Tło historyczne

Osadnictwo w Ameryce Północnej w stosunku do południowej i środkowej części Nowego Świata rozpoczęło się ponad 100 lat później. Nie było tam kwitnących, bogatych cywilizacji, które zachęcałyby do podboju, tzw. konkwisty, obszary te zamieszkiwały głównie plemiona nomadów lub rolników, raczej biednych, nie tworzących wielkich organizmów państwowych. Najskuteczniej kolonizowali Amerykę Północną Anglicy, w mniejszym stopniu Holendrzy (najszybciej wyeliminowani) i Francuzi. Nikt nie liczył się oczywiście ze zdaniem miejscowej ludności (Indian), brutalnie eksterminowanej i spychanej w głąb lądu.
Francja została pozbawiona większej części swych amerykańskich posiadłości podczas wojny siedmioletniej w latach 1756-1763 (Kanada, rejon Wielkich Jezior i terytorium Ohio). W wojnie tej aktywny udział wzięli koloniści, wówczas bardzo lojalni (m.in. Jerzy Waszyngton). Narastał jednak konflikt osadników z brytyjską koroną, konflikt, który doprowadził do oderwania, usamodzielnienia i powstania wielkiego mocarstwa – Stanów Zjednoczonych.

Geneza konfliktu w Ameryce Północnej

  • Ucisk podatkowy ze strony administracji brytyjskiej.
  • Traktowanie amerykańskich kolonii jako dogodnego rynku zbytu dla towarów angielskich poprzez krępowanie lokalnych inicjatyw gospodarczych (manufaktur).
  • Utrudnianie osadnictwa na zdobytych podczas wojny 7-letniej obszarach Ohio.
  • Incydent bostoński, poczynając od sławnej „herbaty” (wyrzucenie do morza transportu herbaty, do której kupowania zmuszano kolonistów) po zajścia uliczne i ofiary śmiertelne (lata 1770-1773).
  • Niekompetencja urzędników brytyjskich.

Przebieg konfliktu

  • Protest rozpoczął się od stosunkowo niewinnego bojkotu towarów brytyjskich, następnie w 1774 roku doszło do zwołania, na przekór władzom brytyjskim, Kongresu Kontynentalnego. W roku następnym (1775), już w liczniejszym gronie, zebrał się on po raz drugi. Delegatów wysłały poszczególne kolonie nazywające się teraz stanami, a nawet państwami.
    Brytyjczycy w ramach represji:

    • zamknęli port w Bostonie;
    • ograniczyli samorząd;
    • zagrozili przewiezieniem do Anglii buntowników i nałożeniem obowiązku wojskowego kwaterunku;
    • wysłali do Ameryki korpus 10 tysięcy żołnierzy.
  • Do pierwszych potyczek doszło w kwietniu 1775 roku pod Lexington koło Concord. Gdy zawiodły próby negocjacji, odrzucone przez brytyjski rząd, 4 lipca 1776 roku Jefferson, Hamilton, Adams i Franklin ogłosili Deklarację Niepodległości, która gwarantowała ludności zamieszkującej Stany Zjednoczone Ameryki Północnej wolność, równość i sprawied­liwość oparte na „przyzwoleniu rządzonych”.
  • Szefem organizowanej naprędce armii wybrano Jerzego Waszyngtona. Działania wojenne prowadzono ze zmiennym szczęściem. Aby przyciągnąć masy, wprowadzono ustawę o podziale ziemi należącej do lojalistów (wiernych koronie brytyjskiej), co już miało znamiona rewolucji.
  • Istotne znaczenie miał sukces osadników pod Saratogą (1777). Ośmielił on wahającą się Francję (ostatecznie monarchię podejrzanie patrzącą na antyrojalistyczną rebelię) do wypowiedzenia wojny wiecznemu rywalowi, czyli Anglii (1778). Do konfliktu przystąpiły także Hiszpania i Holandia. Do Ameryki popłynęli też ochotnicy popierający idee wolności i równości (Francuzi – markiz La Fayette, Polacy – Tadeusz Koś­ciuszko i Kazimierz Pułaski, Niemcy – baron von Steuben).
  • Anglia toczyła więc wojnę na wielu frontach. Porażki ponosić zaczęła niezwyciężona flota brytyjska. Decydującą porażkę Wielka Brytania poniosła pod Yorktown w 1781 roku, gdzie przeciwko niej wystąpiły połączone siły amerykańsko-francuskie. W Anglii zwyciężyły wtedy tendencje kompromisowe, wynikiem ich stał się pokój paryski (wrzesień 1783), w którym Anglia uznawała niepodległość swych kolonii. Powstało nowe państwo rozpościerające się od Atlantyku po Missisipi i od Wielkich Jezior aż po Florydę.

Zakończenie konfliktu i konstytucja USA

Przez kilka lat trwały spory co do przyszłego kształtu ustrojowego Stanów Zjednoczonych (między federalistami a republikanami w kwestii mniej lub bardziej scentralizowanego związku państwowego). Zakończyła je konstytucja, uchwalona w 1787 roku.

  • Stany Zjednoczone miały być republiką o charakterze federacyjnym.
  • Pełnię władzy wykonawczej otrzymywał prezydent, wybierany w powszechnych wyborach, dwustopniowych, czyli pośrednich.
  • Władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy Kongres (Izba Reprezentantów) i Senat, a sądowniczą Sąd Najwyższy. Żadna z tych instytucji nie mogła uzyskać zdecydowanej przewagi nad resztą, jako że myślą przewodnią była równowaga tych trzech elementów władzy.

Uwaga!
Członkowie (sędziowie) Sądu Najwyższego w celu zapewnienia niezawisłości są powoływani dożywotnio przez prezysenta spośród kandydatów przedstawionych przez Senat.

Zapamiętaj
4 lipca 1776 roku – uchwalono Deklarację Niepodleg­łości ­opracowaną w duchu oświeceniowym.