Na podstawie lektury fragmentów Kronik Prusa (wybór) i znajomości Lalki napisz artykuł (felieton) do codziennej gazety warszawskiej, zgodnie ze stylem Prusa, którego tematem będzie dowolne wydarzenie z Lalki.
Taki temat wypracowania skłania do wczucia się w realia epoki, uważnej lektury książki i do zajrzenia do Kronik Prusa (a naprawdę warto).
Co można opisać?
• Proces o lalkę
• Kłótnie Krzeszowskiej ze studentami
• Pojedynek Krzeszowskiego z Wokulskim
• Wizytę słynnego włoskiego skrzypka Molinariego i aktora Rossiego
Jak to zrobić?
Dokładnie przyjrzyj się kilku felietonom Prusa. W jaki sposób autor rozpoczyna kolejne teksty? Jak je kończy? Stosuje pytania retoryczne, ironię? W jakiej osobie pisze? Dokładnie przeczytaj fragment powieści, który ma być tematem Twojego artykułu. Jak pisze o nim Prus? Pamiętaj, że w artykule – felietonie powinna być zawarta Twoja opinia na temat wydarzenia. Każdy artykuł musi mieć tytuł!
Przykład felietonu na temat pojedynku barona Krzeszowskiego z kupcem Wokulskim.
Tytuł: O zagrożeniach arystokracji. Skandal towarzyski
Czy ostatnimi czasy plebs nie brata się zbytnio z arystokracją? Zawsze ja, jako autor tej rubryki, powtarzałem i powtarzać będę, że arystokracja jako rasa wyższa nie powinna kalać błękitnej krwi swojej. A tymczasem ów drogocenny klejnot społeczeństwa jest zagrożony. Tak, moi drodzy a nieświadomi niebezpieczeństwa czytelnicy, zagrożony!
Izabela Łęcka – femme fatale czy romantyczna, niedościgniona kochanka?
Izabela Łęcka jest raczej nielubianą postacią wśród odbiorców Lalki. Wszyscy mają jej za złe nieszczęścia Wokulskiego – a że przywiodła do zguby już i innych adoratorów – może uchodzić za kobietę fatalną. W pewnym stopniu realizuje też schemat romantycznej kochanki – pamiętamy Marylę, Ewę, Laurę, które nie przyjęły oświadczyn zakochanego w nich do szaleństwa mężczyzny. Głównym powodem była przepaść w sytuacji społecznej, majątkowej kochanków – tak więc panna arystokratka wychodziła za mąż za podstarzałego księcia, a kochanek szalał z rozpaczy i próbował odebrać sobie życie. Trochę się zgadza: różnica społeczna, panna arystokratka i fakt, że Izabela Łęcka po odejściu będzie musiała wydać się za jakiś tytuł z majątkiem i sześćdziesiątką na karku (choć to tylko moje przypuszczenie). Nie zgadza się natomiast to, że Izabela Łęcka była bliska przełamania schematu – w końcu przecież przyjęła oświadczyny Stanisława Wokulskiego. I – o paradoksie! – jest to jej pierwszy niemoralny czyn w trakcie powieści. Dopóki odrzucała awanse Wokulskiego była, moim zdaniem – usprawiedliwiona, bo go po prostu nie kochała. Jest tu o wiele lepsza od naszych aniołów – romantycznych oblubienic, które swojego adoratora kochały, ale mimo to sprzedawały się za lepszą partię i godziły się potulnie z wolą rodziny.
Izabela nie była potulna – była na pewno próżna, rozpieszczona i zarozumiała, drażniło ją też pochodzenie Wokulskiego – ale jakim cudem mogło jej się podobać, że jest kupcem? Jest też prawdą, że Wokulski zupełnie nie umiał z nią postępować – a gdyby umiał i gdyby panna pokochała go naprawdę – za nic miałaby konwenanse, bo jak już stwierdziliśmy, potulna nie była. Bronię Izabeli Łęckiej, bo nie wiem, dlaczego wszyscy mają jej za złe, że nie zakochała się na śmierć w Wokulskim, gdy tylko go ujrzała. Wokulski – człek zacny, prawy, hojny i zakochany, ale to jeszcze nie powód, żeby go pokochać. Dlatego uważam za pierwszy fałszywy krok zgodę na ślub, za drugi – zdradę z Kaziem Starskim, bo ich rozmowa w pociągu jest wyjątkowo niesmaczna i trudno znaleźć tu usprawiedliwienie. Jest to zresztą konsekwencją pierwszego fałszu – jedno wystąpienie przeciw etyce pociąga za sobą następne. Ale Izabela ponosi za nie surową karę, o czym się z reguły zapomina. Zostaje porzucona, sama i co najgorsze – dzieje się to w momencie, w którym nagle zdaje sobie sprawę, że jednak pokochała Stacha Wokulskiego.
Przygotuj się do lekcji na temat Warszawy w Lalce.
Przestrzeń miejska to głównie Warszawa. Przedstawiona jest w sposób realistyczny. Na podstawie powieści Prusa możemy odtworzyć mapę stolicy z końca lat 70. XIX stulecia. Co więcej, możemy zidentyfikować miejsca opisane przez Prusa, miejsca, w których przebywali i mieszkali fikcyjni bohaterowie powieści. Wiemy, że Wokulski mieszkał na Krakowskim Przedmieściu pod numerem czwartym, obok Pałacu Staszica, jego nowy sklep mieścił się pod numerem siódmym, tam, gdzie obecnie znajduje się Księgarnia Prusa. Opisana przez pisarza wielkanocna kwesta miała miejsce w kościele Karmelitów, kamienica Łęckich była przy Kruczej 26. Przemierzając starą Warszawę krok po kroku, odkrywamy przestrzeń Lalki.
Miasto to nie tylko zabudowania. Dzieli się ono na różne sfery. Alejami Ujazdowskimi mkną powozy arystokracji, bogaci państwo wybierają się też na spacery do Łazienek i wieczorne przedstawienia do teatru. Na Powiślu, na śmietnikach i w nędznych budach żyje biedota. Kupcy mają swoje sklepy i mieszkania przy Krakowskim Przedmieściu. Zubożała szlachta i studenci wynajmują mieszkania w kamienicach należących do arystokracji i mieszczaństwa.
Zobacz: