• Tytuł: Uporczywość pamięci (pierwotnie Miękkie zegary)
  • Autor: Salwador Dali (1904–1989)
  • Narodowość: Hiszpan
  • Czas powstania: 1931
  • Tematyka: pejzaż
  • Technika wykonania: olej na płótnie
  • Wymiary: 24 x 33 cm
  • Muzeum, w którym można obejrzeć dzieło: Museum of Modern Art, Nowy Jork

 

Przedziwne wizje – jakby z najdziwniejszych snów – pojawiają się na obrazach hiszpańskiego artysty, który uwielbiał szokować.

  • Artysta, mając świetnie opracowany rysunek oraz znając się na perspektywie, tworzy w sposób zaskakujący. Przykładem są teoretycznie poprawnie namalowane zegary, ale dlaczego jeden z nich został przewieszony przez gałąź, a drugi spływa z blatu? Właśnie o takie zadziwienie widza chodziło artyście, który w dowolny sposób łączył różne przedmioty.
  • Elementem pejzażu, który pojawia się w wielu dziełach Dalego, są skały przylądka Creus. Stały się przykładem „twardych” form.
  • Elementy obrazu tak zostały rozmieszczone na płótnie, iż mamy wrażenie dużej przestrzeni i pustki.

Dali tworzył prace, które miały zadziwiać albo szokować. Niczego nie przedstawiał wprost, lecz za pomocą symboli i wizji. Dlatego zalicza się go do grona surrealistów. Obraz Uporczywość pamięci jest snem o czasie zdeformowanym przez wspomnienia i senne majaki. Gala – muza i żona Dalego – powiedziała o tym obrazie, że w pamięci widza pozostanie jedynie „miękkość” zegarków, gdyż każdy, kto choć raz zobaczył to dzieło, nigdy go nie zapomni.

 

Triki kompozycyjne

„Nadrealność”
Czy taki pejzaż może pojawić się w rzeczywistości? Nie! Ale możemy sobie wyobrazić, że taki pejzaż znamy ze snu, dlatego można o nim powiedzieć, że ukazuje „rzeczywistość wewnętrzną”.

Senny spokój
Obraz przedstawia wizję krajobrazu pełnego spokoju, którego nie zakłóca nawet jaskrawe światło. W jego promieniach widnieją zegarki na pierwszym planie i skały na dalszym planie. Wszystko zdaje się być pogrążone w sennej wizji.

Zaskakujące zestawienia
Surrealiści nie dbali o harmonię w swoich pracach. Dlatego można zobaczyć nietypowe, nieoczekiwane układy elementów obrazu. W tym przypadku są to zegary, które udziwniają ten pejzaż.

Światłocień
Na tym obrazie trudno jednoznacznie stwierdzić, z którego punktu pada światło. Powodem niepewności są cienie, które znajdują się w różnych miejscach, jakby każdy element kompozycji został oddzielnie oświetlony.
Ta niekonsekwencja była charakterystyczna dla surrealizmu.

 

Przykładowe pytania egzaminacyjne

Podaj trzy rzeczowniki, którymi najlepiej opiszesz tematykę dzieła Uporczywość pamięci?

Odp. czas, przemijanie, wspomnienia (może być też: sen, pamięć, wyobraźnia)

Inspiracji dla surrealistów nie stanowiły:

A. podświadome pragnienia,
B. senne wizje,
C. marzenia,
D. dzieła starożytne.

Odp. D.