Klasyfikacja utworów lirycznych
Ze względu na sposób ujawniania się podmiotu lirycznego.
- Liryka bezpośrednia
Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie.- Liryka osobista – wypowiedź podmiotu lirycznego jest odbierana jako wypowiedź autora utworu.
- Liryka roli – podmiot liryczny wypowiada się jako postać historyczna, mitologiczna itp.
- Liryka maski – podmiot liryczny wypowiada się jako przedmiot, zwierzę, roślina itp.
- Liryka inwokacyjna (apelu, zwrotu do adresata)
Podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie, kierując swoją wypowiedź do konkretnego adresata, tzw. „ty liryczne”.
„Ty liryczne” – ten, do którego zwraca się podmiot liryczny (adresat liryczny).
Adresatem lirycznym może być: osoba, Bóg, pióro, wolność, młodość, ojczyzna itp.
- Liryka pośrednia
Podmiot liryczny wypowiada się w trzeciej osobie i jest mniej lub bardziej ukryty.- Liryka opisowa – podmiot liryczny wypowiada się poprzez opis obrazu apelującego do przedstawień wyobrażeniowych odbiorcy.
- Liryka sytuacyjna – podmiot liryczny wypowiada się poprzez rozmowę bohaterów lirycznych.
- Liryka narracyjna – podmiot liryczny wypowiada się poprzez opowiadanie metaforyczne lub symboliczne.
- Liryka uogólnień pojęciowych – podmiot liryczny jest ukryty, a utwór jest bezosobowa refleksją.
Ze względu na treść wyrażanych przeżyć i postawę wobec świata.
- Liryka miłosna
Tematem utworu lirycznego jest:- refleksja nad zjawiskiem miłości,
- konkretne przeżycie miłosne związane z określoną osobą,
- zmysłowy wymiar miłości.
- Liryka religijna
Tematem utworu lirycznego jest:- Bóg,
- rozmowa z osobą boską lub świętą,
- obrzędowość religijna.
- Liryka refleksyjno-filozoficzna
Tematem utworu lirycznego jest:- sens życia,
- rola jednostki w historii,
- uniwersalna wartość etyczna (dobro, zło, piękno, szlachetność itp.)
- światopogląd.
- Liryka patriotyczno-obywatelsko-polityczna
Tematem utworu lirycznego jest:- dobro kraju,
- wspólne dobro,
- los narodu,
- walka o wolność,
- problem społeczny.
- Liryka autotematyczna
Tematem utworu lirycznego jest:- poeta,
- refleksja nad istotą i funkcjami poezji,
- zabawa językiem – wydobywanie nowych znaczeń w niekonwencjonalnym konstruowaniu wypowiedzi.
Zobacz:
Skąd się wzięła nazwa liryka? Przedstaw najważniejsze jej gatunki.