Rodzaje słowników
Słownik języka polskiego
W tym słowniku objaśnione są wszystkie słowa należące do języka polskiego. W nim możemy sprawdzić, jak słownik definiuje jakiś wyraz i jaka jest jego poprawna odmiana. Przy słowie podany jest schemat odmiany, a także krótka definicja: co dane słówko znaczy.
Na przykład:
Przy słowie bandaż znajdziesz następujące informacje:
bandaż – m. II, D. -a, l.mn. M. -e D. -y
. rodzaj męski deklinacja II w dopełniaczu ma w mianowniku liczby mnogiej ma w dopełniaczu liczby mnogiej
. ma końcówkę -a, bandaża końcówkę -e, bandaże końcówkę -y, bandaży
„pas płótna, gazy lub innego materiału służący do umocowania opatrunku, unieruchomienia kończyny lub powstrzymania krwawienia”.
. wyjaśnienie znaczenia
- Słownik czasami podaje jeszcze związki frazeologiczne, w których występuje dane słowo.
- W oznaczeniach słownik podaje jedynie odmianę w dopełniaczu l.poj. albo mianowniku i czasem dopełniaczu l.mn., ze względu na to, że te przypadki budzą najwięcej wątpliwości.
- Oznaczenia przy czasownikach są inne:
bandażować – ndk IV, -żuję, -żujesz, -żuj, -ował, -owany „owijać bandażem”
. czasownik niedokonany koniugacja IV formy podstawowe czasownika forma imiesłowu wyjaśnienie znaczenia
Słownik wyrazów obcych
Objaśnia znaczenie wyrazu pochodzącego z obcego języka. Wszelkie terminy w rodzaju: demiurg, akmeizm, fotoskop, kaligrafia, palla – są tu wyjaśnione.
Tu znajdziemy informacje, z jakiej dziedziny pochodzi nasz termin, np. (biol. – biologia, hist. – historia), z jakiego języka (fr., ang., łac.) i co znaczy.
Przykład:
palla – (łac.) hist. wierzchnie okrycie kobiece w formie dużego wełnianego płata tkaniny, którym owijano ramiona, niekiedy także głowę; noszone w starożytnym Rzymie.
Słownik poprawnej polszczyzny
Wyjaśnia wątpliwości dotyczące poprawnego użycia słów. Jak dane słowo należy odmienić, jak wymawiać, jak użyć w danym związku wyrazów. Przykład:
idylla ż 1, l.mn. D. idyll a. idylli; in. sielanka
Słownik ortograficzny
Odpowiada na pytanie, jak napisać dany wyraz. Tu najczęściej nie ma definicji wyrazu, jest tylko prawidłowo napisany, czasem gdy wątpliwości co do poprawności budzi odmiana – też jest podana:
- kaliszanin -anina; -anie, -an
Wiemy, że piszemy małą literą i jak odmieniać. - Ożarów -rowa, -rowowi (ale ku -rowowi a. <albo> ku -rowu), -rowie
Wiemy, że piszemy wielką literą, jak odmieniać i że jest dopuszczalna inna poprawna forma.
Słownik etymologiczny
- Wyjaśnia pochodzenie wyrazu. Skąd się wziął, jakie miał znaczenie kiedyś, jak się przekształcał.
- Mnóstwo wyrazów jest zapożyczonych z innych języków – wówczas słownik powie, z jakich.
Słownik frazeologiczny języka polskiego
Zawiera związki frazeologiczne związane z danym wyrazem. Zarówno związki stałe, jak i łączliwe (luźniejsze). Np.
- co znaczy „brać kogoś w obroty”?
W słowniku odnajdujemy takie oto wyjaśnienie: „zmuszać kogoś do czegoś, stawiać w przykrej sytuacji;
poddawać gwałtownemu, energicznemu działaniu” oraz przykład: Z miejsca wziął Piotrka w obroty. - Pod hasłem kura odnajdziemy związki z tym właśnie słowem.
- Kura znosząca złote jajka – źródło wielkich zysków.
- Kłaść się spać z kurami – wcześnie.
- Pisać jak kura pazurem – brzydko, koślawo.
- Obnosić się jak kura z jajkiem – ustawicznie o czymś mówić, chwalić się czymś.
Inne słowniki:
- słownik postaci literackich,
- słownik motywów literackich,
- słownik synonimów,
- słownik wyrazów bliskoznacznych,
- Słownik mitów i tradycji kultury Władysława Kopalińskiego.
Zobacz: