AKADEMIA MATURALNA
TESTUJ SIĘ – zestaw ćwiczeń do testu
Zadanie 2
1. W wielu dziedzinach, gdy pisze się o Grecji, należy cofnąć się aż do Homera. Nie sposób go zlekceważyć, trudno też sięgnąć jeszcze bardziej wstecz. Dotyczy to również etyki. Należy się od razu zastrzec, że dla zagadnień tu omawianych nie ma najmniejszego znaczenia odniesienie do tzw. kwestii homeryckiej. Można więc pozwolić sobie na ten niewątpliwy unik i pozostawić na boku sprawę autorstwa obydwu poematów. Czy są one rezultatem twórczości zbiorowej, czy też nie? Czy, jeżeli pozostaniemy przy koncepcji jednego twórcy należy mu przypisać autorstwo zarówno “Iliady”, jak i “Odysei”? Czy też raczej szukać dwóch równie genialnych indywidualności poetyckich w owym okresie? Dla obrazu rzeczywistości, jaki w tych tekstach znajdujemy, dla przekonań bohaterów i reguł jakimi się kierują, nie jest to istotne. Zatem słusznie czy niesłusznie ale bez szkody dla tematu, autorem “Iliady” i “Odysei” pozostanie w tym przypadku niezmiennie Homer.
2. Jeżeli się pragnie podążać śladami greckich ideałów, jeżeli się pragnie zrozumieć zasady, na jakich się opierały późniejsze dojrzałe systemy etyczne, a także znaleźć uzasadnienie dla pewnych obcych poglądom współczesnym, a mocno ugruntowanych w świadomości Greków przekonań cofnięcie się do początku, do Homera, jest koniecznością. Początek ów jest niewątpliwie zapisem wcześniejszych tradycji, formułuje wyobrażenia funkcjonujące już od jakiegoś czasu w społeczeństwie. Sięgnięcie poza nie jest niestety niemożliwe.
3. W poematach Homera przedstawiony jest pewien ideał człowieka czy raczej pewien wzór osobowy Greka, jednocześnie widoczny jest też określony zespół uwarunkowań i norm regulujących jego postępowanie. Jednakże normy te nie odwołują się jeszcze do sprecyzowanych pojęć moralnych. Związane są ściśle ze sferą działania, tak jak pojęcia, na których się wspierają, zawierają treść bardzo konkretną. U podłoża oceny, wydawałoby się etycznej, tkwi bardzo często element powodzenia. Występujące u Homera określenia takie jak agathos, esthlos – “dobry”, “szlachetny”, nie mają bynajmniej znaczenia wyłącznie moralnego. I tak, np. dziadek Odyseusza, Autolykos, jest esthlos, po czym okazuje się, iż wsławił się wśród ludzi nadzwyczajnymi osiągnięciami jako kłamca i złodziej. Tak więc działanie słuszne, czyn dobry, utożsamiane są często z działaniem czy czynem skutecznym. Stąd tak duże znaczenie walorów fizycznych, a także sprytu i przebiegłości w ówczesnych kryteriach oceny człowieka i jego poczynań.
(Tekst opracowany na podstawie: Dobrochna Dembińska-Siury: Człowiek odkrywa człowieka. O początkach greckiej refleksji moralnej, Warszawa 1991, s.17-18)
Zadanie 1.
Na podstawie zacytowanego tekstu krótko wyjaśnij termin “kwestia homerycka”. (akapit 1)
Odpowiedź:
Kwestia homerycka to dotychczas nierozstrzygnięty i ciągle żywy spór badaczy o autorstwo dwóch słynnych poematów starożytnych: Iliady i Odysei.
Komentarz:
Jeżeli już wcześniej wiedziałeś o istnieniu tzw. kwestii homeryckiej – to bardzo dobrze, sformułowanie odpowiedzi zajęło Ci na pewno dużo mniej czasu. Jeżeli nie wiedziałeś – musisz uważnie wczytać się w tekst i… bez większych problemów powinieneś również dobrze wykonać to zadanie.
Zadanie 2.
Jakie stanowisko zajmuje autorka wobec “kwestii homeryckiej”? (akapit 1.)
Odpowiedź:
Autorka zacytowanego fragmentu nie zamierza zajmować się kwestią homerycką, zaznacza tylko, że o niej pamięta. Kwestia homerycka nie ma bowiem znaczenia dla właściwego tematu jej rozważań. Dla potrzeb pracy przyjmuje, że autorem obydwu poematów był Homer.
Komentarz:
To zadanie z gatunku tych trudniejszych. Informacje o stanowisku Dobrochny Dembińskiej-Siury wobec kwestii homeryckiej pojawiają się w kilku znajdujących się w różnych miejscach w pierwszym akapicie zdaniach. Musisz te myśli pozbierać i przedstawić egzaminatorowi w formie spójnej, krótkiej notatki.
Zadanie 3.
Dlaczego epopeje Homera są tak ważne dla autorki pracy? Jakich informacji mogą jej dostarczyć? (akapit 2.)
Odpowiedź:
Dzieła Homera są dla autorki zacytowanego fragmentu ważne, gdyż:
- wyznaczają początek greckiej kultury,
- przekazują nam mnóstwo informacji o starożytnych Grekach – ich wyobrażeniach i przekonaniach,
- pomagają człowiekowi współczesnemu zbliżyć się do kultury starożytnej Grecji, często obcej i niezrozumiałej,
- bez nich nie można zrozumieć etyki późniejszych greckich filozofów.
Komentarz:
Być może trudno Ci się przedzierać przez tekst pisany językiem naukowym… Cóż, to rzeczywiście nie zawsze jest łatwe. Pamiętaj, że najgorsze, co możesz zrobić – to poddać się. Jeżeli nie możesz czegoś zrozumieć – po prostu jeszcze raz uważnie przeczytaj dany akapit. Masz szczęście, teksty źródłowe nie są na maturze długie…
Zadanie 4.
Jakie, bardzo ważne dla starożytnych Greków – bohaterów epopei Homera, kryteria oceny człowieka wymienia autorka? (akapit 4.)
Odpowiedź:
Według Dobrochny Dembińskiej-Siury dla bohaterów Iliady i Odysei szczególnie ważne były: walory fizyczne, spryt i przebiegłość. To one bowiem w dużej mierze zapewniały skuteczność podejmowanych działań. A dla starożytnego Greka człowiek “dobry” to ten, któremu się powiodło.
Komentarz:
Zadanie raczej łatwe. Właściwie ogranicza się tylko do wyszukania odpowiedniej informacji w tekście.
Zadanie 5.
Z jakiego utworu zaczerpnięta została postać Autolykosa i przykład podany przez autorkę? (akapit 4.)
Odpowiedź:
Autolykos to dziadek Odyseusza, jedna z marginalnych postaci Odysei.
Komentarz:
To pytanie mogło Cię w pierwszej chwili przestraszyć. Autolykos, Autolykos… myślisz i nic nie możesz sobie przypomnieć. Nic bardziej błędnego. Przecież tekst źródłowy traktuje tylko o dwóch dziełach: Iliadzie i Odysei. Pojawia się w nim również informacja, że Autolykos był dziadkiem Odyseusza, no więc…
Zadanie 6.
Zaproponuj tytuł dla zacytowanego fragmentu książki Dobrochny Dembińskiej-Siury.
Odpowiedź:
Iliada i Odyseja a etyka starożytnych Greków.
Komentarz:
To oczywiście tylko przykład tematu. Możesz podać inną propozycję. Ważne jest, żebyś umiał ująć w temacie to, co w danym tekście najistotniejsze.
Zobacz: