Relacje międzyludzkie mogą ludzi łączyć tworząc grupy społeczne, instytucje czy całe społeczeństwa, lub dzielić przez społeczne podziały. Społeczeństwo jest to więc zbiór jednostek, które ze sobą współpracują i współżyją dla dobra całości. Społeczeństwo, jako całość, istnieje więc dzięki strukturze wzajemnych relacji, a sieć stosunków międzyludzkich decyduje o tym, kim się stajemy. Jest to więc nauka o nas.

Socjologia jest nauką o procesach zachodzących w społeczeństwie i o regułach rządzących grupami społecznymi. Analizuje zjawiska zachodzące w tych zbiorowościach, bada powstawanie relacji i struktur między ludźmi a także obserwuje proces ich zmian. Przedmiotem jej zainteresowania są niemal wszystkie dziedziny życia od ekonomii poczynając (bada zachowania ludzi wobec problemów ekonomii) po struktury społeczne (czyli stosunki pomiędzy klasami i warstwami).

Socjologia stara się odpowiedzieć na następujące pytania:

• Czym jest społeczeństwo?
• Jakie prawa nim rządzą?
• Jak badać zjawiska społeczne i rynek?
• Na czym polega komunikacja społeczna?

Szerokie zastosowania socjologii widać niemal w każdej dziedzinie działalności człowieka: od pracy (socjologia pracy), przez środowiska lokalne i subkulturowe (socjologia społeczności lokalnych i socjologia subkultur), po doradztwo społeczne (terapia społeczna).

Socjolog

Przedmiotem jego działań

• jest struktura i funkcjonowanie wszelkich zbiorowości, grup społecznych, organizacji i instytucji,
• są zjawiska i procesy obejmujące całą rzeczywistość społeczną, działania i zachowania ludzi, ich poglądy, postawy, przekonania, potrzeby, aspiracje i nastroje.

Co robi socjolog?

• Socjolog obserwuje i bada prawidłowości i mechanizmy życia społecznego, krótko mówiąc, to psycholog od społeczeństwa, ktoś, kto na podstawie zebranych informacji, potrafi rozpoznać jego stan, powiedzieć, co się z nim dzieje i co stać się może.

• Socjolog potrafi prawidłowo przeanalizować i opisać wzajemne relacje oraz stosunki zachodzące między ludzi i grupami społecznymi (na przykład w rodzinie, wspólnocie) oraz jak działają instytucje społeczne (zrzeszenia, partie polityczne).

• Socjolog bada na przykład stosunek i nastawienie do mniejszości narodowych w określonych grupach społecznych czy wiekowych, w jakim opakowaniu będzie się najlepiej sprzedawał proszek do prania, co decyduje, że w jednym rejonie rodzi się więcej dzieci a w innym mniej albo stara się wyjaśnić dlaczego w wyborach wygrał ten a nie inny polityk.

• Nie ma socjologa od wszystkiego, są specjaliści od poszczególnych zagadnień. Tak więc wśród socjologów znajdziemy specjalistów od problemów miasta, wsi, agresji, psychologii społecznej, antropologii, pracy, sportu, religii i… jeszcze od bardzo wielu innych zagadnień społecznych.

• Aby prawidło zinterpretować dane i postawić właściwą diagnozę trzeba mieć dużą, interdyscyplinarną wiedzę od kultury warunków życia, obyczajów, demografii, poprzez obowiązujące prawo po religię i poglądy społeczeństwa. W tym sensie zawód socjologa jest zbliżony do zawodu antropologa lub też etnologa.

• Podstawą do wyciągania socjologicznych wniosków są najczęściej wyniki badań. Do najpopularniejszych metod należą: wszelkiego rodzaju ankiety, wywiady, analizy tekstów i publicznych wypowiedzi.

Predyspozycje

• Wybierając się na socjologię trzeba być jednocześnie ukierunkowanym humanistycznie i matematycznie.
  • Na studiach i w pracy socjologa sporo jest statystyki, należy więc umieć posługiwać się skomplikowanymi działami matematyki jak rachunek prawdopodobieństwa, czasem elementami teorii gier czy teorii podejmowania decyzji.
  • Ale, aby prawidłowo zinterpretować dane statystyczne, powiązać i zrozumieć zachodzące procesy w społeczeństwie trzeba szukać odwołań do zjawisk historycznych i kulturowych. Tak więc trzeba być po części humanistą.

• W pracy socjologa potrzebna jest pasja poznawania świata i panujących zależności między ludźmi, ciekawość dlaczego ludzkie losy tak a nie inaczej się układają? Od czego to zależy?

• Kandydat na socjologa powinien przede wszystkim dużo czytać, oglądać programy informacyjne, interesować się życiem społecznym i polityką oraz liczyć się z koniecznością ciągłego pogłębiania i uzupełniania wiedzy.

• Dobry socjolog, badając dany aspekt sprawy, powinien dostrzec jego złożoność i głębię. Celem jego dociekań musi zawsze być dotarcie do prawdy, dlatego tak ważne jest, aby był bezstronny, potrafił zachować obiektywizm i neutralność oraz umiał oddzielić swoje pasje i sympatie od empirycznego badania.

• Niezbędna w tej pracy (np. podczas przeprowadzania ankiet) jest otwartość, komunikatywność, łatwość nawiązywania kontaktów.

Studia

Na studiach masz do wyboru wiele ciekawych specjalizacji np.

• pracę socjalną,
• porównawcze studia cywilizacji,
• socjologię gospodarki i badań rynku,
• socjologię prawa i patologii społecznej,
• socjologię oświaty i wychowania,
• socjologię rodziny,
• socjologię gospodarki,
• socjologię kultury,
• socjologię sportu,
• socjologia stosunków politycznych,
• polityka rozwoju obszarów wiejskich Europy,
• aktywizację społeczności lokalnych,
• badania opinii społecznej i rynku,
• antropologię kulturową,
• komunikację społeczną,
• organizacja i zarządzanie, demografię.

Na studiach każdy sam kształtuje swój program studiów i może uczyć się tego, co go najbardziej interesuje. W ramach zajęć praktycznych przeprowadza się badania rynku, opinii publicznej i sondaże. Jeszcze w trakcie studiów odbywa się praktyki w administracji państwowej, urzędach, bankach, policji.

Praca

Rynek pracy dla socjologów jest bogaty, ale trzeba pamiętać, że jest ogromna nadprodukcja absolwentów tego kierunku, więc konkurencja jest ogromna.

Socjolog może pracować:

• na uczelniach i instytucjach naukowych
• w ośrodkach badania opinii publicznej (CBOS lub OBOP),
• w agencji reklamowej (swoją wiedzę wykorzysta przy opracowywaniu strategii reklamowej dla konkretnego produktu, czyli wymyśli, w jaki sposób dotrzeć do piętnastolatków i przekonać ich do kupienia nowego batonika),
• w wielu firmach jako specjalista public relations. Umiejętność analizy i zlecania badań przydaje się na stanowiskach związanych z promocją marki firmy, czyli na stanowiskach brand czy product managerów;
• w działach marketingu,
• w instytucjach kultury i oświaty,
• polityce (np. jako doradca przywódców partii politycznych),
• w administracji publicznej (w ministerstwach, urzędach wojewódzkich),
• w urzędach pracy,
• w ośrodkach pomocy społecznej i innych służb socjalnych,
• w redakcjach programów telewizyjnych i radiowych, w prasie,
• w organizacjach humanitarnych.

Niezależnie od miejsca pracy socjolog musi przestrzegać zasady obiektywności opinii. To znaczy, że opracowując wyniki badań, nie może wydawać sądów wartościujących. Powinien zachować neutralność.

Uwaga
Socjolog to raczej typ wykształcenia niż zawód. Daje mało sprecyzowane wykształcenie, ale przez wielu właśnie to jest uznawane za jej atut – można szukać pracy w różnych sektorach gospodarki.