AKADEMIA MATURALNA
TESTUJ SIĘ – zestaw ćwiczeń do testu
Zadanie 7
Georges Minois, Historia piekła (wstęp)
Idea piekła jest obecna we wszystkich cywilizacjach. Znajdujemy ją zarówno w najstarszych tekstach ludzkości, w pierwszych koncepcjach religijnych, jak i we współczesnych pismach ateistów. Piekło – posępne miejsce w zaświatach, czy też stan lęku egzystencjalnego przeżywanego już w życiu doczesnym – posiada wiele kształtów i łatwo daje się adaptować przez wszelkie społeczności.
Równie stare jak człowiecza świadomość, jest ono ściśle powiązane z losem ludzkim, jako projekcja cierpienia, nienawiści, sprzeczności wewnętrznych i bezsilności; podobnie tak jak raj stanowi sublimację nadziei, radości i tęsknoty za szczęściem.
Połączone – lub nie – z wizją sądu i kary, wieczne czy tymczasowe, odzwierciedla porażki każdej cywilizacji w rozwiązywaniu problemów społecznych i ujawnia niepewność ludzkiej doli. Dopóki człowiek nie zdoła rozwiązać swojej tajemnicy, dopóty będzie wymyślał piekło.
Wśród wszystkich, jakie powstały od zarania dziejów, najbardziej usystematyzowane, kompletne, rozpaczliwe jest piekło chrześcijańskie – do tego stopnia, że stało się archetypem. Jest równoznaczne z bezgranicznym cierpieniem, zarazem udręką wszystkich pięciu zmysłów i ducha za sprawą wyrzutów sumienia oraz świadomości, że katusze trwać będą wiecznie. W filozofii neoplatońskiej było konstrukcją racjonalną. W chrześcijaństwie – miejsce dla potępionych – jest przeciwwagą religii zbawienia, pragnącej respektować wolność jednostki. Przypada w udziale tym, którzy odcinają się od źródła dobra absolutnego. W tym też tkwi jego oryginalność i siła.
Wizja życia po śmierci pojawiła się w innych tradycjach religijnych na długo przed piekłem chrześcijańskim. Przeważnie miał to być tylko dalszy ciąg życia ziemskiego w nieokreślonym “gdzie indziej”, gdzie nieszczęśliwi już na tym padole mieliby cierpieć nadal. W tym piekle dla wszystkich nie istniał podział na dobrych i złych. Każdego bez wyjątku czekało żałosne przedłużenie ziemskiej doli. Stopniowe wysubtelnianie pojmowania norm moralnych doprowadziło z czasem do wyodrębnienia piekła dla złych, najpierw tymczasowego, a później – już w chrystianizmie – wiecznego.
W epoce nam współczesnej nastąpił częściowy powrót do koncepcji pierwotnej. Odchodzenie od tradycyjnej wiary i Kościoła pociąga za sobą kwestionowanie piekła chrześcijańskiego, ostatnio unikanego w oficjalnych wykładniach wiary, natomiast relatywizacja pojęć dobra i zła zaciera granice między piekłem i niebem i w dialektyce ambiwalencji umieszcza obydwa na ziemi. Piekło, pojmowane jako jeden ze składników egzystencji, jest rezultatem sprzeczności pomiędzy aspiracjami jednostki i wymogami społeczeństwa. Każdy z nas, uwięziony między potrzebą potwierdzenia się a przymusem społecznym, nosi w sobie swoje własne piekło. Niegdyś domena teologów, dziś jest obiektem studiów psychologów, psychoanalityków, socjologów i filozofów.
Historia piekła to dzieje człowieka skonfrontowanego ze swą egzystencją. Albowiem, jak to już w przeszłości przeczuwały niektóre wielkie umysły, człowiek potencjalnie nosi w sobie dwa sprzeczne przeznaczenia, które urzeczywistnia – na przemian bądź równocześnie. O tym właśnie w XVII wieku pisał John Milton w “Raju utraconym”:
[…] może sam w sobie przemienić
Piekło w niebiosa, a niebiosa w piekło.
(J. Milton, Raj utracony, I, 297 – 299, przeł. M. Słomczyński, Warszawa 1974, s. 40.)
Pytanie 1.
Wymień wyróżnione przez autora rodzaje piekła.
Odpowiedź:
- piekło rozumiane jako miejsce w zaświatach
- piekło doczesne, ziemskie, rozumiane jako składnik egzystencji
Komentarz:
Tekst jest napisany popularnym językiem i nie sprawia większych trudności w odbiorze. Po przeczytaniu całego fragmentu nie powinieneś mieć kłopotów z udzieleniem odpowiedzi na to pytanie. Przez piekło rozumie autor zarówno miejsce, które – według pewnych koncepcji – czeka nas po śmierci, jak i nasze ziemskie bytowanie związane z permanentnym przeżywaniem lęku egzystencjalnego.
Pytanie 2.
Jak rozumiesz stwierdzenie, że piekło “odzwierciedla porażki każdej cywilizacji w rozwiązywaniu problemów społecznych i ujawnia niepewność ludzkiej doli”?
Odpowiedź:
Koncepcja piekła jest próbą poradzenia sobie z problemami społecznymi, z jakimi nie uporała się jeszcze żadna cywilizacja (np. brak równości społecznej) i wyrazem egzystencjalnego lęku i niepewności.
Komentarz:
Gotowej odpowiedzi na to pytanie nie znajdziesz w tekście. Polecenie wymaga wytłumaczenia własnymi słowami cytowanej myśli, tego, jak ją rozumiesz. W tego typu zadaniach najważniejszy jest KONTEKST. Powinieneś ponownie odnaleźć w tekście cytowany fragment i odnieść go, jeśli to konieczne, nawet do całego akapitu.
Pytanie 3.
Dlaczego autor określa piekło chrześcijańskie mianem archetypu?
Odpowiedź:
Chrześcijańska koncepcja piekła jest, według autora, najbardziej spójna i kompletna; jest archetypiczna z uwagi na utożsamienie piekła z bezgraniczną rozpaczą i cierpieniem w każdym możliwym aspekcie.
Komentarz:
W czwartym akapicie autor pisze o chrześcijańskiej koncepcji piekła. Zanim odpowiesz, przypomnij sobie, czym jest archetyp, po czym udziel KONKRETNEJ odpowiedzi, nie przepisując całego fragmentu tekstu!
Pytanie 4.
Wyjaśnij własnymi słowami, jak ujawnia się współczesny zwrot do pierwotnej koncepcji piekła?
Odpowiedź:
Piekło współczesne jest piekłem ziemskim, w którym, tak jak w koncepcji pierwotnej, zatarte są normy moralne (panuje wszechobecny relatywizm).
Komentarz:
Odpowiedź nie powinna zawierać opisu “piekła współczesnego”. Punkty dostaniesz za uchwycenie PODOBIEŃSTWA między współczesną a pierwotną koncepcją piekła. Co je łączy? Aby to zauważyć, musisz znów odnieść się do czwartego akapitu.
Pytanie 5.
Czemu służy przywołanie w tekście fragmentu Raju utraconego Miltona?
Odpowiedź:
Autor przywołuje cytat z Miltona w celu poparcia tezy, że człowiek nosi w sobie i urzeczywistnia dwie sprzeczności – raj i piekło. Wielkie umysły, takie np. jak Milton, dawno to już w swej twórczości “przeczuły”.
Komentarz:
Pytania takie jak to pojawiają się często. Aby ocenić, czemu służy przywołanie w tekście jakiegoś sformułowania czy cytatu, znów musisz odnieść się do większego fragmentu. Autorzy posługują się cytatami najczęściej w celu poparcia jakiejś tezy, podania przykładów, uatrakcyjnienia wypowiedzi.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/matura/testuj-sie-zestaw-cwiczen-do-testu/zadanie-8-testuj-sie