pełni funkcję legislacyjną, corocznie zatwierdza budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania, wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, posiada również uprawnienia kontrolne wobec innych instytucji, np.: prawo udzielania wotum nieufności Komisji czy możliwość ustanawiania komisji śledczych.

Rada Europejska
Regularne spotkania szefów rządów lub państw wraz z przewodniczącym Komisji Europejskiej. Podstawą funkcjonowania Rady Europejskiej jest traktat o Unii Europejskiej. Siedziba tego organu jest zmienna – jest nią stolica państwa, które w danej chwili pełni prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Rada Europejska pełni funkcję polityczną, planuje kierunki rozwoju organizacji.

Rada Unii Europejskiej
Główny organ Unii Europejskiej, w którego posiedzeniach uczestniczą ministrowie poszczególnych krajów członkowskich. Jest to instytucja o charakterze niejednorodnym, ponieważ jej skład osobowy zależy od tematyki, jaką w danym czasie się ona zajmuje. Można zatem mówić o Radach Unii Europejskiej, np.: Radzie ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury, Radzie ds. Środowiska, Radzie ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych. Rada Unii Europejskiej pełni funkcję legislacyjną, wspólnie z Parlamentem przyjmuje budżet, zawiera umowy międzynarodowe, koordynuje kierunki polityki gospodarczej i społecznej oraz współpracę między krajowymi sądami i organami policji w krajach członkowskich, a także określa priorytety wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

Schengen
Układ z Schengen to porozumienie podpisane 14 czerwca 1985. Zgodnie z nim zniesiona zostaje kontrola osób przekraczających granicę między państwami. Układ z Schengen określa jednocześnie zasady wzmocnionej współpracy przygranicznej oraz w zakresie polityki azylowej i bezpieczeństwa. Polska przystąpiła do Schengen 21 grudnia 2007 (kontrola granic w powietrzu do 30 marca 2008).

Unia Europejska
Organizacja europejska, która faktycznie powstała wraz z wejściem w życie traktatu z Maastricht, 1 listopada 1993. Unia działa na podstawie traktatu o Unii Europejskiej i nie posiada pełnej osobowości prawnej (projekt konstytucji zakładał jej przyznanie). Działalność Unii opiera się na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz rządów prawa, a także poszanowania tożsamości narodowej państw członkowskich. Kompetencje Unii obejmują trzy poziomy integracji między państwami (tzw. trzy filary): unia gospodarcza (Wspólnoty), wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych.

NIEKTÓRE AGENDY UNII EUROPEJSKIEJ

• Europejska Agencja ds. Leków (Londyn, Wielka Brytania)
• Europejska Agencja Środowiska (Kopenhaga, Dania)
• Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich (Warszawa, Polska)
• Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (Parma, Włochy)
• Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (Alicante, Hiszpania)
• Zespół ds. Współpracy Sądowej w Unii Europejskiej (Haga, Holandia)
• Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Wiedeń, Austria)
• Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej (Luksemburg)
• Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego (Kolonia, Niemcy)