Starożytna Grecja i Rzym upadły. Jednakże wpływ, jaki wywarły te dwie kultury na rozwój sztuki, literatury, techniki, prawodawstwa i kultury życia oraz wielu dziedzin nauki jest niekwestionowany.
Literatura
Już w antyku uporządkowano rodzaje literackie, wprowadzając obowiązujący przez długie wieki podział na: epikę, lirykę, dramat.
Do grona największych ówczesnych autorów greckich zaliczyć możemy:
- poetów – Anakreonta, Safonę
- twórcę eposów Iliady i Odysei – Homera,
- tragediopisarzy – Ajschylosa, Eurypidesa, Sofoklesa,
- twórcę komedii – Arystofanesa.
Rzymianie znani są bardziej jako kontynuatorzy myśli greckiej, choć niewątpliwie spośród nich wywodzą się twórcy niezwykle oryginalni:
- poeci – Horacy i Owidiusz,
- epicy – Wergiliusz.
Oryginalnym wytworem literatury rzymskiej było pamiętnikarstwo, które z powodzeniem uprawiał np. sam Cezar.
Nie można również zapomnieć o genialnym bajkopisarzu Ezopie, byłym niewolniku.
Rzeźba
Rzeźby Greków ukazywały piękno ludzkiego ciała, jego harmonię i proporcjonalność. To właśnie Grekom jako pierwszym udało się uchwycić i zawrzeć w kamieniu ruch.
Najwięksi twórcy to:
- Fidiasz,
- Lizyp,
- Myron,
- Poliklet.
Rzymianie doszli natomiast do perfekcji w malowaniu portretów trumiennych, których kilka można podziwiać w najsłynniejszych muzeach świata.
Architektura
- W architekturze królowali Grecy. Stworzyli oni imponujące kolumnowe fasady budynków publicznych i świątyń zwieńczone trójkątnymi frontonami pokrytymi rzeźbą.
- Niezwykle praktyczni Rzymianie, jako jedni z pierwszych, zastosowali do budowy cegłę.
Tworzyli różnorodne budowle: łuki triumfalne, bazyliki, termy (publiczne łaźnie), cyrki. Praktycyzm rzymski ujawnił się też przy zrealizowanym pomyśle budowy akweduktu (wodociągu), a także hypocaustu, czyli starożytnego centralnego ogrzewania. Akwedukty o imponującym wyglądzie (np. Pont du Gard we Francji) do dziś budzą zachwyt zwiedzających.
Historiografia
W starożytności powstała i rozwinęła się historiografia:
- grecka, reprezentowana przez: Herodota, Tukidydesa i Ksenofonta,
- rzymska, reprezentowana przez: Tacyta, Józefa Flawiusza, Pliniusza, Katona, Klaudiusza, skandalizującego Swetoniusza.
Filozofia
Starożytna Grecja to miejsce narodzin filozofii. To właśnie tutaj powstały najznakomitsze systemy filozoficzne – platoński i arystotelejski. Czasem mawia się się, że cała późniejsza filozofia jest jedynie komentarzem do Platona.
Najważniejsze filozoficzne nurty antycznej Grecji.
- jońska filozofia przyrody – (Anaksymander, Anaksymenes, Heraklit i inni),
- sofiści (sophistes – specjalista) – techniki retoryczne i erystyczne (sztuka przekonywania, antyczni prekursorzy „psychologii społecznej”),
- stoicy – harmonia, niewzruszoność uczuć, umiar, kosmopolityzm,
- Arystoteles – „złoty środek”, klasyfikacje, zasady poetyki,
- epikureizm – zasada przyjemności, umiar.
Prawo i retoryka
- Rzym to miejsce narodzin jednego z największych systemów prawnych. Prawo stanowione, znacznie różniące się od prawa Hammurabiego, było na najwyższym poziomie, wyróżniając się na tle innych systemów prawnych swą nowoczesnością.
- Retoryka – sztuka przemawiania i przekonywania była w antycznych czasach przydatną umiejętnością. Do perfekcji doprowadzili ją:
- w Grecji – Demostenes,
- w Rzymie – Cycero.
Sport i kultura fizyczna
Niezwykle ważną rolę w życiu starożytnych odgrywał sport i kultura fizyczna. Mało kto dzisiaj wie, że słowo gimnazjon na początku oznaczało kompleks sportowy z salą do odpoczynku, w której prowadzono intelektualne dysputy, a dopiero potem nazwę szkoły.
Olimpiady greckie przeszły do legendy. Pierwsza z nich odbyła się w 776 r. p.n.e., kolejne odbywały się (a i dziś się odbywają) co cztery lata.