SŁOWA KLUCZOWE

Agencja pracy tymczasowej
Przedsiębiorstwo, które zajmuje się użyczaniem swoich pracowników innym pracodawcom. Okres zatrudnienia jednego pracownika u tego samego pracodawcy użytkownika nie może przekraczać łącznie 12 miesięcy w ciągu kolejnych 36. Wyjątkiem od tej zasady jest praca na zastępstwo, kiedy pracownik agencji pracy tymczasowej może pracować na jednym stanowisku nieprzerwanie przez 36 miesięcy. Agencje pracy tymczasowej funkcjonują w Polsce od 2004.

Bezrobotny
Pełnoletni (i przed osiągnięciem wieku emerytalnego) obywatel polski, obcokrajowiec uchodźca lub posiadający zezwolenie na osiedlenie się w RP, którzy nie są zatrudnieni ani nie wykonują innej pracy zarobkowej, poszukują pracy i są gotowi do jej podjęcia, zarejestrowani we właściwym dla ich miejsca zameldowania powiatowym urzędzie pracy. Przepisy Ustawy z 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy określają dodatkowo warunki, jakie musi spełniać osoba, która ubiega się o uzyskanie statusu bezrobotnego – są to głównie ograniczenia związane z wysokością miesięcznych dochodów z innych źródeł niż praca zarobkowa.

Emigracja zarobkowa
Masowe wyjazdy obywateli do pracy za granicą. Przynależność Polski do Unii Europejskiej umożliwia podjęcie legalnej pracy w niektórych krajach Piętnastki (UE przed przyjęciem krajów z Europy Środkowo-Wschodniej w 2004). Bezpośrednim efektem emigracji zarobkowej jest spadek bezrobocia, ale w dłuższej perspektywie niesie ona ryzyko pogorszenia struktury demograficznej społeczeństwa, wzrostu inflacji, spadek wartości produkcji krajowej.

Fundusze emerytalne
Reforma systemu ubezpieczeń w 1999 wprowadziła system emerytalny w postaci kapitału gromadzonego na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Wprowadzono zróżnicowanie źródeł wypłacanej w przyszłości emerytury. Zgodnie z reformą osoby urodzone po 31 grudnia 1968 musiały wybrać otwarty fundusz emerytalny – spoza systemu ubezpieczeń publicznych (ZUS) – do którego przekazywana jest część składki emerytalnej, płaconej w okresie aktywności zawodowej. Wprowadzenie dodatkowego źródła wypłaty emerytur zwiększa bezpieczeństwo systemu emerytalnego.

Kontrakt menedżerski
Umowa między osobą fizyczną (menedżerem) a przedsiębiorstwem (reprezentowanym przez uprawnionego przedstawiciela), w której menedżer zobowiązuje się do odpłatnego zarządzania tym przedsiębiorstwem. Modelowy kontrakt menedżerski zapewnia menedżerowi samodzielność w podejmowaniu decyzji, czyli przyjmuje formę umowy-zlecenia; bywają jednak kontrakty, które są faktycznie umowami o pracę, ponieważ zawierają sformułowania właściwe dla takiej formy zatrudnienia.

List motywacyjny
Podanie o pracę, w którym rozwija się informacje podane w życiorysie zawodowym (CV) – nie powtarza się ich. List motywacyjny powinien przekonać pracodawcę, że osoba ubiegająca się o pracę jest nią rzeczywiście zainteresowana i będzie przydatna na danym stanowisku. Podanie najlepiej napisać na białym papierze, a długość tego dokumentu nie powinna przekraczać jednej strony formatu A4.

Mobbing
Według kodeksu pracy jest to uporczywe i długotrwałe nękanie lub zastraszanie pracownika, zmierzające do poniżenia go, ośmieszenia, izolowania od pozostałych zatrudnionych, niekoniecznie skierowane bezpośrednio do tego pracownika. Pojęcie pochodzące z języka angielskiego, w którym czasownik „mob” oznacza szykanowanie.

Mobilność zawodowa
Gotowość do podjęcia pracy poza aktualnym miejscem zamieszkania, wymagająca długich dojazdów lub przeprowadzki na stałe. Pojęciem pokrewnym jest elastyczność zawodowa, która oznacza z kolei skłonność do przekwalifikowania się lub zdobycia nowego zawodu.

Podatek od osób fizycznych
Podatek bezpośredni od dochodów osiąganych przez osoby fizyczne. Pojęcie osoby fizycznej nie zostało dodatkowo zdefiniowane przez przepisy podatkowe – należy odwołać się do kodeksu cywilnego. Podstawą prawną podatku płaconego w Polsce jest Ustawa z 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych z późniejszymi zmianami. Ustawa nakłada obowiązek podatkowy na osoby, których miejscem zamieszkania jest terytorium RP (rezydencja podatkowa), a także na osoby niemieszkające w Polsce, ale osiągające tu dochody. Zasady unikania podwójnego opodatkowania (np. system podatkowy może przewidywać opodatkowanie od wszystkich dochodów osiąganych przez swoich rezydentów i ten sam dochód byłby opodatkowany dwukrotnie: w kraju pochodzenia i w kraju zamieszkania) są regulowane przez międzynarodowe umowy dwustronne.

Rozmowa kwalifikacyjna (ang. interview)
Element rekrutacji pracownika – spotkanie z potencjalnym pracodawca lub doradcą personalnym. W czasie spotkania strony poznają się wzajemnie i przedstawiają swoje oczekiwania. Bardzo duże znaczenie dla przebiegu rozmowy kwalifikacyjnej ma pierwsze wrażenie: schludny i odpowiedni strój kandydata; grzeczne, swobodne zachowanie; przywitanie; początek rozmowy; umiejętność odpowiedzi na zadane pytania. Osoba, która ubiega się o pracę, powinna przynieść ze sobą dokumenty, do których odwoływała się w aplikacji, np.: świadectwo egzaminów językowych, dyplom szkoły. W zależności od sposobu rekrutacji liczba rozmów kwalifikacyjnych bywa różna, np.: pierwsza rozmowa z firmą rekrutacyjną, a dopiero kolejna z przedsiębiorcą poszukującym pracownika.

Służba zastępcza
Przewidziana w Konstytucji RP i uregulowana ustawą możliwość odbycia służby zastępczej przez osoby, którym wyznawane przez nich zasady moralne i religijne nie pozwalają na odbycie obowiązkowej służby wojskowej. Służbę zastępczą odbywa się w państwowych i samorządowych jednostkach organizacyjnych, publicznych zakładach opieki zdrowotnej, organizacjach pożytku publicznego. Czas trwania tej służby wynosi 18 miesięcy, a dla absolwentów uczelni wyższych – 8 miesięcy.

Staż
Praktyka zawodowa u pracodawcy, bez nawiązania stosunku pracy. Stażysta wykonuje powierzone mu zadania na podstawie umowy o staż, która jest szczególną formą umowy cywilnoprawnej. W zależności od ustaleń między stronami staż może być płatny lub bezpłatny. Staż może być także elementem rekrutacji – pozwala ocenić kandydata do pracy przed zatrudnieniem, a swoboda stron w kształtowaniu umowy o staż jest dużo większa niż umowy o pracę na okres próbny.

Ubezpieczenia społeczne
Obowiązkowe ubezpieczenia osób zatrudnionych, płacone na wypadek zaistnienia określonych okoliczności, uniemożliwiających wykonywanie pracy zarobkowej przez ubezpieczonego i uprawniające do otrzymywania świadczeń: ubezpieczenie emerytalne zapewnia dochód po osiągnięciu wieku emerytalnego, ubezpieczenie rentowe – w związku z inwalidztwem, ubezpieczenie chorobowe – podczas choroby i urlopu macierzyńskiego, ubezpieczenie wypadkowe – po wypadku przy pracy lub stwierdzeniu choroby zawodowej.

Umowa o pracę
Najbardziej powszechna forma zatrudnienia, podlegająca na szczególnej ochronie prawa pracy. Jeśli umowa określa, że pracownik będzie wykonywał określoną pracę pod kierownictwem pracodawcy i na jego rzecz, a pracodawca będzie mu za to wypłacał wynagrodzenie, to, niezależnie od nazwy, jest to umowa o pracę.

UMOWY O PRACĘ

  • Umowa na okres próbny
  • Umowa na czas określony Umowa na czas nieokreślony
  • Umowa na zastępstwo
  • Umowa na czas wykonywania określonej pracy

POWTÓRZ!

a) Co określa wynagrodzenie minimalne i kto je wyznacza?
Wynagrodzenie minimalne określa najniższą pensję brutto (czyli z podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz częścią składek na ubezpieczenie społeczne płaconą przez pracodawcę), jaką przedsiębiorstwo musi płacić osobie zatrudnionej na cały etat. Warunki ustalania wynagrodzenia minimalnego określa ustawa z 2002 – jest ono wynikiem uzgodnień Komisji Trójstronnej (przedstawiciele rządu, przedstawiciele organizacji zwią­zko­wych i przedstawiciele organizacji pracodawców).

b) Jakie sprawy rozpatruje sąd pracy?
Sąd pracy rozpatruje sprawy z zakresu prawa pracy, czyli:
a)  wnoszone przez pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, ich spadkobierców i rodzinę, a także przez pracodawców;
b) dotyczące ustalenia stosunku pracy, roszczeń o zapłatę wynagrodzenia i innych świadczeń, np. odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy oraz roszczenia pracodawców wobec pracowników, np. za naruszenie zasady konkurencji.

c) Na jakich warunkach można zatrudniać osoby niepełnoletnie?
Osobę między 16. a 18. rokiem życia można zatrudnić w celu przygotowania zawodowego oraz przy pracach lekkich, które nie zakłócają odbywania nauki, a w okresie ferii w wymiarze nieprzekraczającym 7 godzin na dobę i 35 tygodniowo. Młodzież poniżej 16. roku życia może być w zasadzie zatrudniana wyłącznie w celu przygotowania zawodowego. Wyjątkiem jest praca dla przedsiębiorcy zajmującego się reklamą lub działalnością sportową czy artystyczną, ale na jej podjęcie muszą zgodzić się rodzice (ew. opiekunowie) oraz inspektor pracy.

d) W których krajach UE rynek pracy jest obecnie w pełni otwarty dla obywateli polskich (podjęcie pracy nie wymaga dodatkowego pozwolenia)?
Bułgaria, Cypr, Czechy, Estonia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Łotwa, Portugalia, Rumunia, Słowacja Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.

e) Czym się różni emerytura od renty?
Emerytura wypłacana jest osobom, które nie są już zdolne do stałej pracy zarobkowej ze względu na wiek (wiek emerytalny), a renta – ze względu na stan zdrowia. Renta rodzinna wypłacana jest natomiast po śmierci żywiciela.
f) Co to jest PIT?
Nazwą tą potocznie określa się formularz zeznań podatkowych od dochodów osiąganych przez osoby fizyczne, składany we właściwym urzędzie skarbowym; nazwa PIT pochodzi od Personal Income Tax (ang. podatek od dochodów osobistych).

g) Jakie warunki muszą być spełnione, żeby strajk był legalny?
• Wszczęcie sporu zbiorowego i wykorzystanie innych sposobów zmierzających do rozwiązania sporu zbiorowego: rokowań i mediacji – przeprowadzenie referendum z udziałem co najmniej połowy zatrudnionych i uzyskanie zgody większości uczestników na rozpoczęcie strajku
• Ogłoszenie strajku na 5 dni przed jego rozpoczęciem

h) Na czym polega samozatrudnienie?
Jest to prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek (przedsiębiorstwo jednoosobowe).

i) Co to jest ulga podatkowa?
Przewidziana przez obowiązujące prawo możliwość odliczeń, obniżek i zwolnień, które zmniejszają wysokość płaconego przez podatnika podatku.

j) Co to są związki zawodowe?
Jest to dobrowolna organizacja społeczna osób, które świadczą pracę m.in. na podstawie umowy o pracę. Działalność organizacji określa statut; jest ona niezależna od pracodawców, organów administracji państwowej i samorządowej. Związek zawodowy zajmuje się ochroną pracowników: kontroluje przestrzeganie przepisów prawa pracy, negocjuje warunki pracy i podwyżki wynagrodzeń, reprezentuje pracowników w sporach z pracodawcą.