PARADOKS – jest to wypowiedź, sformułowanie, które w pierwszej chwili zaskakuje swoją treścią – odmienną od tego, co powszechnie sądzi się i mówi na dany temat. Paradoks nie może być tylko przytoczonym nonsensem, lecz – po rozważeniu – okazuje się, że przynosi on nieoczekiwaną prawdę.

Żeby stworzyć paradoks, należy zestawić ze sobą dwa zupełnie sprzeczne, kontrastowe twierdzenia lub pojęcia (np. życie – śmierć, prawda – kłamstwo) i znaleźć coś, co je łączy lub uzależnia od siebie. Przykładem może być aforyzm Jerzego Leca: „Pierwszym warunkiem nieśmiertelności jest śmierć”. W pierwszej chwili brzmi to jak absurd. Widzimy zestawienie rzeczy sprzecznych, takich jak „śmierć” i „nieśmiertelność”. Co łączy te pojęcia? Otóż wyłania się z paradoksu nieoczekiwana prawda, po pierwsze logiczna – bez pojęcia śmierci nie rozważalibyśmy nieśmiertelności i po drugie – w sensie np. religijnym – nieśmiertelność można osiągnąć dopiero po śmierci! Podobnie można rozważać twierdzenie, iż „zło jest warunkiem istnienia dobra i nawzajem”.

Paradoks był chwytem bardzo lubianym w poezji barokowej – przykładem utworu opartego na paradoksie może być np. sonet Do trupa Jana Andrzeja Morsztyna.